Παληκαράδες - κυρίως από Κρήτη κι από Μάνη - κίνησαν να πάνε να μπλέξουν σε διμέτωπο αγώνα με θεριεμένους από την επανάσταση του Ίλιντεν (1903) Βούλγαρους κομιτατζήδες και Τούρκους ζαπιέδες. Δύο ήταν οι πρωταγωνιστές, στους οποίους έπεσαν τα φώτα. Ο Μίκης Ζέζας κι ο Τέλλος Άγρας. Διότι ήταν εν ενεργεία Έλληνες αξιωματικοί και έλαμψε ως φωτοστέφανο ο μαρτυρικός τους θάνατος.
Ο Μίκης ήταν το ιδανικό της τότε αστικής τάξης. Ψηλός, όμορφος, οικογενειάρχης, μεγαλωμένος στην άνεση και την ασφάλεια. Σύζυγος της κόρης του μετέπειτα πρωθυπουργού Στέφανου Δραγούμη κι αδελφής του Ίωνος. Η αστική τάξη τότε δεν είχε σχέση με το σημερινό κακέκτυπο. Συχνάκις ήταν ανταποδοτική, ευεργετούσε, έμπαινε μπροστάρα στον εθνικό αλυτρωτισμό και στην μεγάλη Ιδέα. Σύλληψη του Δ. Καλαποθάκη - εκδότη της εφημερίδας "Εμπρός" - ήταν ότι ο Μακεδονικός αγών είχε ανάγκη από μια σημαία. Κι επελέγη ο ευπατρίδης Παύλος Μελάς. Φρονώ ότι βαθειά μέσα του δεν ήθελε να αφήσει τη θαλπωρή της Κηφισιάς και το μόνιππο για να τρέχει στα βουνά και στις ράχες. Παρ' όλα αυτά η ανδρική του αξιοπρέπεια υπερίσχυσε και κίνησε να πάει.
Ο Τέλλος (Σαραντέλλος Αγαπηνός) ήταν κοντός, λιγότερο όμορφος και ήσσονος καταγωγής. Τα μάτια του όμως σιγόκαιγαν. Ανέβηκε στα Γιαννιτσά μετά το θάνατο του Μίκη. Δεν δίστασε να τα βάλει με περισσότερους Βούλγαρους. Τραυματίστηκε στον ώμο και στο χέρι και σε μια βδομάδα το έσκασε και γύρισε πίσω στους συντρόφους του. Ήταν αυτός ( και όχι ο Μίκης) που ενέπνευσε τα Μυστικά του βάλτου.
Δίπλα σ' αυτούς τους δυό στέκεται κι ένας λιγότερο γνωστός. Ο Τώνης Μίγγας. Ένας σλαβόφωνος γουνοποιός από τη Νάουσα, που ο Τέλλος του μέτρησε την ανδρεία και τον έχρισε πρωτοπαλλήκαρο του. Όταν οι αρχικομιτατζήδες Ζλατάν και Κασάπτσε εξαπάτησαν τον Τέλλο και τον συνέλαβαν, ο Ζλατάν - που ήταν γνωστός και πρώην πελάτης του Μίγγα - του είπε να φύγει να γλυτώσει. Κι ο άσημος μέχρι τότε Τώνης τον κοίταξε στα ίσια κι απάντησε :
"Μαζί ήρθαμε, μαζί θα πεθάνουμε, σαν θέλει ο Θεός και όπου θα πεθάνει ο αρχηγός μου, εκεί θα πεθάνω κι εγώ".
* Με αφορμή την επέτειο της δολοφονίας του Παύλου Μελά στις 13-10-1904