ΕΚΤΥΠΩΣΗ
Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Ο Θουκυδίδης και οι «προφήτες» της εποχής μας

06:27 - 11 Ιαν 2021
Στις αρχές της πανδημίας (Μάρτιο 2020) έτυχαν ευρείας δημοσιότητας οι απόψεις του καθηγητού του Stanford University Γιάννη Ιωαννίδη, με θέμα την εξάπλωση της πανδημίας και το lockdown.

 

Κεντρική θέση του καθηγητή ήταν ότι ο φόβος για μεγάλους ρυθμούς εξάπλωσης της πανδημίας ήταν το μεγαλύτερο φιάσκο του αιώνα και οτι οι πολιτικές lockdown θα δημιουργούσουν μεγαλύτερο πρόβλημα απο την πανδημία. Πρόσθετο επιχείρημα υπέρ αυτών των απόψεων, ο βαρύγδουπος καθηγητικός τίτλος και το οπωσδήποτε πολύ "φορτωμένο" επιστημονικό βιογραφικό του κ. Ιωαννίδη. Εκείνη την εποχή αυτές ακριβώς οι απόψεις έγιναν η σημαία που σήκωσαν οι αρνητές της πανδημίας, δηλαδή η διεθνής ακρο-δεξιά και οι κάθε λογής "ψεκασμένοι". 

 

Βέβαια από τότε έχουν περάσει δέκα μήνες και παρά τα πρωτοφανή μετρα lockdown, η πανδημία εξαπλώνεται με τραγικά υψηλούς ρυθμούς (περίπου 600 χιλ/ημέρα), τα κρούσματα Covid-19 έχουν ξεπεράσει τα 88 εκατ. (περίπου) και οι νεκροί ήδη προσεγγίζουν τα 2 εκατ (1,89 εκατ. στις 7/1). Αυτός ακριβώς ο θλιβερός απολογισμός διαψεύδει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο εκείνες τις απόψεις του κ. Ιωαννίδη και φυσικά τον έχει οδηγήσει εδώ και καιρό στην επιστημονική διαπόμπευση. (πχ δημοσίευμα 19/12 Washington Post

 

Τις τελευταίες ημέρες δημοσιεύθηκαν οι προβλέψεις για την εξέλιξη της πανδημίας που διατύπωσε ένας ακόμα ελληνο-αμερικάνος καθηγητής πανεπιστημίου, ο κ. Νίκολας Χρηστάκης, που διδάσκει στο φημισμένο Yale και διαθέτει όντως ένα πάρα πολύ "βαρύ" βιογραφικό. 

 

Ο Νίκολας Χρηστάκης χρησιμοποιεί κατά το δοκούν και εντελώς αυθαίρετα το ιστορικό παράδειγμα για να στηρίξει την θέση του ότι οι κοινωνικές συνθήκες και συνήθειες που θα επικρατήσουν μετά την εξάλειψη της πανδημίας, θα έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό την υπέρ-αυξημένη σεξουαλική δραστηριότητα. Είναι αυτονόητο ότι όταν η επιδημία ελεγχθεί και επιστρέψει η κανονικότητα, θα εμφανισθούν φαινόμενα υπερβολής στις ανθρώπινες σχέσεις και συμπεριφορές, ιδιαίτερα αυτές που στην διάρκεια του lockdown βρέθηκαν σε περιορισμό, όπως πχ οι σεξουαλικές συνερεύσεις. Όμως αυτή η αυτονόητη πρόβλεψη απέχει πολύ από το να χαρακτηρισθεί κυρίαρχο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης συμπεριφοράς στην μετά Covid-19 εποχή. 

 

Από την αρχή της πανδημίας χρησιμοποιήσαμε και εμείς (όπως και ο κ. Νικόλας Χρηστάκης) το ιστορικό παράδειγμα ως μέθοδο ανάλυσης για να προβλέψουμε τις κοινωνικές συνθήκες που θα επικρατήσουν κατά την διάρκεια και μετά την λήξη της πανδημίας. Τα συμπεράσματά μας ήταν και παραμένουν εντελώς διαφορετικά από αυτά του ελληνο-αμερικάνου καθηγητή. 

 

Μετά την λήξη της επιδημίας της μαύρης πανώλης, οι κάτοικοι της Φλωρεντίας (της πόλης που πλήγηκε περισσότερο από κάθε άλλη από την ασθένεια), διεξάγουν σκληρούς και αιματηρούς αγώνες για την εγκαθίδρυση αντιπροσωπευτικού δημοκρατικού συστήματος διακυβέρνησης. 

 

Οι Φλωρεντίνοι εχουν βιώσει την αποτυχία του παπικού ολιγαρχικού συστήματος διακυβέρνησης  στην αντιμετώπιση της πανδημίας και αγωνίζονται να το αλλάξουν. Το αποτέλεσμα, μεγάλα επιτεύγματα του ανθρώπινου πολιτισμού. Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι και ο Μιχαήλ Άγγελος, γνήσια τέκνα της φλωρεντιανής αναγέννησιακής σχολής που αναπτύσσεται τα χρόνια των αγώνων για την δημοκρατία, αρχίζουν απο αυτήν την πόλη και μέσα απο αυτή την επαναστατική διαδικασία, την πορεία τους προς την διαχρονική παγκόσμια αναγνώριση ενώ ακόμα και το "Δεκαήμερο" του Βοκακίου που γράφεται την περίοδο που η πανδημία μαίνεται, δεν είναι ενα απλό ερωτικο βιβλίο όπως το θεωρούν πολλοί, αλλά ένας ύμνος προς την ελευθερία, τα χρώματα και την ανθρώπινη ζωή, έκφραση της οποίας είναι και ο έρωτας.

 

Το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου συμπίπτει με την πανδημία της ισπανικής γρίππης. Όταν τελειώνει η πανδημία, η πολιτισμένη ανθρωπότητα αντεπιτίθεται, με τεράστιες επιστημονικές ανακαλύψεις (πενικιλίνη) αλλά και κοσμοϊστορικά πολιτιστικά επιτεύγματα (ομιλών κινηματογράφος). Η ζωή του ανθρώπου αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς προς το καλυτερο. Μπορεί η οικονομική κρίση του 1929 να σταματάει αυτή την φρενήρη πορεία προόδου, αλλά το ιστορικό συμπέρασμα παραμένει. Η 10-ετια μετα το τέλος του παγκόσμιου πολέμου και την λήξη της πανδημίας της ισπανικής γρίππης, υπήρξε μία από τις πιο φωτεινές για τον ανθρώπινο πολιτισμό. 

 

Αυτές οι δύο ιστορικές αναφορές απλά επιβεβαιώνουν το συμπέρασμα που βγαίνει αβίαστα από την μελέτη του έργου του Θουκυδίδη (460-399 πΧ). Του μεγάλου ιστορικού που ήταν ο πρώτος που μελέτησε και έγραψε για ενα φοβερό και τρομερό επιδημιολογικό φαινόμενο, τον λοιμό των Αθηνών.

 

Ο μέγας αυτός διανοητής, μέσα από την περιγραφή των δραματικών γεγονότων του λοιμού των Αθηνών και του Πελοποννησιακού πολέμου, διατυπώνει πλήθος συμπερασμάτων που δεν διακρίνονται ούτε από απαισιοδοξία, ούτε από άκρατη αισιοδοξία για την εξέλιξη του αρχαίου κόσμου, αλλά εμφορούνται πάντα από πνεύμα του μέτρου και οδηγούν αβίαστο στο συμπέρασμα ότι 

 

  • Η ιστορική γνώση είναι διαχρονική και διδάσκει ότι οι αρετές της νοημοσύνης, της ελεύθερης σκέψης, της λογικής και της ηθικής ενίοτε  σε μαύρους καιρούς πρόσκαιρα εκλείπουν αλλά ποτέ δεν χάνονται. 
  • Αυτές τις ημέρες η διεθνής και εγχώρια ειδησεογραφία κατακλύζεται από ειδήσεις για τα βίαια γεγονότα που προκάλεσε ο ακρ-δεξιός συρφετός στην Washington. Αναμενόμενο αποτέλεσμα, αφου εδώ και αρκετά χρόνια στην κυρίαρχη αμερικανική πολιτική διανόηση και σκέψη έχουν θέση και βήμα λόγου, προσωπικότητες και απόψεις όπως αυτές που αναφέραμε παραπάνω, των κ.κ. Γ. Ιωαννίδη και Ν. Χρηστάκη. Όμως, όπως διδάσκει η ιστορική γνώση, οι αρετές της νοημοσύνης, της ελεύθερης σκέψης, της λογικής και της ηθικής, πρόσκαιρα μόνο εκλείπουν αλλά ποτέ δεν χάνονται, συνεπώς αργά ή γρήγορα, δύσκολα ή εύκολα, η ανθρωπότητα θα βρεί τον δρόμο της με άξονες αυτές τις αρχές. Εξ άλλου δεν πρέπει να  ξεχνάμε ποτε, 2.400 χρόνια νικάει ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ 
Copyright © 1999-2024 Premium S.A. All rights reserved.