Παράδειγμα: Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 διαδίδεται σε παγκόσμια κλίμακα η καθημερινή χρήση της πληροφορικής, των ασύρματων επικοινωνιών και της βιοτεχνολογίας. Πρόκειται για αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική καθημερινότητα που αποκτούν μαζικό χαρακτήρα και συνθέτουν την Μέγα-τάση της «Νέας Οικονομίας», το έναυσμα του 5ου αναπτυξιακού κύκλου της διεθνούς οικονομίας.
Από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ στην κατάρρευση της Lehman
Κατά την διάρκεια αυτού του αναπτυξιακού κύκλου συντελούνται κοσμογονικές αλλαγές στην γεω-οικονομία (πλήρης επικράτηση του αγγλοσαξονικού νέο-φιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου) και στην γεω-πολιτική (κατάρρευση ΕΣΣΔ).
Περίπου 30 χρόνια μετά, στις 15 Σεπτεμβρίου 2008 η αναπάντεχη χρεοκοπία της Lehman Brothers είναι το σημείο καμπής που σηματοδοτεί την εμφάνιση της χρηματοπιστωτικής κρίσης 2008. Τα σημεία καμπής είναι σχεδόν πάντα απρόβλεπτα. Χαρακτηρίζονται δε ως Μέγα-γεγονότα όταν έχουν καθοριστικές θετικές η αρνητικές επιπτώσεις (οι λεγόμενοι Λευκοί ή Μαύροι Κύκνοι) στην ανθρώπινη εξέλιξη. Το 2008 με την κατάρρευση των μεγάλων τραπεζών της Wall Street η παγκόσμια κοινότητα ανακαλύπτει έντρομη ότι ο 5ος κύκλος οικονομικής ανάπτυξης τελειώνει γιατί δεν μπορεί να δημιουργήσει εκείνες τις ασφαλιστικές δικλείδες που θα προστατεύσουν την παγκόσμια οικονομία. Δίκαια λοιπόν η κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού τομέα των ΗΠΑ κατατάσσεται στα Μέγα-γεγονότα.
Πανδημία - Ουκρανία - 6ος αναπτυξιακός κύκλος
Η σχηματοποίηση της επόμενης Μέγα-τάσης που θα δώσει το έναυσμα για την έναρξη του επόμενου 6ου αναπτυξιακού κύκλου της παγκόσμιας οικονομίας και θα προκαλέσει εκείνες τις μακροπρόθεσμες και μη αντιστρέψιμες αλλαγές, δεν είναι μία μηχανική εξελικτική διαδικασία που συντελείται αυτόματα σε πεπερασμένο χρόνο. Παρεμβάλλεται σχεδόν πάντα μία επώδυνη περίοδος με ασαφή χρονική διάρκεια στην οποία κυριαρχεί η εμφάνιση Μαύρων Κύκνων που σε αρκετές περιπτώσεις επηρεάζουν καθοριστικά την ανθρώπινη εξέλιξη οπότε δίκαια κατατάσσονται στα Μέγα-γεγονότα.
Οι Μαύροι Κύκνοι της Πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία ήδη κατατάχθηκαν στα Μέγα-γεγονότα αφού είναι κοινά αποδεκτό ότι επηρέασαν καθοριστικά την ανθρώπινη εξέλιξη. Η πιο σημαντική επίπτωση: Οι παγκόσμιες ηγεσίες αποδέχτηκαν με τον πιο δύσκολο τρόπο ότι έχουν αυξηθεί δραματικά οι πιθανότητες να εμφανισθούν νέες πιο μολυσματικές και θανατηφόρες πανδημίες και ξεσπάσουν ακόμα πιο αιματηρές πολεμικές συγκρούσεις (Ταιβάν). Η δυτική κοινή γνώμη κατανόησε με τον πλέον επώδυνο τρόπο ότι κίνδυνοι όπως εμφάνιση και εξάπλωση πανδημιών ακόμα και στο ανεπτυγμένο Βόρειο Ημισφαίριο και η πολεμική σύγκρουση στην Ευρώπη, που έως πρόσφατα θεωρούνταν θεωρητικοί και συγκέντρωναν ελάχιστες πιθανότητες επαλήθευσης, είναι πλέον πραγματικότητα που απειλεί το ανθρώπινο είδος και την παγκόσμια ειρήνη.
Πλέον κανείς εχέφρων δεν μπορεί να αγνοήσει το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και την ευρύτερη ανάγκη για εφαρμογή πολιτικών αντιμετώπισης του κλιματικού φαινομένου και προστασίας του περιβάλλοντος. Η πανδημία επέβαλε την γενναία χρηματοδότηση πρωθύστερων βιολογικών και ιατρικών ερευνών και ανάπτυξη δημόσιων δικτύων υγείας, ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία που έθεσε σε αμφισβήτηση την διεθνή σταθερότητα επικαιροποίησε νέο-ψυχροπολεμικές λογικές με σαφείς επιπτώσεις στην οικονομία, την ενεργειακή επάρκεια, την επιστήμη, την τεχνολογία, το εμπόριο, τις αλυσίδες εφοδιασμού και τις πολιτικές ασφάλειας. Όλα τα προηγούμενα μαζί με την πυρηνική σύντηξη (εφ’ όσον εμπορευματοποιηθεί), είναι το αίτιο που θα προκαλέσει το αιτιατό, δηλαδή την εμφάνιση της νέας Μέγα-τάσης που συνεπαγωγικά θα δώσει και το έναυσμα για την έναρξη του 6ου αναπτυξιακού κύκλου της παγκόσμιας οικονομίας.
Το κράτος
Είναι αυτονόητη η σημασία του κρατικού προϋπολογισμού στην κατασκευή εκείνων των εγγειοβελτιωτικών έργων που θα αντιμετωπίσουν την λειψυδρία, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και την ερήμωση της καλλιεργήσιμης γης ή στην πρόοδο των βίο-ιατρικών ερευνών (νανο-βιοτεχνολογία και νανο-ιατρική) που θα παράξουν τα νέας γενιάς αντιϊκά φάρμακα ή τέλος στην ανάπτυξη των δημόσιων δικτύων υγείας. Ακόμα και η αντιμετώπιση του επίκαιρου φαινομένου του πληθωρισμού (κυρίως προσφοράς) γίνεται πλέον με την παρέμβαση του κράτους (κρατικές ενισχύσεις για να μην αυξηθεί η ανεργία) επιλογή εκ διαμέτρου αντίθετη με τις κλασικές νέο-φιλελεύθερες συνταγές που προκρίνουν την «σφιχτή» δημοσιονομική πολιτική για να μειωθεί η κατανάλωση και να πέσουν οι τιμές. Αυτονόητο το συμπέρασμα. Στην νέα εποχή που ανατέλλει, περιορίζεται η κυριαρχία των αγορών και ενισχύεται ο ρυθμιστικός ρόλος του κράτους. Η κλασική κοινωνιολογική ανάλυση θα θεωρούσε τα προαναφερόμενα ως την εκδίκηση της Ιστορίας, αφού το κράτος επανακτά τον ρυθμιστικό ρόλο που είχε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Είναι κοινά αποδεκτό ότι κατά την διάρκεια του προηγούμενου, 5ου κύκλου οικονομικής ανάπτυξης το κράτος εγκατέλειψε αμαχητί την δεσπόζουσα θέση που κατείχε στο πολιτικό και οικονομικό εποικοδόμημα, με άμεσο αποτέλεσμα την φαλκίδευση των κοινωνικών πολιτικών που προστάτευαν τους οικονομικά ασθενέστερους (εργάτες, αγρότες και κατώτερα στρώματα της μεσαίας τάξης). Μετά την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, ο ρυθμιστικός ρόλος του κράτους που διασώζει τις τράπεζες, περιορίζεται ακόμα περισσότερο με επονείδιστα και ολέθρια αποτελέσματα, αφού διευρύνεται το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών, συνεχίζεται η ποιοτική και ποσοτική συρρίκνωση της μεσαίας τάξης και ταυτόχρονα οι οικονομικά ασθενέστεροι αφήνονται παντελώς απροστάτευτοι στην βουλιμία των αγορών. Είναι πλέον κοινά αποδεκτό ότι η εκλογική άνοδος της άκρο-δεξιάς στις ΗΠΑ, την Ε.Ε και την Λατινική Αμερική αρχίζει όταν ο ρυθμιστικός ρόλος του κράτους περιορίζεται και γιγαντώνεται μετά το 2008 όταν χάνεται κάθε κρατικός έλεγχος και επικρατεί πλήρως η αναλγησία των αγορών.
Οι τρείς κρίσεις των τελευταίων ετών μας δίδαξαν την κοινωνική αποστροφή στα υψηλά χρέη (χρηματοπιστωτική κρίση), την κοινωνική πειθαρχία για την προστασία της δημόσιας υγείας (εθελοντική και πιστή τήρηση των lockdown, συμμετοχή στα προγράμματα εμβολιασμού) και την κοινωνική συμμετοχή στην προστασία της δημοκρατίας (οι κοινωνίες συνεγέρθηκαν και στήριξαν τις κυβερνήσεις, όταν αντέδρασαν στην ρωσική εισβολή στην Ουκρανία). Κοινός παρονομαστής η αυξημένη κοινωνική ευθύνη, που όλοι είδαμε πόσο υπονομεύεται από τις άθλιες εκστρατείες της ακροδεξιάς.
Η νέα ιδεολογία
Η κλασική σοσιαλδημοκρατία που δεσπόζει ιδεολογικά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και δημιουργεί το κοινωνικό κράτος υποτάσσει τον άνθρωπο στην πολιτική αναγκαιότητα. Για να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί και πολιτικοί στόχοι, πολλές φορές οι κυβερνήσεις ζητούσαν θυσίες (Προγράμματα σταθεροποίησης).Όμως η κοινωνική ισορροπία διατηρούνταν όσο μεγάλα τμήματα του πληθυσμού συνέχιζαν να απολαμβάνουν τις παροχές του κοινωνικού κράτους. Το διάδοχο σχήμα, ο αγγλοσαξονικός νέο-φιλελευθερισμός υπόσχεται σε όλους πλούτο που θα προκύψει από την κατάργηση του κράτους και την κυριαρχία των αγορών. Περιγράψαμε προηγουμένως τα άθλια αποτελέσματα της υποταγής του ανθρώπου στην λογική των αγορών.
Οι παραπάνω διαπιστώσεις δείχνουν και την ιδεολογική ταυτότητα της νέας εποχής, της νέας Μέγα-τάσης. Δεν είναι αρκετό να επανακτήσει το κράτος αυξημένο ρυθμιστικό ρόλο. Το κράτος πρέπει να αποδείξει αποτελεσματικότητα και διάθεση να θεραπεύσει τα σφάλματα της προηγούμενης 10-ετίας.Δηλαδή να επαναφέρει τον άνθρωπος στο επίκεντρο.