Αν π.χ. είχε εμπεδωθεί ως χαρακτηριστικός στερεότυπος η διαβεβαίωση όλων των πολιτικών ότι μόνο κίνητρο καθενός ήταν η επιθυμία να κοπιάσει για το καλό του συνόλου (χωρίς, εννοείται, να υπερτονίζει την προέχουσα θέση στην οποία τοποθετούσε τον εαυτό του εντός του συνόλου), σήμερα ακούμε για τον κόπο και τη στενοχώρια που προκαλεί το πολιτικό έργο στους πρωταγωνιστές του. [Μόλις πέσει κάνα γιαούρτι είναι αλήθεια ότι τα παράπονα του είδους κοπάζουν κάπως, αλλά όχι μέχρι σιγής –θυμηθείτε την πίκρα του ΓΑΠ και το πολιτικό κεφάλαιο που θυσίασε ο Μπένι.]
Και αν ήταν επίσης κλασική αξία άλλα να κάνει ο ίδιος πολιτικός ως κυβέρνηση και άλλα να λέει ως αντιπολίτευση, τώρα υπουργοί φτάνουν να καταγγέλλουν τα μέτρα που αμέσως μετά εισάγουν προς (αναγκαστική) ψήφιση ή και να ασκούν κριτική στην κατάσταση σαν να ήταν κάποιος άλλος υπεύθυνος για τη βελτίωσή της. Σημειώνω ενδεικτικά ότι υπουργός (και εκ των συμπαθών, μάλιστα) παρέθεσε τη φράση του Μπερκ πως οι σοφοί λαοί δεν επιτρέπουν να μεταβάλλεται μία περιστασιακή αναγκαιότητα σε κανόνα δικαίου, για να πει αμέσως ότι οι δικές μας περιστασιακές αναγκαιότητες ...πρέπει να γίνουν κανόνες. Ή ότι έτερος δήλωσε πως διαφωνεί με τα γιγνόμενα αλλά δεν μπορεί να κάνει τίποτε καλύτερο, παρασιωπώντας ότι μπορεί κάλλιστα να πάει σπίτι του (ήτοι, για να εξαντλήσω το διαθέσιμο λεξιλόγιο, «να πάρει το μπούλο») και να αφήσει κάποιον άλλο να δοκιμάσει τις δυνάμεις και το ταλέντο του.
Τα θυμήθηκα αυτά επειδή διάβασα ότι στην ΚΕΔΕ (Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας) πολιτικοί αλλά και δικαστικοί διέγνωσαν με ανησυχία ότι στον δημόσιο τομέα ουδείς υπάλληλος τολμά πλέον να αναλάβει πρωτοβουλία ή να βάλει υπογραφή, καθώς όλοι φοβούνται τις αθρόες και εύκολες διώξεις, διαθεσιμότητες κ.ο.κ. – φοβούνται, δηλαδή, ότι η πρωτοβουλία μπορεί συχνά να τους φέρει μπελάδες και ποτέ ανταμοιβή. Αυτό επισημάνθηκε ως πρόβλημα – και είναι. Μόνο που αυτοί που το διαπιστώνουν, συμβαίνει να είναι οι ίδιοι συνυπεύθυνοι (άλλος λίγο, άλλος πολύ) που το ποινικό δίκαιο της χώρας έχει μπαζωθεί με χιλιάδες κακουργήματα, που έχει καταργηθεί στην πράξη το τεκμήριο αθωότητας, που πολλοί βουλευτές και υπουργοί δρουν σαν κραυγάζοντες μπλόγκερ και άλλοι τόσοι εισαγγελείς και δικαστές σαν Ιαβέρηδες. «Η κοινή γνώμη ζητάει αίμα», μας λένε, και είναι αλήθεια – μόνο που οι θεράποντες της νομοθετικής και δικαστικής λειτουργίας δεν έχουν ταχθεί να ακολουθούν την κοινή γνώμη, όπως δυστυχώς πάρα πολλοί εξ αυτών πράττουν.
Η διάλυση του κράτους δικαίου και η εισαγωγή άκριτων δρακόντειων πρακτικών αποδεικνύονται ήδη βαρύτερες απώλειες της κρίσης από την οικονομική οπισθοχώρηση. Και αυτό χωρίς να θίξει κανείς την αρνητική επίπτωσή τους και στην οικονομία: ποιος θα δραστηριοποιηθεί και θα ρισκάρει όταν ξέρει ότι, όποτε θελήσουν, μπορούν να τον τυλίξουν σε μια κόλλα χαρτί και να τον καταστρέψουν;