H στήλη δεν ακολούθησε άκριτα το πνεύμα της εποχής. Χρησιμοποίησε ως βασικό εργαλείο ανάλυσης το ιστορικό προηγούμενο για να καταλήξει σε ένα θετικής συλλογιστικής συμπέρασμα.
· «Βιώνουμε ένα πρωτόγνωρα τραγικό φαινόμενο, όμως ο ανθρώπινος πολιτισμός έχει την δυνατότητα να αντιμετωπίσει γρήγορα και αποτελεσματικά τις κοινωνικές και τις υγειονομικές επιπτώσεις της κρίσης και να κάνει ταυτόχρονα και το μεγάλο βήμα προς τα εμπρός».
Περίπου 2-3 μήνες μετά την εμφάνιση της πανδημίας και την επιβολή των lockdown είχαν εγκριθεί και άρχιζαν να λειτουργούν τα έκτακτα προγράμματα κρατικής βοήθειας που διατήρησαν τις θέσεις εργασίας κρατώντας όρθιες τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Όλοι όσοι πρόβλεπαν κατακλυσμιαία ύφεση, στρατιές ανέργων και κοινωνικό χάος διαψεύσθηκαν οικτρά. Η ανεργία ελέγχθηκε και η ύφεση περιορίστηκε μόνο στην πρώτη χρονιά της πανδημίας(2020).
Όταν εμφανίσθηκε η πανδημία στις αρχές 2020 δεν υπήρχε αποτελεσματικό φάρμακο. Στα τέλη του 2020, εγκρίνονταν τα πρώτα αντί-Covid 19 εμβόλια και άρχιζαν οι μαζικοί εμβολιασμοί. Ας θυμηθούμε εκείνη την εποχή, βιώναμε καθημερινά τραγικά γεγονότα που μας συγκλόνιζαν αλλά όλοι γνωρίζαμε ο ανθρώπινος πολιτισμός αντιμετώπισε αποτελεσματικά και σε ελάχιστο χρονικό διάστημα την τραγωδία. Η ελπίδα ξαναγεννιόνταν, φόβος είχε νικηθεί.
Προέκυψε τότε το επόμενο ερώτημα. Πώς θα είναι ο κόσμος την επόμενη ημέρα και τι πρέπει να κάνει ο άνθρωπος για να μην ξαναζήσει παρόμοιες τραγωδίες. Για εμάς η απάντηση είχε ήδη δοθεί από την μελέτη του ιστορικού παραδείγματος.
Οι τραγικές καταστάσεις που βιώσαν οι Αθηναίοι την περίοδο του λοιμού των Αθηνών (431-429 πχ) εξαχρείωσαν τις απόψεις και τις συνήθειες των ανθρώπων. Στην καθημερινή ζωή και στην Εκκλησία του Δήμου επικρατεί η ηθική και πολιτιστική κατάπτωση. Κυριαρχούν οι εκπρόσωποι του λαϊκισμού (Αλκιβιάδης) που πείθουν τους πολίτες να εγκαταλείψουν την πολιτική του Περικλή. Οι Αθηναίοι με αμετροέπεια απορρίπτουν τις ειρηνευτικές προτάσεις των Λακεδαιμονίων και με αλαζονεία εγκρίνουν την καταστροφική εκστρατεία στην Σικελία (415-413 πχ), την βασική αιτία για την ήττα στον Πελοποννησιακό πόλεμο και την κατάλυση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας (404 πχ).
Μετά την μαύρη πανώλη (1348-1353) , η πόλη με τα περισσότερα θύματα η Φλωρεντία απορρίπτει το θεοκρατικό αυταρχισμό κυβερνητικό μοντέλο του Πάπα και επιλέγει το φιλελεύθερο μοντέλο διοίκησης και οικονομίας. Η Πόλη ακμάζει πολιτικά, οικονομικά και πολιτιστικά για περισσότερο από 100 χρόνια, την ίδια περίοδο που οι περισσότεροι ευρωπαϊκοί λαοί βιώνουν την πιο σκοτεινή περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας, το τέλος του Μεσαίωνα, . Η Φλωρεντία παρακμάζει στην αρχή της αναγέννησης όταν ο λαός απορρίπτει το δημοκρατικό μοντέλο που δεν έχει εκσυγχρονισθεί και μοιραία εμφανίζει έντονα σημάδια σήψης και διαφθοράς και υποκύπτει στον θρησκευτικό λαϊκισμό του μοναχού Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα (1494-1498).
Μετά την Ισπανική γρίπη (1918) που προκαλεί περισσότερους θανάτους από την τραγωδία του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμου, οι νικητές ΗΠΑ, Μ. Βρετανία και Γαλλία επιβάλουν καθεστώς διεθνούς συνεννόησης (ΚΤΕ) που παρ’ ότι λειψό αφού δεν διαθέτει μηχανισμό επιβολής, κατορθώνει να εμπεδώσει την ειρηνική συνύπαρξη. Ο κόσμος ζει μία περίοδο πρωτοφανούς ανάπτυξης και ευημερίας που διακόπτεται από την τρομερή οικονομική κρίση 1929 που προκαλεί τεράστια δεινά και ανοίγει τον δρόμο στους δικτάτορες και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα όλοι συμφωνούν, ότι η οικονομική κρίση 1929 είναι το αποτέλεσμα της αδυναμίας της ΚΤΕ να επιβάλει όρους ισορροπίας και λογικής στο κρίσιμο θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων που έπρεπε να πληρώσουν οι ηττημένοι Γερμανοί στους νικητές.
Αυτή την εποχή στην Ευρωπαϊκή ήπειρο μαίνεται μία πολεμική σύγκρουση. Η Ρωσία έχει εισβάλει στην Ουκρανία που αντιστέκεται αποτελεσματικά χάρις στο μαχητικό πνεύμα των Ουκρανών και τις ενισχύσεις με σύγχρονο πολεμικό υλικό που στέλνουν οι ΗΠΑ και οι χώρες του ΝΑΤΟ. Σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές, η Ρωσία με την εισβολή επιδιώκει να αποτρέψει την διευρυμένη πολιτική, οικονομική και στρατιωτική συνεργασία της Ουκρανίας με την Συλλογική Δύση (ΝΑΤΟ & Ε.Ε). Όμως έστω και για θεωρητικούς λόγους πρέπει να διατυπωθεί το ερώτημα.
· «Ο Πόλεμος στην Ουκρανία είναι αποτέλεσμα της πανδημίας η πρόκειται για ένα ανεξάρτητο και η παράλληλο γεγονός»
Η μελέτη των ιστορικών στοιχείων για την διαμόρφωση των διεθνών τιμών των ορυκτών καυσίμων (Πετρέλαιο, Φυσικό Αέριο, Άνθρακας) δείχνει ότι την περίοδο της πανδημίας οι τιμές των ορυκτών καυσίμων αλλά και των μετοχών ενεργειακών εταιρειών μειώθηκαν δραματικά. Εκείνη την περίοδο ένα μπουκάλι εμφιαλωμένο νερό (1,5 lt) ήταν ακριβότερο από 1,5 lt αργό αδιύλιστο πετρέλαιο.
Ταυτόχρονα οι μέτοχοι των ενεργειακών κολοσσών κατέγραφαν απώλειες πολλών δις USD παρ’ ότι τα χρηματιστήρια ανέκαμπταν. Σύγκριση μέσης κεφαλαιοποίησης 2019 και 2020: Royal Dutsch Shell (-197 δις USD), Exxon Mobil (-123 δις USD),Chevron (-60,5 δις USD), Gazprom (-351 δις USD).
Η πανδημία αφενός επέβαλε τα lockdown που προκάλεσαν την πρωτοφανή μείωση στην κατανάλωση ενέργειας αφετέρου ενίσχυσε παγκοσμίως τις οικολογικές ευαισθησίες. Οι πλούσιες ενεργοβόρες κοινωνίες του Βορείου Ημισφαιρίου αντιλήφθηκαν με τον πιο επώδυνο τρόπο ότι έπρεπε άμεσα να εφαρμόσουν δραστικές πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος και αντιμετώπισης του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Οι κυβερνήσεις των ανεπτυγμένων κρατών επί της ουσίας εξαναγκάσθηκαν από την ροή των γεγονότων να υιοθετήσουν πολιτικές αντικατάστασης των ορυκτών καυσίμων με περισσότερο καθαρές μορφές ενέργειας και μετάβασης στην πράσινη ανάπτυξη.
Εκείνη την περίοδο που οι τιμές των ορυκτών καυσίμων ήταν χαμηλές οι προβλέψεις για την διαμόρφωση τους σε μέσο-μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα και μετά το τέλος της πανδημίας κινούνταν αντίθετα από την ανοδική προοπτική. Όντως η σταδιακή επάνοδος της παγκόσμιας οικονομίας στην ομαλότητα επιβεβαίωσε τις απαισιόδοξες προβλέψεις αφού αφενός οι τιμές των ορυκτών καυσίμων δεν επανήρθαν στα προ της πανδημίας επίπεδα αφετέρου η μέσο-μακροπρόθεσμη τάση δεν είχε θετικό πρόσημο (οι προβλέψεις κατανάλωσης ήταν μικρότερες από την παγκόσμια παραγωγή). Οι τιμές άρχισαν να ανεβαίνουν και να ξεπερνούν τα προ της πανδημίας επίπεδα στις αρχές Οκτωβρίου 2021 όταν ο V.Putin εκβίασε ενεργειακά την Ε.Ε. Και πάλι όμως οι μέσο-μακροπρόθεσμες προοπτικές παρέμειναν πτωτικές αφού οι καταναλωτικές συνήθειες άλλαζαν. Μόνο μετά την έναρξη της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία οι τιμές των ορυκτών καυσίμων σταθεροποιήθηκαν στο υψηλό επίπεδο.
Αυτά ακριβώς τα απολογιστικά δεδομένα στηρίζουν αρκετά πειστικά την υπόθεση εργασίας ότι ο βασικός λόγος που οδήγησε τον V.Putin στην πολεμική εμπλοκή ήταν να κρατήσει τις ενεργειακές τιμές ψηλά για να ισοσκελισθούν οι ζημιές της πανδημίας. Τα υπόλοιπα για την επέκταση του ΝΑΤΟ ανατολικά και την περικύκλωση της «Μητέρας Ρωσίας» λέγονται για να χειραγωγήσουν τον ρωσικό λαό. Μην ξεχνάμε ποτέ ότι οι πετρελαιοπαραγωγά αυταρχικά αραβικά καθεστώτα που ευνοούνται για προφανείς λόγους από τον πόλεμο στην Ουκρανία (οι τιμές των ορυκτών καυσίμων εκτινάχθηκαν και συνεχίζουν να παραμένουν υψηλές) δεν ακολουθούν την Δύση στην πολιτική των κυρώσεων.
Η στήλη από την αρχή της πανδημίας είχε προβλέψει ότι η παγκόσμια ενεργειακή ολιγαρχία θα αντιδράσει μετά την πανδημία στην προσπάθεια της παγκόσμιας κοινότητας για απεξάρτηση από τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα. Τα όσα αναφέραμε παραπάνω ως υπόθεση εργασίας για την σύνδεση των τιμών των ορυκτών καυσίμων με την πόλεμο στην Ουκρανία είναι απολύτως συμβατά με την αρχική θεωρητική μας θέση.
Όμως μία άλλη ιστορική λεπτομέρεια είναι ακόμα πιο καθοριστική. Οι νικητές των Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αποτυγχάνουν να επιβάλουν την παγκόσμια ειρήνη γιατί η Κοινωνία των Εθνών δεν διαθέτει μηχανισμό επιβολής. Σήμερα που η παγκόσμια ενεργειακή ολιγαρχία αντιτίθεται με την δύναμη των όπλων στο μεγάλο άλμα του πολιτισμού για απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, η Συλλογική Δύση (ΝΑΤΟ-Ε.Ε) δείχνει ότι μπορεί, παρά τις αντιρρήσεις που εμφανίζονται στο εσωτερικό της, να επιβάλει ακόμα και δυναμικά τις απόψεις της.
Ίσως όσο είναι ακόμα καιρός, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν θα πρέπει να διαβάσει από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο του Θουκυδίδη το κεφάλαιο που περιγράφει την τραγική τύχη των Μηλίων που παρ’ ότι μικρό νησιωτικό κράτος που αντικειμενικά βρίσκονταν στο έλεος των στόλων των Αθηνών και της Δηλιακής Συμμαχίας, με πρόφαση την ουδετερότητα και τα συμφέροντα της Μήλου, επέλεξαν το ολιγαρχικό στρατόπεδο.