Σε σύγκρισή με την προηγούμενη αναφορά μας για το ίδιο θέμα (28 Σεπτεμβρίου «Πόσοι ακόμα θα έχουν την τύχη του Ζαββού»), η κατάσταση έχει σαφώς επιδεινωθεί. Η συνηθισμένη απάντηση γι’ αυτή την κακή εξέλιξη είναι: «Οι αυξήσεις τις τιμές του φυσικού αερίου είναι τεράστιες και προκαλούν με μεγάλες αυξήσεις στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος». Όμως αυτή η απάντηση δεν δικαιολογεί την πανευρωπαϊκή πρωτιά της Ελλάδας σε υψηλές τιμές ηλεκτρικού ρεύματος.
Ο Διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Και οι λεπτομέρειες, δηλαδή τα απολογιστικά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ (www.admie.gr) δείχνουν ότι εκείνη την ημέρα (που τα περισσότερα φωτοβολταϊκά πάρκα ήταν εκτός λειτουργίας λόγω της έλλειψης ηλιοφάνειας εξ αιτίας της κακοκαιρίας «Μπάλλος»), η εθνική κατανάλωση καλύπτονταν κατά 26% (28,274 GWh) από «πράσινες» πηγές (Υδροηλεκτρικά 9% -9,932 GWh & ΑΠΕ 17% -18,342 GWh) από Φυσικό Αέριο 57% (61,721 GWh) και από Λιγνίτη 17% (18,24 GWh).
Για να γίνουν αντιληπτά και συγκρίσιμα τα μεγέθη: Το 9μηνο Ιανουάριος-Αύγουστος 2021 η κατανάλωση στην χώρα καλύφθηκε κατά 29% από «πράσινες» πηγές (Υδροηλεκτρικά 11%-3.752 GWh & ΑΠΕ 18%-6.356 GWh) από Φυσικό Αέριο 37% (13.279 GWh) και από Λιγνίτη 11% (3.854 GWh).
Το αβίαστο συμπέρασμα που προκύπτει εάν συγκρίνουμε την μέση ετήσια χονδρική τιμή με τα παραπάνω στοιχεία, είναι ότι η χώρα αγόραζε ακριβά το ηλεκτρικό ρεύμα και πριν την κρίση στην αγορά φυσικού αερίου.
Στην αρχή της πανδημίας υποστηρίξαμε την άποψη ότι το επιδημιολογικό φαινόμενο και οι επιπτώσεις που θα προκαλούσε (μεγάλη πτώση τιμών, ανάπτυξη οικολογικής συνείδησης), θα επιτάχυναν την απεξάρτηση της παγκόσμιας οικονομίας από τα ορυκτά καύσιμα και της παγκόσμιας κοινότητας από την αντιδραστική διεθνή ενεργειακή ολιγαρχία που νομοτελειακά θα εισέρχονταν σε πορεία αποδρομής από παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι.
Σε πρώτη ανάγνωση, η σημερινή κρίση στις τιμές φυσικού αερίου αλλά και οι υψηλές τιμές πετρελαίου διαψεύδουν αυτή την θέση. Φαινομενικά όλα δείχνουν ότι οι ενεργειακοί ολιγάρχες έχουν επανακάμψει. Ισχύει όμως όντως αυτή η θέση;
Οι διεθνείς ενεργειακές συναλλαγές διενεργούνται με μεικτό τρόπο. 1) Με συμβόλαια μακράς χρονικής διάρκειας στα οποία ορίζονται επακριβώς το χρονοδιάγραμμα παραδόσεων, ποσότητες και τιμές. Στα συμβόλαια οι τιμές αγοράς είναι χαμηλότερες από τις τρέχουσες χρηματιστηριακές τιμές. Ευνόητο είναι ότι όσο μεγαλύτερη είναι η χρονική διάρκεια του συμβολαίου, τόσο χαμηλότερη είναι η τιμή. 2) Μέσω της ελεύθερης αγοράς spot, δηλαδή άμεση αγορά-παράδοση με την τρέχουσα χρηματιστηριακή τιμή. Τα ακριβώς αντίθετα ισχύουν για τον προμηθευτή. Μετά το πυρηνικό ατύχημα της Φουκουσίμα (Μάρτιος 2011) η Ιαπωνία (3η Εθνική οικονομία παγκοσμίως) αντικατέστησε αρκετά από τα πυρηνικά εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής με νέα, που χρησιμοποιούσαν ως καύσιμο το φυσικό αέριο. Προκειμένου να υλοποιηθεί ομαλά η αποπυρηνικοποίηση της ηλεκτροπαραγωγής, οι γιαπωνέζικες εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής σύναψαν μακροχρόνια συμβόλαια προμήθειας φυσικού αερίου σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές. (Η Ιαπωνία την τελευταία 10-ετία ήταν ένας από τους μεγαλύτερους καταναλωτές φυσικού αερίου).
Πρόσφατα η κυβέρνηση της Ιαπωνίας αποφάσισε να προωθήσει τις ΑΠΕ μειώνοντας έως το 2030 κατά 50% την χρήση φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή. Όσο λοιπόν πλησιάζουμε στο 2030, οι Ιάπωνες θα χρειάζονται ολοένα και λιγότερο φυσικό αέριο στην ηλεκτροπαραγωγή, οπότε απολύτως λογικά αναθεώρησαν την πολιτική σύναψης μακροχρόνιων συμβολαίων. Δεν συμφέρει οικονομικά τους Ιάπωνες στα επόμενα λίγα χρόνια η δέσμευση σε μακροχρόνια συμβόλαια αγοράς με χαμηλές τιμές αλλά η αγορά των αναγκαίων ποσοτήτων από την spot αγορά έστω και σε πολύ υψηλές τιμές.
Σε εφαρμογή αυτής της πολιτικής οι Ιάπωνες άρχισαν από την άνοιξη να «ρουφούν» από την spot και την βραχυπρόθεσμη αγορά σχεδόν όλες τις διαθέσιμες ποσότητες, αδιαφορώντας για τις υψηλές τιμές, προκαλώντας το πρώτο και μεγαλύτερο ανοδικό κύμα στις τιμές φυσικού αερίου και συνεπακόλουθα του πετρελαίου. Οι ΗΠΑ είναι ο μοναδικός κερδισμένος από αυτή την απόφαση της Ιαπωνικής κυβέρνησης, αφού ξεπούλησαν σε εξαιρετικές τιμές και σε σημαντικούς γεωπολιτικούς συμμάχους (Ιαπωνία, Β. Κορέα) όλο το διαθέσιμο stock αλλά και την τρέχουσα παραγωγή.
Η επανεκκίνηση της παγκόσμιας οικονομίας και η συνεπακόλουθη αύξηση της κατανάλωσης, επαύξησε την ανοδική τάση στις τιμές των καυσίμων. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις παρ’ ότι προετοιμασμένες για την άνοδο (λόγω της επανεκκίνησης της παγκόσμιας οικονομίας) των τιμών φυσικού αερίου και πετρελαίου, αιφνιδιάστηκαν από τις αλλαγές της γιαπωνέζικης ενεργειακής πολιτικής και τις ραγδαίες και καταλυτικές επιπτώσεις στις τιμές.
Έγιναν έρμαια των χρηματιστηριακών αγορών και του V. Putin, που τηρεί μεν τις συμβατικές του υποχρεώσεις, αλλά για επί πλέον ποσότητες που πουλιούνται πανάκριβα στην spot αγορά, ζητά υπέρμετρα γεωπολιτικά (εγκατάλειψη της Ουκρανίας) και οικονομικά (μακροχρόνια συμβόλαια σε υψηλές τιμές) ανταλλάγματα. Διαφορετικά παραπέμπει τα ευρωπαϊκά κράτη στην διεθνή χρηματιστηριακή αγορά (spot αγορά).
Επιλογή απαγορευτική, αφού οι τιμές έχουν απογειωθεί επειδή το σύνολο σχεδόν των αποθεμάτων και της τρέχουσας παραγωγής των ΗΠΑ (μεγαλύτερος παραγωγός παγκοσμίως), έχουν αγορασθεί από την Ιαπωνία (Ν. Κορέα) ενώ η Ρωσία (Το Κατάρ αντικειμενικά δεν έχει ακόμα μεγάλη εξαγωγική δυνατότητα), διοχετεύει στην ενεργειακή χρηματιστηριακή αγορά με το σταγονόμετρο μικρές ποσότητες ώστε να κρατά τεχνικά τις τιμές ψηλά και να εκβιάζει τους ευρωπαίους.
Αυτή είναι η σκληρή αλήθεια.
Οι Αμερικάνοι ενεργειακοί ολιγάρχες (οι περισσότεροι υποστηρικτές του D. Trump και της άκρας δεξιάς) βρήκαν την ευκαιρία και ξεπούλησαν σε καλές τιμές, εγκαταλείποντας, ίσως σε συνεννόηση με τον V. Putin, τους Ευρωπαίους στους ωμούς εκβιασμούς της Ρωσικής ενεργειακής ολιγαρχίας.
Κοντόφθαλμη πολιτική με ορατή ημερομηνία λήξεως. Οι Ευρωπαίοι θα πληρώσουν την έλλειψη κοινής ενεργειακής πολιτικής με ένα δύσκολο (ίσως) και ακριβό (σίγουρα) χειμώνα. Όπως όλα δείχνουν, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι δεν προτίθεται να ενδώσουν στους εκβιασμούς του Ρώσου Προέδρου. Αντίθετα θα ακολουθήσουν το παράδειγμα των Ιαπώνων, δηλαδή θα επιταχύνουν τις διαδικασίες προς την «πράσινη» μετάβαση αποδεχόμενοι το αναγκαίο κακό, δηλαδή να αγοράζουν για τα επόμενα λίγα χρόνια το φυσικό αέριο σε υψηλές τιμές. Όλα τα παραπάνω ενισχύουν το αρχικό συμπέρασμα, ότι η διεθνής ενεργειακή ολιγαρχία βρίσκεται σε πορεία αποδρομής, γι’ αυτό και επιδιώκει για όσο χρόνο της απομένει να κερδίσει όσο το δυνατόν περισσότερα.
Στην Πελοπόννησο και γι’ όσους προβλέπεται να έχουν σύντομο τέλος ακούγεται η μακάβρια παροιμία «έχουν τα κόλλυβα τους στην ζώνη τους»