1.     Πτώχευση Greensill. Το Μάρτιο 2021 η Βρετανική εταιρεία Greensill, που προσφέρει βραχυπρόθεσμα δάνεια, πτωχεύει. Ήταν μία απόλυτα προβλέψιμη και προαναγγελθείσα χρεοκοπία. Αντικειμενικά, απόλυτα τεκμηριωμένη πρόβλεψη που σχεδόν απαγόρευε σε όλες τις διεθνείς επενδυτικές τράπεζες τον δανεισμό στην Greensill. Αμέσως μετά την χρεοκοπία της Βρετανικής εταιρείας, η Credit Suisse ανακοίνωσε ότι κλείνει λόγω χρεοκοπίας τέσσερα συνδεδεμένα με την Greensill επενδυτικά κεφάλαια στα οποία είχαν επενδυθεί 10 δισ. USD (ΣΣ: Δηλαδή ήταν μέτοχοι-επενδυτές). Τα ερωτήματα που προέκυψαν και έμειναν αναπάντητα εκείνη την εποχή, ήταν σχεδόν αυτονόητα. Πώς είναι δυνατόν να επενδυθούν τόσα χρήματα σε μία εταιρεία για την οποία υπήρχαν βάσιμες ενδείξεις ότι όδευε στην χρεοκοπία. Οι ελβετικές εποπτικές αρχές που παρενέβησαν κατόπιν εορτής κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «η τράπεζα παραβίασε σοβαρά τις εποπτικές της υποχρεώσεις» και αποφάσισαν να υιοθετηθούν στο εσωτερικό της τράπεζας «διορθωτικά μέτρα»

2.     Πτώχευση Archegos: Λίγο αργότερα, Απρίλιο-Μάιο 2021 επαναλαμβάνεται η υπόθεση  Greensill. Μία ακόμα προαναγγελθείσα και αναμενόμενη χρεοκοπία. Πτωχεύει το αμερικανικό hedge fund με την επωνυμία Archegos. Αυτή την φορά η ζημιά είναι μικρότερη, «μόνο» 5 δισ. USD.

3.     Μοζαμβίκη: Τον Οκτώβριο 2021 οι Αμερικανικές και οι Βρετανικές εποπτικές αρχές επιβάλουν στην CS πρόστιμο 475 εκατ. USD για δωροδοκίες στελεχών κρατικών εταιρειών της Μοζαμβίκης, την περίοδο 2013-2016. Τρία στελέχη της CS συλλαμβάνονται στην Μ.Βρετανία. Η τράπεζα υποχρεώθηκε από τις Βρετανικές αρχές να διαγράψει δανειακές υποχρεώσεις ύψους 200 εκατ. USD της Μοζαμβίκης προς την CS. Ένα από τα δάνεια που χορήγησε η CS στην Μοζαμβίκη δόθηκε σε συνεργασία με την Ρωσική τράπεζα VTB Bank στην οποία μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία (Φεβρουάριος-Μάρτιος 2014) επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε, κυρώσεις. Μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου η αφρικανική χώρα πλήττεται από το 2016 κρίση χρέους και ξεσπά ανθρωπιστική κρίση.

4.  Bidzina Ivanishvili. Τον Μάρτιο 2022 δικαστήριο των Βερμούδων επέβαλε πρόστιμο 553 εκατ. USD στην CS μετά από μήνυση του τέως πρωθυπουργού της Γεωργίας B. Ivanishvili που κατηγορεί την τράπεζα για απώλεια 800 εκατ. USD.

5.     Βουλγάρικη Μαφία-Κοκαΐνη:  Τον Ιούνιο 2022 επιβάλλεται στην CS από το Ομοσπονδιακό Ποινικό Δικαστήριο της Ελβετίας πρόστιμο 2 εκατ. USD για ξέπλυμα χρήματος ενός βουλγάρικου δικτύου διακίνησης κοκαΐνης την περίοδο 2007-2008.

6.     Νιου Τζέρσεϋ. Τον Οκτώβριο 2022 η CS δέχεται να καταβάλει 495 εκατ. USD στην πολιτεία Νιου Τζέρσεϋ των ΗΠΑ για να «κλείσει» δικαστική διαμάχη με τις τοπικές αρχές που χρονολογείτο από την χρηματοπιστωτική κρίση 2008-2009 και αφορούσε ενυπόθηκα δάνεια.

7.     Γαλλία. Τον Οκτώβριο 2022 η CS αποδέχεται να καταβάλει στις Γαλλικές αρχές 238 εκατ. USD για να «κλείσουν» δικαστικές διαμάχες με το Γαλλικό δημόσιο που χρονολογούνταν από το 2016 και αφορούσαν φορολογικές απάτες.

Δηλαδή μόνο τα τελευταία 3 χρόνια, από πρόστιμα και ζημιές η CS  έχασε περίπου 16,5  δισ. USD.  

Ε, όσο καλοπροαίρετος και να είναι κάποιος, δεν χαρακτηρίζει τις διοικήσεις της CS υπόδειγμα επιτυχημένου management, χρηστής διοίκησης και διαχείρισης. 

Ο Νονός στις τράπεζες

Ο συγγραφέας Mario Puzo έγινε παγκόσμια γνωστός σαν σεναριογράφος της αριστουργηματικής κινηματογραφικής τριλογίας «Ο Νονός» (Godfather). Στο τρίτο και τελευταίο μέρος της τριλογίας (Νονός ΙΙΙ), περιγράφει την προσπάθεια του αρχηγού της μαφίας του Μάικλ Κορλεόνε (Michael Corleone) να αλώσει την Τράπεζα του Βατικανού (Vatican Bank η Institute for the Works of Religion, την μεγαλύτερη ίσως τράπεζα παγκοσμίως), και την Παπική εταιρεία κατασκευών και real estate την Ιμομπιλιέρε (Internazionale Immobiliare η Societa Generali Immobiliare μεγαλύτερη τεχνική εταιρεία της Ιταλίας).

Βέβαια όμως ακόμα και η χαρισματική φαντασία του M. Puzo που περιγράφει μία τραγική κατάληξη (η κόρη του Μ. Κορλεόνε δολοφονείται από αντίπαλους μαφιόζους) σε ένα τέλος δανεισμένο από το τραπεζικό σκάνδαλο Banca Ambrosiano, που συγκλόνισε την Ιταλία την δεκαετία ‘80) υστερεί κατά πολύ από τις σύγχρονες λογιστικές μεθόδους.

Περιληπτικά: Όπως έγινε γνωστό στην περίπτωση της Credit Suisse οι καταθέτες παραμένουν πλήρως εξασφαλισμένοι, ενώ οι μέτοχοι της CS θα υποστούν σοβαρές ζημιές αλλά δεν θα χάσουν εντελώς τα κεφάλαια τους αφού θα ανταλλάξουν μετοχές τις CS που κατέχουν με μετοχές της UBS σύμφωνα με την παρακάτω σχέση. Μετοχές CS αξίας 1,86 Ελβετικών φράγκων με μετοχές UBS αξίας 0.76 Ελβετικών φράγκων (αξίες την ημέρα που ανακοινώθηκε η εξαγορά της CS από την UBS).

Εκείνοι που βλέπουν την αξία της επένδυσης τους  στην ελβετική τράπεζα να μηδενίζεται, είναι οι κάτοχοι τραπεζικών ομολόγων CS  τύπου ΑΤ1 για τους οποίους ανακοινώθηκε ότι δεν θα δοθεί καμία αποζημίωση. Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις η συνολική αξία των ομολόγων CS τύπου AT1 που “εξαϋλώθηκαν” ήταν 17 δισ. USD.

Τα ομόλογα ΑΤ1

Τα ομόλογα AT1   είναι μη εγγυημένα ομόλογα, χωρίς ημερομηνία λήξεως τα οποία εξέδωσαν οι τράπεζες μετά την χρηματοπιστωτική κρίση, προκειμένου να συγκεντρώσουν εποπτικά κεφάλαια (καταθέσεις στην κεντρική εποπτική αρχή που θα χρησιμοποιηθούν εάν και εφ’ όσον προκύψει ανάγκη να καλύψει η τράπεζα ζημιές προερχόμενες από δάνεια και λοιπούς λειτουργικούς κινδύνους). Το τοκομερίδιο των ομολόγων ΑΤ1 είναι ετήσιο και συνήθως υψηλό (στην περιοχή 10%) γιατί όπως προαναφέραμε πρόκειται για μη εγγυημένα ομόλογα που εκδόθηκαν και πουλήθηκαν σε επενδυτές σε «δύσκολες» εποχές (αμέσως μετά την χρηματοπιστωτική κρίση). Τα ομόλογα ΑΤ1 ισχύουν (δηλαδή πληρώνεται από την εκδότρια τράπεζα ετήσιο τοκομερίδιο) έως ότου συμβεί πιστωτικό γεγονός (χρεοκοπήσει η τράπεζα) και διαπραγματεύονται στην δευτερογενή αγορά.

Δηλαδή σε απλά Ελληνικά, στην Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας ήταν κατατεθειμένα για λογαριασμό της CS ως εποπτικά κεφάλαια 17 δισ. USD που προήλθαν από την πώληση των ομολόγων ΑΤ1 της τράπεζας. Γι’ αυτά τα ομόλογα η CS έπρεπε κατ’ εκτίμηση να αποδίδει στους ομολογιούχους ετησίως τουλάχιστον 1,3-1,4 δισ. USD (μέσο ετήσιο επιτόκιο 7,6%-8%). 

Υπάρχουν πάρα πολλές τεχνικές λεπτομέρειες που δεν διαφοροποιούν ουσιαστικά το παραπάνω μοντέλο. Απλά μαθηματικά και απλή γνώση των τεχνικών όρων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η CS κάθε χρόνο έπρεπε να πληρώνει στους ομολογιούχους περισσότερα από 1 δισ. USD. Σίγουρα τα πρώτα χρόνια οι πληρωμές των τοκομεριδίων των ομολόγων γίνονταν κανονικά αλλά ποιος μπορεί να υποστηρίξει ότι οι διοικήσεις της CS διακρίνονταν για την προσήλωση τους στην πιστή τήρηση των κανόνων και των συμφωνιών. Εξ άλλου είναι πολλά λεφτά τουλάχιστον 1 δισ. USD/ετησίως…ακόμα και οι πιο τίμιοι άνθρωποι μπορεί να λυγίσουν, πόσο μάλλον τα golden boys της Credit Suisse.

Το ζήτημα αυτό έχει πλέον λήξει, αφού μετά την εξαγορά της CS από την UBS αυτά τα κεφάλαια (17 δισ. UBS) μεταφέρθηκαν στην UBS, χωρίς όμως την υποχρέωση να πληρώνονται κάθε χρόνο στους ομολογιούχους AT1, τόσο υψηλές αποδόσεις. 

Σε ακόμη πιο απλά Ελληνικά, τα λεφτά μπήκαν και παραμένουν στο ελβετικό τραπεζικό σύστημα, αλλά οι ομολογιούχοι δεν πληρώνονται.

Ο M. Puzo πέθανε το 1999, εάν όμως ζούσε σήμερα και έγραφε το τέταρτο μέρος του κινηματογραφικού έπους «Ο Νονός» τότε σίγουρα ο διάδοχος του Μ. Κορλεόνε στην ηγεσία της μαφίας, ο ανιψιός του Βίνσεντ Μαντσίνι (Vincent Mancini) θα έκανε ένα ταχύρρυθμο εκπαιδευτικό σεμινάριο στα κεντρικά της CS.