Συνεπώς πολύ δύσκολα ο Κ. Μητσοτάκης θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός. Το παραπάνω αρχικό συμπέρασμα ενισχύθηκε μετά την ανείπωτη τραγωδία των Τεμπών. Όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις αλλά και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα, η κοινή γνώμη έχει συγκλονιστεί με ευνόητες επιπτώσεις στο προεκλογικό σκηνικό. Μοιραία λοιπόν έχουν ξεκινήσει στο παρασκήνιο της συντηρητικής παράταξης οι «διεργασίες» για την επόμενη ημέρα που θα δώσουν λύση στο πρόβλημα κυβερνησιμότητας της χώρας.
Η ανείπωτη τραγωδία των Τεμπών ανέδειξε με τον πιο τραγικό τρόπο τις χρόνιες παθογένειες της δημόσιας διοίκησης. Οι διακηρύξεις του πρωθυπουργού για εκσυγχρονισμό του ελληνικού κράτους ηττήθηκαν στην πράξη. Ακόμα και οι πιο πιστοί οπαδοί του Κ. Μητσοτάκη αποδέχονται πλέον την σκληρή αλήθεια, το πελατειακό κράτος νίκησε το επιτελικό.
Ο Αντόνιο Γκράμσι πολύ εύστοχα είχε επισημάνει «Πρέπει να συνυπάρχει η απαισιοδοξία της γνώσης με την αισιοδοξία της θέλησης» και συμπλήρωνε ότι «Η υπερβολική ανησυχία (σ.σ ως προϊόν απαισιόδοξων σκέψεων) οδηγεί στην ακινησία».
Σε αυτό ακριβώς το σημείο βρίσκεται σήμερα η χώρα μας. Η ελληνική κοινωνία, απαισιόδοξη από τις χρόνιες σκληρές αλήθειες που ήρθαν για μία ακόμα φορά στην επιφάνεια, έχει πέσει σε ένα κύκλο εσωστρέφειας. Οι πολίτες ψάχνουν στο πολιτικό σύστημα τους ενόχους και τα πολιτικά κόμματα αλληλοκατηγορούνται για τις ευθύνες της τραγωδίας, στην πράξη η χώρα και η κοινωνία παραμένουν ακίνητες. Έχουμε ξεχάσει ότι στο παγκόσμιο πεδίο συντελούνται σχεδόν καθημερινά μεγάλες αλλαγές που επηρεάζουν καθοριστικά τις ζωές μας. Όταν κάποια στιγμή ο κύκλος της εσωστρέφειας τελειώσει και επιστρέψουμε στο διεθνές γίγνεσθαι, θα αντιληφθούμε ότι ο κόσμος που βρήκαμε είναι πολύ διαφορετικός από τον κόσμο που αφήσαμε.
Διεθνής Τραπεζική κρίση
Τις προηγούμενες ημέρες η 16η τράπεζα των ΗΠΑ, η Silicon Valley Bank και η άλλοτε κραταιά Ελβετική Credit Suisse κατέρρευσαν. Η επίσημη εκδοχή για την κατάρρευση ήταν: Για μεν την αμερικανική τράπεζα τα σοβαρά λάθη επενδυτικής πολιτικής και διαχείρισης κινδύνου εν μέσω σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής, σε συνδυασμό με τα κενά στις εποπτικές πρακτικές και για την ελβετική τράπεζα, οι ζημιές προηγούμενων ετών που αρνήθηκε να καλύψει με νέα εποπτικά κεφάλαια ο βασικός μέτοχος, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει η εμπιστοσύνη των καταθετών που απέσυραν τις καταθέσεις τους. Δυσνόητη και ξύλινη γλώσσα που δεν είναι κατανοητή στους μη επαΐοντες.
Θα προσπαθήσουμε λοιπόν σε απλά ελληνικά να τα εξηγήσουμε. Όπως έχουμε ήδη αναφέρει (9 Ιανουαρίου, «Ύφεση ακούμε και ύφεση δεν βλέπουμε»), οι κεντρικές τράπεζες έχουν ήδη αρχίσει να εφαρμόζουν ταυτόχρονα με τις αυξήσεις επιτοκίων και νομισματικές πολιτικές σύσφιγξης (Ποσοτική Σύσφιξη- Quantitative Tightening QT), που σημαίνει ότι μειώνουν την κυκλοφορία χρήματος. Στόχος να ελεγχθεί πιο γρήγορα και πιο δραστικά ο πληθωρισμός.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Μειώνουν την αξία των ομολόγων που έχουν πάρει σαν ενέχυρα και βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιο τους, είτε πουλώντας κρατικά ομόλογα στην δευτερογενή αγορά, είτε με «ωρίμανση» ομολόγων, δηλαδή τα ομόλογα που λήγουν εξοφλούνται και δεν αντικαθίστανται με νέα. Πάμε τώρα πίσω στα επίσημα αίτια κατάρρευσης των δύο τραπεζών. Επίσημη αιτιολογία: «λάθη επενδυτικής πολιτικής και ζημιές προηγούμενων ετών», δηλαδή στοιχεία ενεργητικού αυτών των τραπεζών, ήτοι ομόλογα δανείων που είχαν κατατεθεί ως ενέχυρα στις κεντρικές τράπεζες τόσα χρόνια αντικαθίστανται στην λήξη τους με νέα ομόλογα, δεν υπήρχε πρόβλημα και όλα πήγαιναν καλά.
Τώρα όμως που στα πλαίσια των νομισματικών πολιτικών σύσφιξης (QT) οι κεντρικές τράπεζες ζήτησαν αυτά τα ομόλογα να εξοφληθούν, προέκυψε πρόβλημα γιατί κάποια ομόλογα των συγκεκριμένων τραπεζών (Silicon Valley Bank και η Credit Suisse) αφορούσαν δάνεια που δεν εξυπηρετούνταν, άρα δεν υπήρχαν τα χρήματα για να εξοφληθούν, οπότε οι συγκεκριμένες τράπεζες βρέθηκαν σε καθεστώς χρεοκοπίας, είτε γιατί δεν μπορούσαν να εξοφλήσουν αυτά τα ομόλογα, είτε γιατί τα εξόφλησαν εξαντλώντας το μεγαλύτερο μέρος των εποπτικών τους κεφαλαίων, οπότε χρεοκόπησαν, αφού δεν ενισχύθηκαν και τα εποπτικά τους κεφάλαια με φρέσκο χρήμα,.
Στην οικονομική επιστήμη η κατάρρευση τραπεζών λόγω εφαρμογής νομισματικών πολιτικών σύσφιξης (QT) είναι μία εκ των προτέρων γνωστή και αποδεκτή παρενέργεια, γι’ αυτό και βρήκε τις κεντρικές τράπεζες προετοιμασμένες. Αμέσως ανακοινώθηκαν μέτρα στήριξης των μικρό-καταθετών και κανείς από το κεντρικό τραπεζικό σύστημα και την κυβέρνηση δεν φοβήθηκε.
Το μήνυμα της ΕΚΤ
Χαρακτηριστικά: Την Πέμπτη 17/3 ημέρα και την ώρα που τα χρηματιστήρια στην καλύτερη ερμηνεία διόρθωναν με σημαντικές απώλειες λόγω της αναταραχής στον τραπεζικό τομέα, η ΕΚΤ προχώρησε σε επιθετική αύξηση των επιτοκίων κατά 0,50%. Το μήνυμα της ΕΚΤ ήταν προς όλους σαφές. Θα συνεχίσουμε τις πολιτικές αύξησης των επιτοκίων και σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής.
Έμμεσα η πρόεδρος της ΕΚΤ η Κριστίν Λαγκάρντ διεμήνυσε στους μεγαλο-καταθέτες (σ.σ. οι μικρό-καταθέσεις είναι εγγυημένες στα περισσότερα κράτη της Ευρωζώνης) ότι για ένα ακόμα λόγο (πιθανότητα τραπεζικής χρεοκοπίας) πρέπει να φύγουν από την σιγουριά της τραπεζικής κατάθεσης και να τοποθετηθούν στον πραγματική οικονομία. Μην ξεχνάμε ποτέ, ο ελεγχόμενος πληθωρισμός είναι μηχανισμός αναδιανομής του πλούτου υπέρ των φτωχών γιατί εξαναγκάζει τους «έχοντες» να φύγουν από την ασφάλεια της τραπεζικής κατάθεσης και να επενδύσουν στην πραγματική οικονομία, ώστε να πετύχουν κέρδη που θα καλύψουν τις πληθωριστικές απώλειες. Όσο η ανάπτυξη έχει θετικό πρόσημο και η ανεργία ελέγχεται με πτωτικές τάσεις, το στοίχημα των κεντρικών τραπεζών να ελέγξουν και να προσγειώσουν τον πληθωρισμό με πράξεις νομισματικής πολιτικής (αύξηση επιτοκίων, νομισματικές πολιτικές σύσφιξης-QT) εξελίσσεται καλά. Σε αυτή την πορεία οι χρεοκοπίες τραπεζών είναι κίνδυνος εκ των προτέρων γνωστός για τον οποίο υπάρχουν manual διαδικασίες αντιμετώπισης.
Το ερώτημα που προκύπτει για τον Ελληνικό μικρό-κοσμο είναι διττό.
Θα επηρεάσει αυτή η αναταραχή το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και την ανοδική τάση του ελληνικού χρηματιστήριου; Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία;
Δύσκολη συζήτηση για την οποία η κυβέρνηση που γνωρίζει πολύ καλύτερα από εμάς την παραπάνω ανάλυση, δεν φαίνεται να ανησυχεί ότι θα προκύψουν δυσάρεστες εκπλήξεις έως τις εκλογές. Τι θα συμβεί από εκεί και πέρα; Μάλλον πρέπει να καταφύγουμε και πάλι στον Α. Γκράμσι που αναφέρει ότι «η ιστορία διδάσκει αλλά δεν έχει ούτε έναν μαθητή».