Στις αρχές του 1946 ο Στάλιν δημοσιοποιεί την θέση ότι η σύγκρουση μεταξύ του κομμουνιστικού και του καπιταλιστικού κόσμου είναι αναπόφευκτη. Στο εσωτερικό της κυβέρνησης των ΗΠΑ σχηματοποιείται για πρώτη φορά μία ισχυρή πλειοψηφία που θεωρεί ότι η ΕΣΣΔ προωθεί με επιθετικό τρόπο την παγκόσμια επικράτηση του κομμουνισμού.
Στις 22 Φεβρουαρίου 1946 συντάσσεται στην Μόσχα από τον Αμερικανό διπλωμάτη George Kennan το περιβόητο «Μακρύ Τηλεγράφημα (Long Telegram)». Πρόκειται για ένα μακροσκελές κείμενο-απάντηση στην ερώτηση του Αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών για τους πραγματικούς λόγους που βρίσκονται πίσω από την άρνηση της Σοβιετικής Ένωσης να αποδεχθεί τους θεσμούς της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Τα όσα αναφέρει ο G. Kennan στο «Μακρύ Τηλεγράφημα» ξεπερνούν την συγκεκριμένη ερώτηση και απαντούν στο βασικό ερώτημα εκείνης της εποχής. Δηλαδή, ποια πρέπει να είναι η μακροπρόθεσμη στρατηγική των ΗΠΑ απέναντι στην ΕΣΣΔ.
Ο G. Kennan απορρίπτει την στρατιωτική αντιπαράθεση (σε ακραία ερμηνεία διαφωνεί ακόμα και με την ίδρυση του ΝΑΤΟ) αφού θεωρεί ότι η Δύση υπερέχει συντριπτικά πολιτικά, οικονομικά και πολιτιστικά έναντι της ΕΣΣΔ που έχει φθάσει στα όρια της μετά την επέκταση της στην Κεντρική Ευρώπη. Εισηγείται την στρατηγική της ανάσχεσης (containment) με χρήση πολιτικών, οικονομικών, διπλωματικών και πολιτιστικών μέσων και τελευταία επιλογή την χρήση στρατιωτικής δύναμης. Οι απόψεις του G. Kennan επηρεάζουν καταλυτικά την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Το Δόγμα Τρούμαν, το Σχέδιο Μάρσαλ και η Ευρωπαϊκή Ενοποίηση ως πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό αντίβαρο στην Σοβιετική παρουσία στην Ευρώπη, ήταν αποτελέσματα των προτάσεων G.Kennan. Το «Μακρύ Τηλεγράφημα» παραμένει ένα ζωντανό κείμενο αφού ακόμα και σήμερα διακρίνονται οι σαφέστατες επιρροές του στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.
Λίγο αργότερα, στις 5 Μαρτίου 1946 ο Winston Churchill παρουσία του Προέδρου των ΗΠΑ Harry Truman εκφωνεί στο Westminster College του Μιζούρι την ιστορική του ομιλία με την οποία η Δύση κηρύττει επίσημα τον Ψυχρό Πόλεμο στην ΕΣΣΔ. Το κείμενο της ομιλίας ιδιαίτερα «σκληρό» πολιτικά και ιδεολογικά δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί πολεμοχαρές. Η χαρακτηριστική έκφρασή «Σιδηρούν Παραπέτασμα» ακούγεται για πρώτη φορά εκείνη την ημέρα.
Στις 31 Μαρτίου 1946 διεξάγονται στην Ελλάδα Βουλευτικές εκλογές. Η ΕΑΜ-ικη αριστερά με επικεφαλής το ΚΚΕ απέχει και τις καταγγέλλει ως νόθες και παράνομες. Επικρατεί με συντριπτικά ποσοστά η φιλοβασιλική Δεξιά (55, 12%). Το προηγούμενο βράδυ 30 προς 31 Μαρτίου ομάδα ενόπλων κομμουνιστών επιτίθεται στο Λιτόχωρο Πιερίας εναντίον του σταθμού χωροφυλακής. Τραγικός απολογισμός της επίθεσης 11 νεκροί χωροφύλακες και 2 εθνοφύλακες. Ο «Ριζοσπάστης» αποδίδει την επίθεση σε «προβοκάτσια» των κυβερνητικών. Θέση που όπως αποδείχτηκε ήταν ψευδής. Η επίθεση στο Λιτόχωρο θεωρείται η επίσημη έναρξη του εμφυλίου πολέμου.
Στις 14 Ιουλίου 1948 ένας ακροδεξιός φοιτητής πυροβολεί και τραυματίζει σοβαρά στον πνεύμονα τον Γ.Γ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας (ΚΚΙ), Παλμίρο Τολιάτι μία ηγετική προσωπικότητα του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος. Μέλος της Γραμματείας του Κομμουνιστικής Διεθνούς, συνομιλητής του Στάλιν και στενός συνεργάτης του ιερού τέρατος του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, του Αντόνιο Γκράμσι.
Μετά την απελευθέρωση συνεργάζεται με τους Χριστιανοδημοκράτες (Αναπληρωτής Πρωθυπουργός 1944-45 και Υπουργός Δικαιοσύνης 1945-46). Το ΚΚΙ με την ιστορική ιδεολογική «Στροφή του Σαλέρνο» το 1944 εγκρίνει την αναθεωρητική πολιτική του Π.Τολιάτι που προκρίνει την δημιουργία αντί-φασιστικού μετώπου με συμμετοχή αστικών δυνάμεων που θα προωθήσει ένα δημοκρατικό σύνταγμα που θα ευνοεί ριζοσπαστικές αλλαγές.
Στην Ιταλία μετά την απελευθέρωση διεξάγονται οι πρώτες εκλογές τον Απρίλιο 1948. Ο Π.Τολιάτι δεν ακολουθεί την πολιτική του ΚΚΕ. Συμμετέχει στις εκλογές συνεργαζόμενος με τους σοσιαλιστές. Οι χριστιανοδημοκράτες νικούν με 48,51% ενώ η συνεργασία κομμουνιστών-σοσιαλιστών με 30,98% βρίσκεται στην αντιπολίτευση. Η είδηση της απόπειρας δολοφονίας εναντίον του Π.Τολιάτι συγκλονίζει την Ιταλία. Οι αριστερές μάζες αντιδρούν αυθόρμητα και δυναμικά. Ένοπλοι εργάτες καταλαμβάνουν το εργοστάσιο της FIAT, κηρύσσεται γενική απεργία που εξελίσσεται στην μεγαλύτερη πολιτική απεργία στην ιστορία της Ιταλίας, τα πάντα νεκρώνουν, ξεσπούν επεισόδια, αφοπλίζονται οι καραμπινιέροι, σε πόλεις της Βόρειας Ιταλίας εμφανίζονται οπλισμένοι παλιοί παρτιζάνοι που ανταποδίδουν τα πυρά της αστυνομίας, υπάρχουν περίπου 20 νεκροί (9 αστυνομικοί) και περισσότεροι από 600 τραυματίες. Ο Π.Τολιάτι για όσο διατηρεί τις αισθήσεις του μαζί με τα στελέχη του ΚΚΙ, κάνουν ότι μπορούν να αποκλιμακώσουν την ένταση. Από την πλευρά τους οι χριστιανοδημοκράτες δεν «ρίχνουν λάδι στην φωτιά», αφού δεν ανταπαντούν με βία στις δυναμικές διαμαρτυρίες και κάνουν ότι μπορούν για να εκτονωθεί η κρίση.
Ο χριστιανοδημοκράτης πρωθυπουργός Αλτσίντε Ντε Γκάσπερι χρησιμοποιεί ακόμα και την νίκη του Ιταλού ποδηλάτη Τζίνο Μπαρτάλι στον ποδηλατικό γύρο της Γαλλίας (οι Ιταλοί λατρεύουν την ποδηλασία) για να αποκλιμακώσει καθοριστικά την ένταση. Σε συνδυασμό με την ανάρρωση του Π.Τολιάτι η κατάσταση ηρεμεί και αποφεύγεται ο εμφύλιος σπαραγμός.
Το Ιταλικό παράδειγμα αναδεικνύει τις τρομακτικές ευθύνες των ηγεσιών της Ελληνικής Δεξιάς και του ΚΚΕ. Η ηγεσία του αστικού κόσμου από την ασφάλεια των σαλονιών του ξενοδοχείου της Μεγάλης Βρετάνιας επιλέγει την δυναμική αντιπαράθεση. Η ηγεσία της Ελληνικής Αριστεράς δέσμια των συνδρόμων που γέννησαν οι διώξεις της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου και της ηττημένης ΕΑΜ-ικης αντίστασης επιλέγει την Revanche και την ένοπλη πάλη. Οι νεκροί του εμφυλίου καθώς και οι άμαχοι που υποφέρουν τα πάνδεινα δεν είναι τα μοναδικά θύματα της εμφύλιας διαμάχης. Οι μεγαλύτεροι ίσως χαμένοι είναι οι μετεμφυλιακές γενιές που βιώσαν την ανείπωτη φτώχεια και το δράμα της μετανάστευσης αφού οι τεράστιοι οικονομικοί πόροι του σχεδίου Μάρσαλ δεν διατέθηκαν για την ανοικοδόμηση της χώρας και την οικονομική ανάπτυξη αλλά σπαταλήθηκαν στην εμφύλια διαμάχη.
Η μονομερής και ακραία υποκειμενική συγγραφή της ιστορίας από την νικήτρια, μισαλλόδοξη, φιλοβασιλική δεξιά, που αποσιωπά τις τεράστιες κατοχικές και μετά-κατοχικές ευθύνες του αστικού κόσμου, γεννά την πολιτική ανωμαλία της άνευ όρων θυματοποίησης-αγιοποίησης της αριστεράς. Είναι μία πληγή του εμφυλίου που ταλαιπωρεί ακόμα την χώρα.
Όπως αναφέραμε στην εισαγωγή, πληρείται πλέον η αναγκαία και ικανή συνθήκη της χρονικής απόστασης από τα εκείνα τα δραματικά γεγονότα, της απαραίτητης δηλαδή προϋπόθεσης για την αντικειμενική συγγραφή της ιστορίας. Αργά η γρήγορα αυτή η προσπάθεια θα αρχίσει και τότε θα προκύψει το ερώτημα. Γιατί δεν υπήρξε Έλληνας Τζίνο Μπαρτάλι.