Στις 6 Αυγούστου βομβαρδίσθηκε η Χιροσίμα με ατομική βόμβα τύπου Ουρανίου-235 και στις 9 Αυγούστου το Ναγκασάκι με ατομική βόμβα τύπου Πλουτωνίου. Οι πόλεις καταστράφηκαν ολοσχερώς ενώ περίπου 70 χιλ. άνθρωποι στην Χιροσίμα και 40 χιλ. στο Ναγκασάκι πέθαναν ακαριαία. Όσοι επέζησαν είχαν ακόμα πιο τραγική μοίρα, αφού οι τρομερές συνέπειες της ραδιενεργού ακτινοβολίας προκάλεσαν τους επόμενους μήνες δεκάδες χιλιάδες επώδυνους θανάτους από καρκίνο και εγκαύματα. Ο αριθμός των νεκρών αυξήθηκε σε 160 χιλ. (Χιροσίμα) και 100 χιλ. (Ναγκασάκι). Συνέπεια των βομβαρδισμών ήταν η άμεση και άνευ όρων παράδοση της Ιαπωνίας στις 15 Αυγούστου. Για τις ΗΠΑ οι ατομικοί βομβαρδισμοί στην Χιροσίμα και το Ναγκασάκι ήταν αναγκαίοι γιατί έφεραν το γρήγορο τέλος του πολέμου. Οι ανθρώπινες απώλειες από αυτούς τους βομβαρδισμούς ήταν σαφώς μικρότερες από αυτές που θα προκαλούσε η συνέχιση ων μαχών και η απόβαση των Αμερικάνων στην Ιαπωνία. Όμως υπάρχουν πολλοί και έγκριτοι που υποστηρίζουν ότι η Ιαπωνία δεν μπορούσε πλέον να προβάλει αποτελεσματική αντίσταση και ήταν θέμα λίγων μηνών η οριστική και άνευ όρων παράδοση. Για τους οπαδούς αυτής της άποψης οι ατομικοί βομβαρδισμοί ήταν μία επίδειξη δύναμης των ΗΠΑ προς την ΕΣΣΔ και το πρώτο βήμα για τον μεταπολεμικό σκηνικό του Ψυχρού Πολέμου.
Η πρώτη σοβιετική ατομική δοκιμή
Τον Αύγουστο 1949, ακριβώς τέσσερα χρόνια μετά τους ατομικούς βομβαρδισμούς στην Χιροσίμα και το Ναγκασάκι οι Σοβιετικοί πραγματοποιούν την πρώτη επιτυχημένη δοκιμή της δικής τους ατομικής βόμβας που είχε την κωδική ονομασία RDS-1 η Izdeliye 501 (Συσκευή 501). Η δοκιμή γίνεται στις 29 Αυγούστου στο πεδίο δοκιμών Σεμιπαλατίνσκ (Semipalatinsk) του Καζακστάν. Οι Σοβιετικοί δίνουν σε αυτή την δοκιμή την κωδική ονομασία Πρώτη Αστραπή (First Lightning ) ενώ οι Αμερικανοί την αποκαλούν Joe-1 από το όνομα του Στάλιν (Joseph).
Οι Σοβιετικοί κρατούν απόρρητη την επιτυχημένη ατομική δοκιμή. Εφαρμόζουν με μπολσεβίκικη κομματική συνέπεια το διάταγμα που υπέγραψε στις 20 Αυγούστου 1945 (δύο εβδομάδες μετά την ρίψη της ατομικής βόμβας στην Χιροσίμα) ο Στάλιν. Βάσει του διατάγματος συγκροτούνταν υπό την ηγεσία του αρχηγού της NKVD Λαυρέντι Μπέρια ειδική επιτροπή περιβεβλημένη με έκτακτές εξουσίες που είχε καθήκον να υλοποιήσει σε συνθήκες απόλυτης μυστικότητας το εγχείρημα «όλου του κόμματος», ήτοι να κατασκευάσει την Σοβιετική ατομική βόμβα. Στην Δύση αυτή η πρώτη επιτυχημένη Σοβιετική ατομική δοκιμή γίνεται γνωστή πολύ αργότερα από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Χ. Τρούμαν με τα εξής λόγια «Έχουμε στοιχεία πως τις προηγούμενες εβδομάδες μία ατομική έκρηξη συνέβη στην ΕΣΣΔ». Οι Σοβιετικοί ψάχνουν για κατάσκοπους που διέρρευσαν το μεγάλο μυστικό αλλά η αλήθεια είναι ότι οι Αμερικανοί εντόπισαν την ατομική έκρηξη από σεισμογράφους και μετρήσεις της ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρα που έγιναν από ειδικά τροποποιημένα B-29 Superfortress.
Ο Ψυχρός Πόλεμος θερμαίνεται
H Δυτική κοινή γνώμη μένει εμβρόντητη. Εντελώς ξαφνικά και χωρίς καμία εκ των προτέρων ένδειξη χάθηκε η ατομική υπεροπλία. Ο αντίπαλος, η κομμουνιστική ΕΣΣΔ, που πριν 30 χρόνια ήταν μία καθυστερημένη αγροτική χώρα είναι πια ατομική δύναμη. Το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα αδιαφορώντας για τις ανθρώπινες τραγωδίες που προκαλούσε το Σταλινικό καθεστώς, πανηγυρίζει. Η Σοβιετική εξουσία χρειάσθηκε μόνο 30 χρόνια για να ξεπεράσει τους παλιούς ευρωπαίους ανταγωνιστές (Μ.Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία) και να φθάσει την νέα καπιταλιστική υπέρ-δύναμη τις ΗΠΑ. Οι δύο υπέρ-δυνάμεις (ΗΠΑ και ΕΣΣΔ) ξεκινούν ένα αγώνα εξοπλισμών. Το διακύβευμα, ποιος θα κατασκευάσει τις περισσότερες και ισχυρότερες ατομικές βόμβες. Ο Ψυχρός πόλεμος ανάμεσα στο καπιταλιστικό και το σοσιαλιστικό στρατόπεδο που σχηματικά έχει ξεκινήσει στις 5 Μαρτίου 1946 με την ιστορική ομιλία του Sir Winston Churchill στο Westminster College του Μιζούρι και την περίφημη αναφορά του στο «Σιδηρούν Παραπέτασμα», περνά σε μία ιστορικά πρωτόγνωρη φάση. Η άπειρη καταστροφική ισχύς των ατομικών (αργότερα των πυρηνικών) όπλων, εξαναγκάζει τις ανταγωνίστριες για την παγκόσμια κυριαρχία υπέρ-δυνάμεις σε αυτοσυγκράτηση. Η περιβόητη Ισορροπία του Τρόμου που διατήρησε (παρά τις σκληρές περιφερειακές συγκρούσεις) την παγκόσμια ειρήνη για 80 χρόνια.
Είμαστε στον Αύγουστο 2023, επετειακός μήνας για τους ατομικούς βομβαρδισμούς στην Χιροσίμα και το Ναγκασάκι αλλά και της εμφάνισης στην παγκόσμια ιστορία της περιόδου της Ισορροπίας του Τρόμου. Της πιο δύσκολης και σκοτεινής φάσης του Ψυχρού Πολέμου που σχηματικά τελείωσε πριν 34 χρόνια με την πτώση του τείχους του Βερολίνου (10 Νοεμβρίου 1989). Στα χρόνια που ακολούθησαν η ανθρωπότητα γνώρισε μία πρωτοφανή περίοδο ευημερίας και μεγάλων επιστημονικών, κοινωνικών και πολιτιστικών αλλαγών που βελτίωσαν την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων.
Η άλλη όψη της Μπελ Επόκ
Παρόμοιες συνθήκες καταγράφονται στην παγκόσμια ιστορία μόνο την περίοδο από το 1870 και έως την έναρξη του Α. Παγκοσμίου Πολέμου το 1914. Ενδεικτική της δυναμικής αυτής της περιόδου είναι η εικόνα που αντικρίζει ακόμα και σήμερα ο επισκέπτης των αστικών κέντρων των ευρωπαϊκών και αμερικανικών μεγαλουπόλεων όπου δεσπόζουν πανέμορφα επιβλητικά κτήρια που κατασκευάστηκαν εκείνη την εποχή. Ένα ακόμα πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Πριν από αυτή την περίοδο οι άνθρωποι μετακινούνταν πολύ αργά και με παραδοσιακούς τρόπους, ήτοι είτε πεζοί είτε με κάρα-άμαξες και άλογα. Εκείνη την περίοδο δημιουργήθηκαν τα σιδηροδρομικά δίκτυα και οι άνθρωποι άρχισαν να μετακινούνται γρήγορα και με ασφάλεια. Στην Ευρώπη αυτή η πρωτοφανής περίοδος ευημερίας και ανάπτυξης ονομάσθηκε Μπελ Επoκ (Belle Époque: Όμορφη Εποχή),στις ΗΠΑ Επάργυρη Εποχή (Gilded Age ή Progressive Era) και στην Μ.Βρετανία συμπίπτει με την Δεύτερη Βιομηχανική επανάσταση και την Εδουαρδιανή περίοδο.
Όμως καθ’ όλη την διάρκεια αυτής της περιόδου το χάσμα μεταξύ αφενός των προνομιούχων και της εύπορης μεσαίας τάξης αφετέρου μη προνομιούχων, διευρύνεται δραματικά αφού ο παραγόμενος πλούτος και τα αγαθά των μεγάλων ανακαλύψεων κατανέμονται άνισα. Εύλογη συνέπεια η εμφάνιση και η ευρεία διάδοση στα λαϊκά στρώματα μισαλλόδοξων εθνικιστικών ξενοφοβικών και αντισημιτικών απόψεων. Για όλα τα δεινά των οικονομικά αδύναμων τάξεων, υπεύθυνοι είναι οι ξένοι και οι εβραίοι. Οι απομονωμένες από το παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι απολυταρχικές κέντρο-ευρωπαϊκές δυνάμεις (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Τουρκία, Βουλγαρία) αυτό ακριβώς το κλίμα εκμεταλλεύονται για να στρατολογήσουν ένθερμους οπαδούς και να χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη των χωρών τους σε ένα επιθετικό πόλεμο εναντίον των φιλελεύθερων δημοκρατιών και ταυτόχρονα μεγάλων αποικιακών δυνάμεων (Μ. Βρετανία, Γαλλία). Η βασική αιτία του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου είναι η απαίτηση των κεντρο-ευρωπαϊκών αυτοκρατοριών για ισότιμη εκμετάλλευση του αποικιακού πλούτου. Στο τέλος του Μεγάλου Πολέμου η ανείπωτη ανθρώπινη δυστυχία, η φρίκη των μαχών και οι κακουχίες των χαρακωμάτων έχουν προκαλέσει μία κοσμοϊστορικής διάστασης κοινωνική αλλαγή. Οι λαϊκές μάζες έχουν σε συντριπτική πλειοψηφία χειραφετηθεί από το φιλελεύθερο αστικό δημοκρατικό μοντέλο. Υποστηρίζουν πλέον μαζικά είτε φασιστικά κόμματα είτε την δικτατορία του προλεταριάτου.
Οι ομοιότητες με το σήμερα
Είναι προφανές ότι η σύγχρονη συγκυρία χαρακτηρίζεται ακριβώς από τα ίδια χαρακτηριστικά. Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το νέο-φιλελεύθερο μοντέλο της παγκοσμιοποιημένη οικονομία παράγει μεν άφθονο πλούτο αλλά συνεχίζει να διαπράττει το προπατορικό αμάρτημα, δηλαδή να κατανέμει άνισα τον παραγόμενο πλούτο. Το χάσμα μεταξύ εχόντων και μη εχόντων συνεχώς διευρύνεται. Μεγάλα τμήματα του πληθυσμού περιθωριοποιούνται οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά και προσχωρούν ιδεολογικά, πολιτικά και εκλογικά στην ακροδεξιά ενώ ταυτόχρονα αποδέχονται το αυταρχικό μοντέλο διακυβέρνησης του Ρώσου Προέδρου V. Putin και του Κινέζου κομμουνιστή ηγέτη Xi Jinping. Ταυτόχρονα η Ρωσία και η Κίνα αποβάλλονται βαθμιαία από το παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι είτε μέσω των κυρώσεων για το θέμα της Ουκρανίας είτε με επιβολή περιορισμών η ακόμα και απαγορεύσεων σε πωλήσεις ημιαγωγών, προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και κβαντικών υπολογιστών από τις ΗΠΑ στην Κίνα.
Τις προηγούμενες ημέρες έγινε στην Πετρούπολη η σύνοδος Ρωσίας-Αφρικής. Σύμφωνα με την τελική απόφαση, οι δύο πλευρές (Ρωσία και Αφρικανικές χώρες) συμφώνησαν να αντιταχθούν από κοινού στον επιθετικό εθνικισμό, τον νεοναζισμό, τον νεοφασισμό, την αφρικανοφοβία και την ρωσοφοβία και να εργασθούν μαζί για την από-αποικιοποίηση της Αφρικής, για την καταβολή αποζημιώσεων για τις ζημιές που προκάλεσε η αποικιοκρατία και για την επιστροφή των πολιτιστικών τεχνουργημάτων που λεηλατήθηκαν από την αποικιοκρατία. Ταυτόχρονα ο Πρόεδρος V. Putin δεσμεύθηκε να διανείμει δωρεάν σιτηρά σε έξι αφρικανικές χώρες που αντιμετωπίζουν επισιτιστική κρίση.
Ως εδώ όλα είναι φυσιολογικά. Δεν έχει συμβεί πρώτη φορά να συγκεντρώνονται είτε στην Μόσχα είτε στην Πετρούπολη αντί-δυτικά κράτη για καταγγείλουν με την καθοδήγηση και παρότρυνση του Κρεμλίνου τον Δυτικό ιμπεριαλισμό. Όμως στην παρούσα συγκυρία η συγκεκριμένη καταγγελία έχει ξεχωριστή σημασία που πρέπει να επισημανθεί.
Όπως έχουμε αναφέρει στο πρόσφατο παρελθόν (12 Ιουνίου 2023, «Αυτόν τον Αύγουστο σίγουρα θα υπάρξουν ειδήσεις») στις 22 Αυγούστου και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις θα κυκλοφορήσει με ευθύνη των κρατών BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότιος Αφρική) ένα νέο νόμισμα το BRICS+ που φιλοδοξεί να αμφισβητήσει τον ρόλο του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό και συναλλακτικό νόμισμα. Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει μέχρι τώρα γνωστά το νέο νόμισμα θα είναι ψηφιακό και θα στηρίζεται στον χρυσό αλλά και σε άλλα σπάνια μέταλλα και ορυκτά.
Οι περισσότερες από τις χώρες της Αφρικής που συμμετείχαν και υπέγραψαν την απόφαση της συνόδου Ρωσίας-Αφρικής διαθέτουν στο υπέδαφος τους μεγάλα και υπέρ-πολύτιμα κοιτάσματα χρυσού, διαμαντιών, κοβαλτίου, χρωμίου, φωσφορικών αλάτων, μαγγανίου, χαλκού, βωξίτη, μόλυβδου, ψευδάργυρου, βαναδίου, κασσίτερου κλπ.
Νομίσματα και κοιτάσματα
Αυτή η παράμετρος μας ωθεί να αξιολογήσουμε διαφορετικά την προαναφερθείσα σκληρή ανακοίνωση της συνόδου Ρωσίας-Αφρικής. Είναι προφανές ότι από την πλευρά της Ρωσίας γίνεται μία πολύ οργανωμένη προσπάθεια για να προστεθούν στο χαρτοφυλάκιο αξιών του νέου νομίσματος τα υπέρ-πολύτιμα κοιτάσματα των αφρικανικών χωρών.
Οι κέντρο-ευρωπαϊκές δυνάμεις προκάλεσαν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο επειδή δεν μπορούσαν να αποκτήσουν πρόσβαση στον αποικιακό πλούτο. Παρακολουθούμε τώρα την αντίστοιχη προσπάθεια της Ρωσίας που επιχειρεί να ενσωματώσει τον πλούτο των αφρικανικών κρατών στο χαρτοφυλάκιο αξιών του νέου νομίσματος του BRICS+.
Η στήλη είναι σχεδόν βέβαιη ότι το εγχείρημα του νέου νομίσματος BRICS+ εφ’ όσον τελικά αποτολμηθεί, δεν θα ευοδωθεί. Όμως πρέπει να επισημάνουμε ότι η συμμαχία Ρωσίας-Κίνας προσπαθεί να αντιμετωπίσει την οικονομική απομόνωση με όλα τα διαθέσιμα μέσα. Άραγε ως που είναι διατεθειμένοι να φθάσουν;