Στον Πίνακα Ι, στο τέλος του άρθρου: 

1. Στην πρώτη στήλη αναφέρονται οι αποδόσεις που είχαν τα  10-ετη ομόλογα 25 ευρωπαϊκών κρατών την Πέμπτη 10 Φεβρουαρίου 2022 και εντός παρένθεσης στις 31 Δεκεμβρίου 2019. 
2. Στην δεύτερη στήλη εμφανίζεται το Δημόσιο Χρέος (ως ποσοστό του ΑΕΠ) αυτών των κρατών το 2019, δηλαδή πριν οι κυβερνήσεις χρειασθεί να παρέμβουν με έκτακτες δημοσιονομικές ενισχύσεις για να αντιμετωπίσουν τα αιφνίδια και μεγάλα οικονομικά προβλήματα που προκάλεσε η εμφάνιση της πανδημίας.

Το 2019 το συνολικό δημόσιο χρέος των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ως ποσοστό του συνολικού ευρωπαϊκού ΑΕΠ) ήταν 79,2%. Συνεπώς όπως βλέπουμε από τον Πίνακα Ι, το Δημόσιο Χρέος των περισσότερων κρατών-μελών της ευρωζώνης ήταν μικρότερο από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό. Αντικειμενικό κριτήριο αξιόχρεου και βιωσιμότητας, που εκείνη την περίοδο (τέλη 2019) αντικατοπτρίζονταν και στις αποδόσεις των ομολόγων που διαμορφώνονταν σε πολύ χαμηλά επίπεδα (ελάχιστα μικρότερα η μεγαλύτερα των μηδενικών). 

Αυτή ακριβώς η θετική παράμετρος στην αποτίμηση του ευρωπαϊκού χρέους στήριζε και τις αποδόσεις των ομολόγων της Πορτογαλίας, της Γαλλίας, του Βελγίου και της Κύπρου που τιμολογούνταν και αυτά με τις ίδιες ελάχιστες αποδόσεις, παρ’ ότι το δημόσιο χρέος αυτών των κρατών ήταν πολύ μεγαλύτερο του μέσου ευρωπαϊκού.   

Στεκόμαστε στα ομόλογα των κρατών της ανατολικής Ευρώπης (Ρουμανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Τσεχία, Βουλγαρία), που έχουν ενταχθεί στην Ε.Ε (χωρίς να είναι μέλη της ευρωζώνης) και αναφέρονται στον Πίνακα Ι, συνυπολογίζοντας ταυτόχρονα το χαμηλό δημόσιο χρέος αυτών των χωρών και το γεγονός ότι στα τέλη του 2019 η απόδοση του Ρωσικού 10-ετούς ομολόγου ήταν 6,23 (Δημόσιο Χρέος 13,79%). 

Το συμπέρασμα που εύκολα προκύπτει, είναι ότι οι αποδόσεις των ομολόγων αυτών των κρατών με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εθνικού νομίσματος και της μετάβασης στην φιλελεύθερη οικονομία είναι αρκετά χαμηλές. Στεκόμαστε ιδιαίτερα στην περίπτωση της Βουλγαρίας που παραδοσιακά έχει πολύ χαμηλό δημόσιο χρέος και εξαιρετικά μικρές (για χώρα με εθνικό νόμισμα) αποδόσεις, άρα και κόστος εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους. 

Όπως μάς δείχνει ο Πίνακας Ι, μοναδικές εξαιρέσεις σε αυτή την θετική «ανάγνωση» του ευρωπαϊκού δημόσιου χρέους ήταν η Ιταλία και η Ελλάδα, οι οποίες επειδή είχαν υψηλό δημόσιο χρέος δανείζονταν αρκετά «ακριβά», σε σύγκριση πάντα με τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης. Επιβαρυντικό στοιχείο εκείνη την εποχή για το κόστος της διαχείρισης του ελληνικού χρέους ήταν το γεγονός ότι η χώρα δεν είχε αξιολογηθεί με την κατηγορία «επενδυτική βαθμίδα». 

Η πανδημία άλλαξε τα πάντα. Το δημόσιο χρέος των ευρωπαϊκών κρατών αυξήθηκε αλλά οι αποδόσεις μειώθηκαν αφού το έκτακτο πρόγραμμα νομισματικής πολιτικής PEPP της ΕΚΤ δέχονταν ως ενέχυρα όλα τα ευρωπαϊκά ομόλογα, σχεδόν στις ονομαστικές τιμές (άρα  με μηδενικές αποδόσεις) δανείζοντας χρήμα με μηδενικά επιτόκια. 

Όμως το πρόγραμμα PEPP στις αρχές της άνοιξης (Μάρτιο 2022) τελειώνει. Το αντίστοιχο τακτικό πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, το APP, θα συνεχίσει να ισχύει αλλά με αυστηρούς ποσοτικούς και ποιοτικούς  περιορισμούς για την χώρα μας. Βέβαια και κατ’ εξαίρεση έχει δοθεί στην Ελλάδα Waiver (παράκαμψη), ώστε με αυστηρές ποσοτικές προϋποθέσεις να γίνονται δεκτά και ελληνικά ομόλογα. «Παρηγοριά στον άρρωστο» λέει ο θυμόσοφος λαός, όλοι όμως κατανοούμε ότι η ομπρέλα προστασίας της ΕΚΤ στο κόστος διαχείρισης του ελληνικού χρέους έχει σχεδόν κλείσει. 

Πότε θα ξανά-ανοίξει; Όταν το Ελληνικό χρέος αξιολογηθεί στην κατηγορία «επενδυτική βαθμίδα. Πότε θα συμβεί αυτό; Σύμφωνα με την κυβέρνηση το 2023, δηλαδή μετά από τις εκλογές, εφ’ όσον τηρηθεί το συνταγματικό όριο. Θα ισχύει τότε το τακτικό πρόγραμμα APP; Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει σήμερα. 

Από  τι εξαρτάται η χρονική διάρκεια του APP; Από την διαμόρφωση του πληθωρισμού, αν ο πληθωρισμός μειωθεί και κινηθεί στην περιοχή του 2%, τότε το τακτικό πρόγραμμα APP  θα συνεχίσει να ισχύει, διαφορετικά θα συρρικνωθεί ή θα σταματήσει εντελώς. Συνεπώς, η συγκεκριμένη κυβερνητική δέσμευση, εφ’ όσον τελικά επιβεβαιωθεί, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα έχει και ουσιαστική οικονομική σημασία. 

Αυτή είναι η σκληρή αλήθεια που ήδη αρχίζει να αποτυπώνεται στο κόστος διαχείρισης του δημόσιου χρέους. Όπως βλέπουμε στον Πίνακα Ι στα τέλη 2019 η απόδοση του 10-ετους ελληνικού ομολόγου ήταν   1,45%. Την Πέμπτη 10 Φεβρουαρίου 2022 η απόδοση του είχε φθάσει στο 2,58. Δηλαδή το κόστος διαχείρισης του ελληνικού χρέους (σε σύγκριση με το 2019) έχει αυξηθεί σημαντικά και αυτή η αρνητική εξέλιξη συμβαίνει παρ’ ότι ισχύει ακόμα το έκτακτο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης PEPP της ΕΚΤ. Όπως όλα λοιπόν δείχνουν και αρχίζει και φαίνεται στον Πίνακα Ι, δεν απέχει πολύ η ημέρα που το κόστος διαχείρισης του ελληνικού χρέους θα είναι περίπου ίσο με το τσέχικο, μόνο που η Τσεχία δεν είναι μέλος της ευρωζώνης και δεν μπορεί ούτε θεωρητικά να διεκδικήσει την προστασία της ΕΚΤ. 

Μα είναι δυνατόν; Φυσικά, υγιής οικονομία και οικονομική ανάπτυξη απαιτούν μεταξύ άλλων και φθηνή ενέργεια. Το Σάββατο 12 Φεβρουαρίου στις 21.00 οι τιμές  αγοράς του ηλεκτρικού ρεύματος για την Τσεχία ήταν 145,95 Euro/MWh (μέση μηνιαία 174,90 Euro/MWh & μέση ετήσια 181,73 Euro/MWh ) και για την Ελλάδα είχαν διαμορφωθεί οι υψηλότερες της Ευρώπης, ήτοι ημερήσια 214,85 Euro/MWh, μέση μηνιαία 222,53 Euro/MWh & μέση ετήσια 230,87 Euro/MWh. Ίδιες συνθήκες στην αγορά ενέργειας και ρύπων ισχύουν και για την Τσεχία και για την Ελλάδα, συνεπώς δεν στέκουν οι γνωστές κυβερνητικές δικαιολογίες. 

Συνεπώς, αγαπητέ κ. Σκρέκα, φαίνεται ότι μας έφαφε η Τσεχία με τις ομορφιές της, όπως η Κριστίνα Σίκοβα (φωτογραφία επάνω)...

. 

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι