Στην έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Οθωμανική Αυτοκρατορία συντάσσεται με τις Κεντρικές Δυνάμεις (Γερμανία, Αυστροουγγαρία) και μπαίνει επίσημα στον πόλεμο όταν τα Τουρκικά πολεμικά πλοία Γιαβούζ Σουλτάν Σελίμ και Μιντιλού βομβαρδίζουν στις 28 Οκτωβρίου 1914 την Κριμαία. (Πρόκειται για τα Γερμανικά πολεμικά πλοία Γκαίμπεν (Goeben) και Μπρεσλάου (Breslau) τα οποία για να γλυτώσουν από την καταδίωξη του συμμαχικού στόλου κατέφυγαν στην Τουρκία στην οποία εκχωρήθηκαν.).
Ελάχιστο χρόνο μετά, τον Δεκέμβριο 1914 οι Τούρκοι επιτίθενται στο Sarikamic, στόχος να διώξουν τους Ρώσους από την πόλη και να ανοίξουν τον δρόμο για την Τιφλίδα και τις πετρελαιοφόρες περιοχές του Αζερμπαϊτζάν που κατοικούν τουρκόφωνοι πληθυσμοί. Επικεφαλής της Τουρκικής στρατιάς (100 χιλ. άνδρες) είναι ο ηγέτης των Νεότουρκων Ενβέρ (Εμβέρ) Πασάς.
Η μάχη του Sarikamic διαρκεί από τις 22 Δεκεμβρίου 1914 έως τις 17 Ιανουαρίου 1915 και λήγει με νίκη των Ρώσων. Σύμφωνα με τα επίσημα τουρκικά αρχεία περίπου 90 χιλ. τούρκοι στρατιώτες χάνουν την ζωή τους στις μάχες αλλά κυρίως από το κρύο αφού περίπου 60 χιλ. στρατιώτες παγώνουν και πεθαίνουν. Πρόκειται για την μεγαλύτερη στρατιωτική ήττα των Τούρκων στην νεότερη ιστορίας της χώρας. Μία πραγματική ανθρωποσφαγή. Ο Ενβέρ (Εμβέρ) Πασάς επιστρέφει ταπεινωμένος στην Κωνσταντινούπολη. Για να δικαιολογήσει την ήττα του, ρίχνει τις ευθύνες στους χριστιανούς κατοίκους της περιοχής (Αρμένιους) που βοήθησαν τους Ρώσους και ανακοινώνει τα πρώτα κατασταλτικά μέτρα εναντίον τους. Ο προάγγελος της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Μετά την μάχη του Sarikamic οι Τούρκοι ουσιαστικά σταματούν τις επιχειρήσεις εναντίον των Ρώσων που κρατούν αμυντική στάση αφού η κύρια πολεμική τους προσπάθεια επικεντρώνεται στο ανατολικό μέτωπο. Τα τελευταία χρόνια κάθε χρόνο στην επέτειο τη μάχης οι κάτοικοι της πόλης και των γύρω περιοχών ανεβαίνουν πεζοί στο όρος Allahuekber (εκεί που βρήκαν τον θάνατο από το κρύο οι περισσότεροι από τους Τούρκους στρατιώτες) και καταθέτουν 90 χιλ. γαρύφαλλα στην μνήμη των νεκρών.
Η Μάχη του Sarikamic είναι το τελευταίο αλλά και πιο αιματηρό επεισόδιο των Ρώσο-τουρκικών πολέμων, που ξεκινούν το 1568 και συνεχίζονται με διαλείμματα ειρήνης έως το τέλος το 1914. Οι δύο αυτοκρατορίες πολεμούν αδιάκοπα για τον έλεγχο και την κυριαρχία στην Παρακαυκάσια περιοχή, την Μαύρη Θάλασσα και τα Βαλκάνια. Ή πτώση και εκθρόνιση του Σουλτάνου και του Τσάρου και η άνοδος στην εξουσία του Κεμάλ και των Μπολσεβίκων θέτει τέλος σε αυτή την σύγκρουση. Ο Κεμάλ αντιλαμβάνεται πολύ γρήγορα ότι οι κατακλυσμιαίες αλλαγές που προκαλεί ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχουν ακυρώσει οριστικά τα αυτοκρατορικά οθωμανικά οράματα γι’ αυτό και υιοθετεί τον ελάχιστο εφικτό στόχο. Την ίδρυση ενός σαφώς μικρότερου (γεωγραφικά) κράτους που θα στηρίζεται σε ένα αμιγές έθνος (τουρκικό). Οι Μπολσεβίκοι δεν ενδιαφέρονται για κατακτήσεις τους ενδιαφέρει αποκλειστικά η υπεράσπιση της επανάστασης από τις δυτικές επεμβάσεις και η εμπέδωση της σοβιετικής εξουσίας στην αχανή ρωσική ενδοχώρα. Και τα δύο επαναστατικά καθεστώτα θεωρούν την Ελληνική εκστρατεία στην Μικρά Ασία ως την εμπροσθοφυλακή της δυτικής παρέμβασης στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Κοινή θέση που ερμηνεύει απόλυτα την σύγκλιση των Σοβιετικών με την νεαρή Τουρκική Δημοκρατία και την γενναία ενίσχυση που προσφέρουν οι Μπολσεβίκοι στην Κεμάλ εκείνο το κρίσιμο καλοκαίρι του 1921 όταν οι Έλληνες ξεκινούσαν την προέλαση από το Σαγγάριο προς την Άγκυρα. (
Το πρόβλημα για τους Έλληνες είναι ότι η νέα συντηρητική κυβέρνηση που εκλέγεται στις εκλογές 1920 δεν αντιλαμβάνεται τις αλλαγές που προκαλεί στην στρατηγική των συμμάχων η άνοδος και παραμονή των Μπολσεβίκων στην εξουσία. Ο Κεμάλ αυτό ακριβώς το κενό καλύπτει. Υπόσχεται σταθερή αντί-κομμουνιστική στάση και αναλαμβάνει (αντικαθιστώντας τους Έλληνες) την προστασία των Δυτικών συμφερόντων στην κρίσιμη πετρελαιοφόρο περιοχή της Μουσούλης αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Όμως δεν είναι αφερέγγυος απέναντι στους παλιούς του συμμάχους, τους Μπολσεβίκους. Στην Παρακαυκάσια περιοχή και την Μαύρη Θάλασσα επικρατεί ειρήνη. Είναι μία πολιτική win-win. Όλοι κερδίζουν. Οι Δυτικοί διασφαλίζουν με την συμμαχία του Κεμάλ τον προνομιακό ρόλο που ήδη διαδραματίζουν στην Μέση Ανατολή. Οι Μπολσεβίκοι απερίσπαστοι από εμπλοκές στα νότια σύνορα επικεντρώνονται αποκλειστικά στην ενίσχυση της σοβιετικής εξουσίας και ο Κεμάλ αυτό-αναγορεύεται σε εθνικό σύμβολο (Πατέρας της Τουρκικής Δημοκρατίας).
Η πολιτική είναι πολύ σκληρή υπόθεση γιατί έχει πάντα μετρήσιμα αποτελέσματα
Οι μόνοι που χάνουν είναι οι Έλληνες. Επέλεξαν να είναι πρωταγωνιστές σε μία θεατρική παράσταση αλλά άλλαξαν τον σκηνοθέτη. Ο Ε. Βενιζέλος βαρύνετε με το λάθος των εκλογών 1920 αλλά γνώριζε που πήγαινε και τι κινδύνους αντιμετώπιζε όταν αποφάσιζε να στείλει Ελληνικό στρατό στην Σμύρνη. Πέραν πάσης αμφιβολίας είχε σαφή γνώση του διεθνούς γίγνεσθαι. Είχε την ικανότητα να προβλέψει τις αλλαγές στις στρατηγικές των συμμάχων και το λαϊκό κύρος να επανά-προσαρμόσει τις πολιτικές του. Ήταν ο θεμελιωτής της Μεγάλης Ελλάδας, μπορούσε λοιπόν να υποχωρήσει χωρίς να θεωρηθεί προδότης.
Οι διάδοχοι του δεν διέθεταν κανένα από αυτά τα πολιτικά εφόδια. Αντί να μελετήσουν την διεθνή συγκυρία και να προβλέψουν τις αλλαγές που ήδη κυοφορούνταν στις στρατηγικές και τις προτεραιότητες των συμμάχων, να διατάξουν έγκαιρα μία εν τάξει υποχώρηση και οχύρωση σε νέες ισχυρές θέσεις κοντά στα παράλια που θα προστάτευαν αποτελεσματικά τους ελληνικού πληθυσμούς και θα εξασφάλιζαν ισχυρή διαπραγματευτική θέση, διατάζουν απερίσκεπτα το καλοκαίρι 1921 την προέλαση προς την Άγκυρα. Στρατιωτική επιχείρηση που αντικειμενικά δεν μπορούν να τελειώσουν με επιτυχία. Η αποτυχία της επίθεσης στην Άγκυρα πείθει και τους πιο καλοπροαίρετους ευρωπαίους φιλέλληνες ότι η Ελλάδα δεν είναι αξιόμαχος τοποτηρητής των δυτικών συμφερόντων στην Μέση Ανατολή. Η ηγεσία των συμμάχων με πρωτοφανή κυνικότητα που ξεπερνά κατά πολύ τα αποδεκτά όρια πολιτικού ρεαλισμού στρέφεται προς τον Κεμάλ αφενός για να επωφεληθούν από τον δυναμισμό του νικητή αφετέρου για να τον επαναφέρει στην δυτική νομιμότητα και τάξη.
Στην σύγχρονη γεωπολιτική συγκυρία κυριαρχεί η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Παρά τους ρωσικούς ενεργειακούς εκβιασμούς η ενότητα της Συλλογικής Δύσης (ΝΑΤΟ, Ε.Ε) παραμένει αρραγής. Είναι μία από τις απρόβλεπτες επιπτώσεις της κρίσης που έχει γύρει αποφασιστικά την πορεία του πολέμου υπέρ της Ουκρανίας. Η μοναδική (συμβατική) ελπίδα του V.Putin για να αλλάξει την πορεία του πολέμου είναι να διασπάσει την ΝΑΤΟ-ικη ενότητα. Εύκολα όλοι καταλαβαίνουμε ότι η κλιμάκωση σε «κόκκινα» όρια της τουρκικής επιθετικότητας εναντίον της Ελλάδας βοηθάει τους ρωσικούς σχεδιασμούς.
Όπως όλα δείχνουν ο Τ. Ερντογάν αντιγράφει το ιστορικό παράδειγμα του Κεμάλ. Εν μέσω της Ουκρανικής κρίσης συνομιλεί και συνεργάζεται με τον Putin διασπώντας την ΝΑΤΟ-ικη ενότητα. Είναι φανερό ότι στο παρασκήνιο ζητά (όπως πριν 100 χρόνια ο Κεμάλ) από τις ΗΠΑ αλλά και την Ε.Ε γεωπολιτικά και οικονομικά ανταλλάγματα για να στηρίξει την ΝΑΤΟ-ικη ενότητα. Υπάρχει όμως μία σημαντική διαφορά ανάμεσα στις δύο εποχές. Στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου υπάρχουν μόνο δύο ισχυρά κράτη στην περιοχή, η Ελλάδα και η Τουρκία. Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν πολλά ισχυρά κράτη (Ισραήλ, Αίγυπτος, συντηρητικά αραβικά καθεστώτα του Περσικού Κόλπου) που με σταθερό φιλοδυτικό προσανατολισμό διεκδικούν αναβαθμισμένο ρόλο στην περιοχή.
Εάν οι εκβιασμοί της Τουρκίας γίνουν ανεκτοί, αυτόματα θα ξεκινήσει μία αλυσιδωτή αντίδραση παρόμοιων διεκδικήσεων από άλλα κράτη της περιοχής που θα διαταράξει την ισορροπία και θα προκαλέσει αναταραχή. Κατάσταση μη αποδεκτή ιδιαίτερα τώρα που ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή.
Μοιραία ανακύπτει το ερώτημα. Τι θα κάνει ο Τ.Ερντογάν. Θα συνεχίσει τον εκβιασμό προς την Δύση κλιμακώνοντας την αντιπαράθεση με την Ελλάδα εξυπηρετώντας τους σχεδιασμούς V.Putin ή θα ανακρούσει πρύμνη έναντι κάποιου ανταλλάγματος (πχ F-16V).
Όταν στις αρχές του καλοκαιριού είχε «φουντώσει» η συζήτηση για διενέργεια εκλογών, συνυπολογίσαμε όλα τα παραπάνω και τοποθετηθήκαμε κάθετα αρνητικά (15 Ιουνίου 2022 «Το Θωρηκτό Σουλτάνος Οσμάν Α’, το σφάλμα των εκλογών1920 και τα Rafale). Η χώρα αυτή την περίοδο χρειάζεται σταθερότητα και υπεύθυνη διακυβέρνηση και όχι την ευνόητη για δημοκρατικά συστήματα προεκλογική και μετεκλογική αντιπαράθεση.
Πριν λίγες ημέρες ο Τ. Ερντογάν με προφανή στόχο το εθνικιστικό εσωτερικό ακροατήριο, έθιξε ένα ευαίσθητο ιστορικό θέμα. Την πολιορκία και την άλωση της Τρίπολης από τους Έλληνες. Μία φρικαλέα πολεμική σύγκρουση στην οποία το απύθμενο μίσος των υπόδουλων για τέσσερις αιώνες Ελλήνων εκτονώθηκε με αγριότητα πάνω στους άμαχους τούρκους που είχαν καταφύγει στην πόλη.
Το 2014 ο σημερινός του σύμμαχος του Ερντογάν, ο Putin όταν προχωρούσε στην προσάρτηση της Κριμαίας υπόσχονταν ότι η Ρωσία δεν θα καταλάβει άλλα εδάφη. Πριν λίγες ημέρες προσάρτησε Ουκρανικά εδάφη. Εάν λοιπόν πετύχει τους στόχους του στην Ουκρανία, ποιος μπορεί να απορρίψει ότι δεν θα βάλει στόχο τις Παρακαυκάσιες χώρες (Γεωργία, Αρμενία). Δηλαδή να φθάσει η Ρωσία στα παλαιά της σύνορα στην Τουρκική μεθόριο. Ας θυμίσει λοιπόν κάποιος προκαταβολικά στον Τούρκο Πρόεδρο την πανωλεθρία του Sarikamic.