Για τα αστικά κόμματα το τραγικό δυστύχημα οφείλεται στην ανυπαρξία σύγχρονων μεθόδων ασφαλείας που θα προλάβαιναν τα ανθρώπινα λάθη τα οποία έχουν ήδη εντοπισθεί από την προανάκριση και για την κομμουνιστική αριστερά το προδιαγεγραμμένο έγκλημα διαπράχθηκε από τους καπιταλιστές που με κίνητρο την μείωση του κόστους και το μεγαλύτερο κέρδος, δεν εφάρμοσαν, με την ανοχή της πολιτείας, τα σύγχρονα μέτρα ασφαλείας και δεν προσέλαβαν το κατάλληλο προσωπικό. Μία διττή ερμηνεία που εκπορεύεται από προφανείς ιδεολογικές θέσεις, εξυπηρετεί ευνόητες προεκλογικές τακτικές και πιθανότατα θα καθορίσει τις μετεκλογικές εξελίξεις.

Τα όρια της ανοχής 

Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όλοι αποδεχόμαστε ότι για ένα σημαντικό τμήμα της κοινής γνώμης τα έσχατα όρια ανοχής για την αναποτελεσματικότητα του κράτους και του πολιτικού συστήματος, ισοπεδώθηκαν από τον άνεμο της οργής που προκάλεσε η ανείπωτη φρίκη της τραγωδίας. Αυτή η κοινωνική ομάδα που είναι ευδιάκριτη στις δημοσκοπήσεις, εμφανίζει πλέον σαφείς τάσεις ριζοσπαστικοποίησης και αναζητά τρόπους αντίδρασης.  

Η κυβέρνηση ως κύριος εκπρόσωπος του αστικού κόσμου αφού πρώτα μετάθεσε «σιωπηρά» την ημερομηνία διενέργειας των εκλογών στα χρονικά όρια της συνταγματικής προθεσμίας, ζήτησε σε πανελλήνια τηλεοπτική μετάδοση συγγνώμη για το τραγικό δυστύχημα και ταυτόχρονα υποσχέθηκε ταχεία απονομή δικαιοσύνης και εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού δικτύου. Θεωρεί ότι ο χρόνος έως τις εκλογές σε συνδυασμό με την επιτυχή ολοκλήρωση των κυβερνητικών παρεμβάσεων θα εκτονώσει σε σημαντικό βαθμό την λαϊκή οργή και θα αποκαταστήσει σε ικανοποιητικό βαθμό την πρότερη εκλογική της ηγεμονία.

Η κομμουνιστική αριστερά, με πρωτοπόρο το ΚΚΕ, στηρίζει τις μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας και ζητά από τους οργισμένους πολίτες ιδεολογική, πολιτική και εκλογική συμπόρευση για να δυναμώσει ο αντί-καπιταλιστικός αγώνας η μόνη δύναμη που εγγυάται την τιμωρία των ενόχων. Το σύνθημα του ΚΚΕ «τα κέρδη τους, οι νεκροί μας» έχει ήδη αρχίσει να αποκτά μαζική απήχηση και να διαπερνά τις τάξεις της νεολαίας που δεν έζησε τις μεγάλες κοινωνικό-πολιτικές αλλαγές και την οικονομική ανάπτυξη των δεκαετιών του ’80 και του ’90 αλλά την αντίθετη, την μαύρη σελίδα της ιστορίας την μνημονιακή κρίση.  Συνοδοιπόροι της νεολαίας οι εξαπατημένοι του δημοψηφίσματος και του αντί-μνημονιακού αγώνα, οι ανένταχτοι αριστεροί που όπως όλα δείχνουν ξανά-βγήκαν στους δρόμους για την «δεύτερη» ευκαιρία. Παρ’ ότι είναι ακόμα νωρίς είναι βέβαιο ότι το κοινωνικό κίνημα της οργής έχει ήδη αρχίσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον συσχετισμό των δυνάμεων.

Νέο πολιτικό υποκείμενο

Για πρώτη φορά μετά τον εμφύλιο η κομμουνιστική αριστερά και το ΚΚΕ ξεκινούν τον προεκλογικό αγώνα με τόσο ξεκάθαρο ηθικό, και συνεπακόλουθα ιδεολογικό πλεονέκτημα.  Αντικειμενικά, οι νεκροί των Τεμπών βαρύνουν εξ ολοκλήρου τον αστικό πολιτικό κόσμο που στην παρούσα συγκυρία εκφράζεται κύρια από την Νέα Δημοκρατία. Την εποχή της υψηλής τεχνολογίας η κυβέρνηση απέτυχε στο αυτονόητο, να παρακολουθήσει δηλαδή οn line και on time την διαδρομή του Intercity Αθηνών-Θεσσαλονίκης. Για να μιλήσουμε με σύγχρονους όρους η κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη παρέμεινε μία αναλογική πολιτική δύναμη σε μία ψηφιακή εποχή και μοιραία δεν μπόρεσε να εγγυηθεί την κανονικότητα. Θα πετύχει το ΚΚΕ και η κομμουνιστική αριστερά να μετουσιώσει σε πολιτικό και εκλογικό αποτέλεσμα αυτό το ηθικό και ιδεολογικό πλεονέκτημα; Το  μόνο βέβαιο προς το παρόν είναι ότι στους δρόμους και τις συγκεντρώσεις έχει αρχίσει να δημιουργείται ένα  νέο πολιτικό υποκείμενο που δεν θα αργήσει να αναζητήσει έκφραση και ρόλο.

Πριν λίγο καιρό (16 Ιανουαρίου 2023, «Η νέα Μέγα-τάση: Ο άνθρωπος στο επίκεντρο») είχαμε κάνει αναφορά στους όρους Μέγα-τάση και Μέγα-γεγονότα. Συγκεκριμένα, είχαμε ορίσει ως Μέγα-τάση την μαζική κοινωνική τάση και συμπεριφορά που προκαλεί μέσο-μακροπρόθεσμες μη αντιστρέψιμες επιπτώσεις σε βασικούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και ως Μέγα-γεγονός εκείνο το απρόβλεπτο σημείο καμπής που επηρεάζει είτε ως Λευκός (θετικά) είτε ως Μαύρος (αρνητικά) Κύκνος την ανθρώπινη εξέλιξη και σηματοδοτεί είτε το τέλος ενός ιστορικού κύκλου είτε την έναρξη μίας νέας ιστορικής περιόδου.

Στην συνέχεια και με βάση τα διδάγματα της εξελικτικής διαδικασίας, είχαμε αποδεχθεί ότι η σχηματοποίηση της καινούργιας Μέγα-τάσης είναι η αναγκαία και ικανή συνθήκη για την έναρξη της νέας ιστορικής περιόδου. Το άρθρο δε κατέληγε στο συμπέρασμα, ότι η σύγχρονη Μέγα-τάση απαιτεί όχι απλά να ξαναβρεί το κράτος τον αυξημένο ρυθμιστικό ρόλο που είχε μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά να επιδείξει αποτελεσματικότητα στην θεραπεία των σφαλμάτων της προηγούμενης  (νέο-φιλελεύθερης) ιστορικής περιόδου επαναφέροντας τον άνθρωπο στο προσκήνιο.

Το δυστύχημα ως «μαύρος κύκνος»

Ας κάνουμε αναγωγή αυτού του συμπεράσματος στην δραματική συγκυρία που ζούμε. Σίγουρα η ανείπωτη τραγωδία των Τεμπών είναι ένας Μαύρος Κύκνος που επηρεάζει ήδη καθοριστικά την συγκυρία. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει αν θα εξελιχθεί σε εκείνο το Μέγα-γεγονός που θα σχηματοποιήσει και στην πατρίδα μας την νέα Μέγα-τάση που παρατηρείται παγκοσμίως και η οποία όπως προαναφέραμε απαιτεί από το κράτος όχι απλά να ξαναβρεί τον αυξημένο ρυθμιστικό του ρόλο, δηλαδή στην συγκεκριμένη περίπτωση να εκσυγχρονίσει το σιδηροδρομικό δίκτυο και να εγγυηθεί την ασφάλεια των σιδηροδρομικών συγκοινωνιών  αλλά να θεραπεύσει αποτελεσματικά τα σφάλματα των προηγούμενων ετών, και να επαναφέρει τον άνθρωπο στο επίκεντρο. Ήτοι να δημιουργήσει για την εξεγερμένη νεολαία αξιόπιστους όρους κοινωνικής κινητικότητας, δηλαδή ποιοτικές σπουδές, αξιοπρεπή δουλειά και οργανωμένο κράτος που θα προσφέρει ασφάλεια και ίσες ευκαιρίες. Πιστεύει κανείς, όσο και αιθεροβάμων και αν είναι, ότι η σημερινή κυβέρνηση αλλά και ο διεκδικητής της εξουσίας ο ΣΥΡΙΖΑ, έχουν αντίστοιχο πολιτικό όραμα και έχουν σχεδιάσει αντίστοιχη στρατηγική; Σίγουρα ΟΧΙ.

Στο προηγούμενο άρθρο μας (7  Μαρτίου 2023, «Ποιος θα είναι ο Πρωθυπουργός που θα πάει τον Δεκαπενταύγουστο στην Τήνο;»), το οποίο  γράφτηκε πριν την ανείπωτη τραγωδία των Τεμπών, διατυπώσαμε με έμμεσο αλλά σαφή τρόπο την πρόβλεψη μας για το αποτέλεσμα των επικείμενων εκλογών. Η Νέα Δημοκρατία δεν θα συγκεντρώσει αυτοδυναμία και ο Κ. Μητσοτάκης πολύ δύσκολα θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός. Οι κοινωνικό-πολιτικές επιπτώσεις από την ανείπωτη τραγωδία των Τεμπών σίγουρα ενισχύουν την παραπάνω πρόβλεψη.

Άλλωστε δεν είμαστε οι μόνοι που υιοθετούμε αυτή την πρόβλεψη. Οι έμπειροι αναλυτές ήδη παρατηρούν και επισημαίνουν δημόσιες και παρασκηνιακές διεργασίες που αποσκοπούν να κτίσουν εκείνες τις διακομματικές γέφυρες, οι οποίες θα δώσουν μετά τις εκλογές υπερκομματική κυβερνητική λύση. Πολύ απλά, ερήμην της νεολαίας που διαδηλώνει στους δρόμους και αδιαφορώντας για τις σύγχρονες ιδεολογικές τάσεις που διαμορφώνουν την παγκόσμια συγκυρία, άρχισαν οι προετοιμασίες για την επόμενη ημέρα.