· Διευκόλυνσης Αποδοχής Καταθέσεων (Deposit facility) 1,5%
· Πράξεις Κύριας Αναχρηματοδότησης-Προσφορές Σταθερού Επιτοκίου (Main refinancing operations-Fixed rate Tenders Fixed rate) 2%
· Διευκόλυνσης Οριακής Χρηματοδότησης (Marginal lending facility) 2,25%.
Παράλληλα με τις παραπάνω αυξήσεις η ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι από τις 23 Νοεμβρίου θα γίνει αναπροσαρμογή των επιτοκίων για τα χαμηλότοκα δάνεια συνολικού ύψους 2,1 τρισ. Euro που έχουν πάρει οι τράπεζες από την ΕΚΤ μέσω του προγράμματος TLTRO III (Targeted Longer Term Refinancing Operation) ενώ θα ανακοινωθούν και οι νέες προαιρετικές ημερομηνίες αποπληρωμής (με ευνοϊκούς όρους) αυτών των δανείων.
Ενημερωτικά: Το πρόγραμμα TLTROs (Στοχευμένες πράξεις μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης) είναι ένα χρηματοδοτικό εργαλείο της ΕΚΤ που παρέχει στις τράπεζες της ευρωζώνης δάνεια με ευνοϊκούς όρους ως επιπλέον κίνητρο διευκόλυνσης του τραπεζικού δανεισμού της πραγματικής οικονομίας.
Ο Διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες.
Σε αυτό το σημείο έχει σημασία να γίνει ειδική αναφορά στις ακριβείς διατυπώσεις που περιέχονται στο σκεπτικό της συγκεκριμένης απόφασης. Συγκεκριμένα στην εισαγωγή υπάρχει η φράση: «Με αυτή την 3η κατά σειρά σημαντική αύξηση των επιτοκίων το Διοικητικό Συμβούλιο έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο ως προς την άρση της διευκολυντικής κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής». Αντίστοιχη έκφραση δεν υπήρχε στο σκεπτικό της προηγούμενης απόφασης στις 14ης Σεπτεμβρίου. Το μήνυμα είναι σαφές, έχει γίνει πλέον σαφής πρόοδος στην άρση των νομισματικών πολιτικών της Ποσοτικής Χαλάρωσης.
Στην συνέχεια δε αναφέρεται: «Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ έλαβε την σημερινή απόφαση και προβλέπει ότι θα αυξήσει τα επιτόκια περαιτέρω ούτως ώστε να διασφαλίσει την έγκαιρη επαναφορά του πληθωρισμού στο μεσοπρόθεσμο στόχο του 2%». Στην προηγούμενη αντίστοιχη ανακοίνωση (δηλαδή αυτή της 14ης Σεπτεμβρίου) στην θέση της λέξης «περαιτέρω» υπήρχε η φράση «κατά τις επόμενες αρκετές συνεδριάσεις».
Η διαφορά στις δύο ανακοινώσεις είναι εύγλωττη και απόλυτα δηλωτική των μελλοντικών προθέσεων της ΕΚΤ, που αποσαφηνίζονται πλήρως στην συνέχεια: «Το Διοικητικό Συμβούλιο θα στηρίξει τη μελλοντική πορεία της πολιτικής επιτοκίων στην εξέλιξη των προοπτικών για τον πληθωρισμό και την οικονομία, ακολουθώντας μία προσέγγιση σύμφωνα με την οποία οι αποφάσεις θα λαμβάνονται από συνεδρίαση σε συνεδρίαση».
Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι η πλειοψηφία του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ τείνει στο συμπέρασμα ότι ο πληθωρισμός έχει φθάσει (ή τείνει να φθάσει) στην ανώτερη τιμή του και σύντομα θα αρχίσει η πορεία αποκλιμάκωσης, οπότε δεν χρειάζονται πλέον επιθετικές και προαναγγελθείσες αυξήσεις επιτοκίων αλλά συνεχή παρακολούθηση και διορθωτικές παρεμβάσεις όταν χρειάζεται.
Είναι φανερό ότι στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ τα «περιστέρια» είναι περισσότερα από τα «γεράκια», που φοβούνται ότι παράμετροι όπως η εθιμική αύξηση των μισθών στις αρχές του επόμενου έτους σε συνδυασμό με την ενίσχυση των εξαγωγών λόγω της χαμηλής συναλλαγματικής ισοτιμίας USD/Euro, θα αναζωπυρώσουν τις πληθωριστικές πιέσεις. Η επόμενη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ που θα ασχοληθεί με θέματα νομισματικής πολιτικής θα γίνει στις 15 Δεκεμβρίου 2022. Σε αυτή την συνεδρίαση θα αποφασισθεί εάν θα αυξηθούν εκ νέου και πόσο τα επιτόκια.
Όταν στα τέλη του καλοκαιριού 2021 είχε επανεμφανισθεί σε παγκόσμια κλίμακα το φαινόμενου του πληθωρισμού είχαμε δημοσιεύσει (6 Σεπτεμβρίου 2021-«Πληθωρισμός, ο σύμμαχος των ανέργων») μία σίγουρα ρηξικέλευθη θέση, που την επαναλάβαμε σε σειρά άρθρων όταν άρχισαν οι αυξήσεις επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες (22 Ιουνίου 2022-Η Ανατολή μία νέας εποχής και η ευεργετική επίδραση του πληθωρισμού & 6 Ιουλίου 2022-Απλά Μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας-Μαθ.1:Πληθωρισμός).
Επιγραμματικά: Ο ελεγχόμενος πληθωρισμός εξαναγκάζει τους μεγάλο-καταθέτες να αποσυρθούν έστω και με μικρές απώλειες από την σιγουριά της τραπεζικής κατάθεσης για να επενδύσουν στην πραγματική οικονομία προκειμένου μέσω της προβλεπόμενης κερδοφορίας να προστατεύσουν τα κεφάλαια τους από τις ζημιές που θα προκαλέσουν οι πληθωριστικές πιέσεις. Συνεπώς ο ελεγχόμενος πληθωρισμός είναι ένας μηχανισμός αναδιανομής του πλούτου υπέρ των μη προνομιούχων επειδή προστατεύει τις θέσεις εργασίας. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο οι Κεντρικές Τράπεζες δεν θα υιοθετούσαν ακραίες νομισματικές πολιτικές σύσφιγξης, ήτοι μεγάλες αυξήσεις επιτοκίων και υψηλούς ρυθμούς περιορισμού της ρευστότητας, όπως απαιτούσαν με κραυγές και άκρατη κινδυνολογία οι συντηρητικοί. Θα περίμεναν πρώτα τα στοιχεία για την ανεργία και την αναπτυξιακή δυναμική και μετά θα ανακοίνωναν τις αποφάσεις τους που θα στόχευαν στον έλεγχο του πληθωρισμού.
Η εξέλιξη των γεγονότων μας δικαίωσε. Πρώτα στις ΗΠΑ, η FED (από τον Μάρτιο 2022) και αργότερα στην Ε.Ε, η ΕΚΤ (από το καλοκαίρι 2022), αποφάσισαν και ανακοίνωσαν αυξήσεις επιτοκίων, αφού πρώτα τα πραγματικά απολογιστικά στοιχεία έδειξαν, αφενός, για την ανεργία συνεχή μείωση, αφετέρου, για την αναπτυξιακή δυναμική θετικό πρόσημο παρά την επιβράδυνση. Στόχος των Κεντρικών Τραπεζών η ομαλή προσγείωση της παγκόσμιας οικονομίας. Δηλαδή η διατήρηση της αναπτυξιακής δυναμικής και ο συνεπακόλουθος έλεγχος της ανεργίας σε συνδυασμό με την βαθμιαία (σε βάθος 2-ετίας κατ’ ελάχιστο) μείωση του πληθωρισμού.
Είναι βέβαιο ότι το αρνητικό ιστορικό προηγούμενο της δεκαετίας του ’70, τότε που οι κεντρικές τράπεζες με άκαιρες και μεγάλες αυξήσεις επιτοκίων προκάλεσαν στασιμοπληθωρισμό (πληθωρισμός με ύφεση) 10-ετους διάρκειας, με επώδυνο οικονομικά και κοινωνικά αποτελέσματα για τις γενιές των Boomers, λειτουργεί διδακτικά για τις σημερινές διοικήσεις των κεντρικών τραπεζών.
Για την στήλη, το ιστορικό παράδειγμα ήταν το βασικό κριτήριο για την υιοθέτηση της παραπάνω θέσης και την ανάλυση της σύγχρονης οικονομικής συγκυρίας. Όμως μία ακόμα σημαντική παράμετρος που πρέπει οπωσδήποτε να συνυπολογισθεί, είναι οι οικονομικές πολιτικές που εφαρμόσθηκαν για πρώτη φορά την δεκαετία ’80 και βοήθησαν να ξεπεραστεί η κρίση του στασιμοπληθωρισμού. Ήτοι οι πολιτικές, των ιδιωτικοποιήσεων, της απελευθέρωσης και της διεθνοποίησης των τραπεζικών συναλλαγών και της άκρατης χρηματιστηριοποίησης των περισσότερων κρίσιμων μεγεθών της παγκόσμιας οικονομίας, μέσω της χρήσης εξαιρετικά σύνθετων χρηματοοικονομικών προϊόντων.
Παράδειγμα: Μεταξύ 31 Οκτωβρίου 2021 και 28 Οκτωβρίου 2022 οι αποδόσεις των 10-ετών ομολόγων των Κρατών G-7 αυξήθηκαν σε κάποιες περιπτώσεις σημαντικά. Συγκεκριμένα ΗΠΑ (2,433), Καναδάς (1,504), Μ. Βρετανία ( 2,476), Γερμανία (2,2275), Γαλλία (2,331), Ιταλία (2,927), Ιαπωνία (0,144).
Έχουμε εξηγήσει αρκετές φορές ότι όταν αυξάνονται οι αποδόσεις των ομολόγων, μειώνονται οι τιμές τους. Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω μειώθηκαν οι τιμές των ομολόγων σε ετήσια βάση. Γιατί όμως πέφτουν οι τιμές; Πολύ απλά, γιατί οι κάτοχοι ομολόγων δηλαδή κάποιοι μεγάλο-καταθέτες πωλούν στις διεθνείς χρηματαγορές και σε μεγάλους όγκους τα κρατικά ομόλογα που έχουν αγοράσει (καταθέσεις). Είναι λογική επενδυτική επιλογή να αποχωρούν-πωλούν μαζικά αυτοί οι μεγάλο-καταθέτες από τα πιο σίγουρα επενδυτικά προϊόντα (Ομόλογα Κρατών G-7), σε περίοδο οικονομικής αναταραχής. Σίγουρα ΟΧΙ. Τότε γιατί το κάνουν;
Αρκετοί υποστηρίζουν ότι αυτοί οι μεγάλο-καταθέτες έχουν ενεχυριάσει αυτά τα ομόλογα και τα πουλούν γιατί πέφτουν οι τιμές τους για να μην καταπέσει η ενεχυρίαση. Μάλλον κάνουν λάθος. Τα τραπεζικά ενέχυρα υπολογίζονται σε πολύ μικρότερες τιμές από την τιμή των αξιών που ενεχυριάζονται, πχ στην περίπτωση των ομολόγων ενεχυριάζονται περίπου στο 70% της ονομαστικής τιμής τους. Συνεπώς οι μικρές αυξομειώσεις τις τιμές των ομολόγων δεν επηρεάζουν την ενεχυρίαση και δεν υπάρχει πρόβλημα κατάπτωσης της ενεχυρίασης.
Μάλλον το φαινόμενο ερμηνεύεται από την αρχική μας θέση. Οι μεγάλο-καταθέτες αποχωρούν από την σιγουριά της τραπεζικής κατάθεσης και κατευθύνονται στην πραγματική οικονομία επενδύοντας σε νέα παραγωγικά project, για να καλύψουν τις οικονομικές απώλειες που ήδη προκαλεί ο πληθωρισμός στα κεφάλαια τους.
Υπέρ-απλουστευμένη αλλά ρεαλιστική περιγραφή του κύκλου χρήματος, που πλέον υπάρχει και λειτουργεί όπως όλα δείχνουν αποτελεσματικά, συμβάλλοντας καθοριστικά στο ξεπέρασμα της πληθωριστικής κρίσης, επειδή έχει καθιερωθεί το διεθνοποιημένο σύστημα συναλλαγών.