Το πρώτο προβληματικό στοιχείο αφορά την ίδια τη ρύθμιση των οφειλών προς το Δημόσιο. Όχι τόσο για την εξαίρεση των μη ληξιπρόθεσμων δόσεων του ΕΝΦΙΑ και του φόρου εισοδήματος (παρά τις εντυπώσεις ελλείμματος σοβαρότητος που κατέλιπε το σχετικό «ράβε-ξήλωνε»), όσο για το γεγονός ότι το δικαίωμα των περισσότερων δόσεων επιφυλάχθηκε στους οφειλέτες μικρών ποσών, ενώ η λογική θα επέτασσε το αντίθετο, καθώς και για την ολική εξαίρεση των μεγάλων οφειλετών: προφανώς, παρά την πληθώρα ενδείξεων για το αντίθετο, οι δανειστές έχουν την εκτός τόπου άποψη ότι όσοι πολλά οφείλουν μπορούν και πολλά να πληρώσουν…
Στα «κόκκινα δάνεια», η …τρύπα στο νερό απειλείται έτι μεγαλύτερη. Το πρώτο σκέλος, που αφορά τη ρύθμιση χρεών μικρών επιχειρήσεων και επαγγελματιών, επιδίδεται σε έναν ελαφρώς πολύπλοκο προσδιορισμό του ποιοι είναι «επιλέξιμοι οφειλέτες» –και οφειλές, για να καταλήξει τελικά στο ότι οι τράπεζες θα δέχονται ή θα απορρίπτουν τις αιτήσεις ρύθμισης κατά την απόλυτη κρίση τους. Κατανοεί κανείς ότι η θέσπιση υποχρεωτικών παραμέτρων ρύθμισης για τις τράπεζες είναι και δύσκολη και νομικώς προβληματική υπό καθεστώς ελεύθερης αγοράς. Χωρίς όμως τέτοια πρόβλεψη όλη η σχετική ρύθμιση έχει μία και μόνη «αξία»: ότι, αν πετύχει κανείς διαγραφή ή διακανονισμό με την τράπεζα, θα μπορεί να υπαχθεί στις εκατό δόσεις για τα χρέη προς το Δημόσιο. Απίστευτος συνδυασμός με μόνο σκοπό να διασκεδάσει τις αντιδράσεις των τροϊκανών για το ποιοι θα δικαιούνται τις εκατό δόσεις. Από τη στιγμή που δεν υιοθετούνται υποχρεωτικές παράμετροι συμβιβασμού για τις τράπεζες, θα ήταν πολύ λογικότερο η μεν ρύθμιση με αυτές να αφεθεί στη διαπραγμάτευση (αφού και με τον νόμο οι τράπεζες έχουν ελεύθερο δικαίωμα να μη δεχθούν τίποτε), το δε Δημόσιο να υπαγάγει και τις «υψηλές» (και τις άνω των 15.000 αλλά και τις άνω του ενός εκατομμυρίου ευρώ) δικές του απαιτήσεις σε αυτοτελή ρύθμιση: μία ρύθμιση με ενδεχομένως περισσότερες προϋποθέσεις, αλλά και με περισσότερες δόσεις και μεγαλύτερη διαγραφή προσαυξήσεων. Η οδός που επελέγη ούτε τη διάσωση των επιχειρήσεων υπηρετεί, ούτε την αύξηση των πραγματικών εισπράξεων του Δημοσίου.
Το δεύτερο σκέλος, που προβλέπει έκτακτη διαδικασία ρύθμισης χρεών εμπόρων με δέσμευση των πιστωτών που διαφωνούν, κινδυνεύει και αυτό να αποδειχθεί περιορισμένης αποτελεσματικότητας. Πρώτον, επειδή θέτει ως προϋπόθεση να συμφωνούν δύο τουλάχιστον χρηματοδοτικοί φορείς (τράπεζες ή λήζινγκ ή φάκτορινγκ κλπ) που καθένας θα έχει απαίτηση ύψους πάνω από 20% των συνολικών χρεών του οφειλέτη. Η προϋπόθεση αυτή μπορεί να περιστείλει τη χρησιμότητα της διάταξης, καθώς π.χ. μία τράπεζα με δεύτερη προσημείωση υποθήκης (και άρα με ελάχιστη εξασφάλιση) μπορεί να αξιώνει αναλογικώς μεγαλύτερο μερίδιο προκειμένου να συναινέσει στον συμβιβασμό εάν γνωρίζει ότι χωρίς τη συναίνεσή της δεν βρίσκεται άλλος «δεύτερος» πιστωτής με 20% των χρεών του οφειλέτη.
Κυριότερο, όμως, ζήτημα είναι το επόμενο: οι συμβιβασμοί αυτοί δεν δεσμεύουν τον δημόσιο τομέα ούτε τις προνομιακές απαιτήσεις των εργαζομένων. Τα μεν «εργατικά» διακανονίζονται σε δώδεκα μηνιαίες δόσεις, στον δε δημόσιο τομέα η δικαστική έγκριση του συμβιβασμού απλώς παρέχει το ….περίφημο δικαίωμα των εκατό δόσεων. Και μάλιστα, για τους οφειλέτες με χρέος άνω του ενός εκατομμυρίου προς το Δημόσιο, η υπαγωγή στις δόσεις δεν είναι καν βέβαιη: το Δημόσιο μπορεί να απορρίψει το σχετικό αίτημα με αιτιολογημένη απόφαση… Με δεδομένο ότι οι απαιτήσεις εργαζομένων και Δημοσίου τομέα είναι σημαντικές σε όλες σχεδόν τις μεγάλες υπερχρεωμένες επιχειρήσεις, δικαιολογείται η αμφιβολία για την αποτελεσματικότητα αυτής της έκτακτης ρύθμισης του νόμου..
Το τρίτο σκέλος του νόμου, που αφορά την ειδική διαχείριση, πέραν των τεχνικών ζητημάτων που εγείρονται (πώς π.χ. θα βρει ο δανειστής τον απαιτούμενο αναλυτικό πίνακα πιστωτών του οφειλέτη του; Θα ζητήσει επίδειξη εγγράφων ή λογιστικό έλεγχο;), είναι στην πραγματικότητα ειδική εκκαθάριση. Ο διαχειριστής δεν εξυγιαίνει υπό τη διοίκηση των πιστωτών, απλώς πουλάει το ενεργητικό της επιχείρησης. Και εκεί αφενός δεν απαντάται το ερώτημα τι θα γίνει με τους εργαζόμενους (θα απολύονται χωρίς καταβολή αποζημίωσης δικαιούμενοι απλώς να τη διεκδικήσουν; Θα πληρώνονται – και με τι κεφάλαια;), αφετέρου παραγνωρίζεται ότι το ζήτημα στην αγορά σήμερα δεν είναι τόσο η βραδύτητα των διαθέσιμων διαδικασιών όσο η ανυπαρξία επενδυτικού - αγοραστικού ενδιαφέροντος. Εξαιτίας αυτής αποβαίνουν άγονοι οι πλειστηριασμοί του «κοινού» δικαίου. Αν υπόρρητος σκοπός της δήθεν ειδικής διαχείρισης και στην πραγματικότητα εκκαθάρισης, είναι να γίνει η εκποίηση έστω και «μπιρ παρά», πέραν του ότι καταλείπονται αμφιβολίες για το δίκαιον του σκοπού, είναι και βέβαιο ότι θα προκληθούν αντιδράσεις από τους δανειστές.
Όσο και αν ελπίζει κανείς ότι η νομοθετική ρύθμιση θα βοηθήσει την αγορά και τους χρεωμένους συντελεστές της, οι παραπάνω επιφυλάξεις είναι τόσο ισχυρές που περιορίζουν την αισιοδοξία..
Υ.Γ.
Υ.Γ. Οι τροπολογίες Σκρέκα, πέραν του ότι επιβεβαιώνουν την προχειρότητα (το υπουργείο εντός εβδομάδος τροποποιεί τον εαυτό του), επιτείνουν την μικροψυχία των ρυθμίσεων – και ενισχύουν τις επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητά τους. Πράγματι, ενώ, έστω με την προϋπόθεση της επαφιέμενης στη βούληση των τραπεζών διαγραφής, το αρχικό σχέδιο προέβλεπε εκατό δόσεις για τις οφειλές προς το Δημόσιο, τώρα οι δόσεις για όσους οφείλουν άνω των 15.000 ευρώ γίνονται 72… Και όχι μόνο. Θα πρέπει ο οφειλέτης πρώτα να υπαχθεί στη ρύθμιση του Δημοσίου, μετά να απευθυνθεί στις τράπεζες και, εάν πετύχει τη ρύθμιση με αυτές, να …επανέλθει στο Δημόσιο αιτούμενος το «μπόνους» της διαγραφής επιπλέον 20% από τις προσαυξήσεις (με τις δόσεις πάντοτε 72)! Στην αργκό αυτό θα λεγόταν «ανέβα να φιλήσεις, κατέβα να γ…..». Στην πολιτική και την οικονομία, απλώς καραγκιοζιλίκι.