Γράφω αυτά τα λόγια στον κινητό μου, λίγα λεπτά πριν ξεκινήσει η πρώτη από δυο παραστάσεις του Πλούτου του Αριστοφάνη. Το θέατρο είναι σχεδόν γεμάτο. Μια ελληνική ανθρωποθάλασσα ταξίδεψε ώρες για βρεθεί σε αυτόν τον χώρο και να δει ένα έργο 2300 ετών, που, ο τίτλος το λέει, μιλάει στους Έλληνες του 2016 όσο κανένα άλλο.
Σαν ένας Έλληνας της κοινωνικής και επαγγελματικής διασποράς, πέρασαν πενήντα άγονα χρόνια ανάμεσα στα πρώτα παιδικά μου ταξίδια στον χώρο αυτό, και στα πρόσφατα χρόνια της προσωπικής μου παλινόστησης. Διψάω να απολαύσω αχόρταγα όσο πιο πολλές παραστάσεις μπορώ πριν πεθάνω. Η Επίδαυρος με κάνει να αισθάνομαι Έλληνας όσο τίποτα άλλο. Και κάθε επίσκεψη στην Επίδαυρο, την νοιώθω σαν ένα ακόμα ανεκτίμητο μάθημα του τι σημαίνει να είσαι Έλληνας.
Η παράσταση μόλις τελείωσε, και μπόρεσε με πολλαπλές θαυμαστές πινελιές να προσαρμόσει, να ενώσει, τα αιώνια θέματα του πρωτότυπου έργου με την απόλυτη ιστορική στιγμή της ελληνικής κοινωνίας στον έκτο χρόνο της κρίσης.Αυτός είναι ο ανεκτίμητης πολιτισμικός και κοινωνικός πλούτος που μας χαρίζει η επεξεργασίαπανάρχαιωνθεατρικών κειμένων από την τωρινή μοντέρνα κοινωνία. Και η επεξεργασία γίνεται εντατικά σε πλάτος και σε βάθος.
Τίποτα στις Ηνωμένες Πολιτειες, όπου έζησα 40 Χρόνια στο επίκεντρο του Παγκοσμίου θεάματος, το ΛοςΆντζελες, δεν πλησιάζει το ύψος του πολιτισμικού επιπέδου που γίνεται στην Ελλάδα στον τομέα του θεατρικού θεάματος, ένα από τα πολλά αγαθά που χάρισε η Μεταπολίτευση στην χώρα.
Αυτή η εξαίρετη παράσταση που μόλις τελείωσε και που ξεκάθαρα ενθουσίασε τους χιλιάδες θεατές που την παρακολούθησαν, θα ξεκινήσει σύντομα περιοδεία σε όλη την Ελλάδα, και όπως και άλλες εγχώριεςθεατρικές παραστάσεις, θα χαρίσει σε δεκάδες πόλεις στην επικράτεια αυτήν την μοναδική, την ανεκτίμητη συνουσία του μοντέρνου, του τωρινού, με το αρχαίο, το αιώνιο, το εθνικό.
Πριν λίγα χρόνια, όταν πρωτογύρισαστην Ελλάδα σαν συνταξιούχος, πήγα με την πρώτη ευκαιρία στην Επίδαυρο να δω μια αρχαία τραγωδία που δεν την είχα καν ποτέ ακούσει. Την Ανδρομάχη. Καθόμουν στο μέσο του θεάτρου, αρκετά ψηλά λόγω του κόστους του εισιτηρίου, και όπως έπεφτε η νύχτα θαύμαζα το δασικό τοπίο, περιμένοντας την παράσταση να αρχίσει. Είχα φροντίσει να μάθω την ιστορία του έργου, και είχα μάθει με έκπληξη ότι η Ανδρομάχη, χήρα του Έκτορα, είχε γίνει σκλάβα ενός Έλληνα βασιλιά και είχε γεννήσει πολλά παιδιά μαζί του στην νέα της πατρίδα.
Ξαφνικά, μέσα στο σκοτάδι, ξεπροβάλλει μια γυναίκα και αρχίζει ένα αργό μονόλογο πλησιάζοντας την σκηνή και τους θεατές. Η στιγμή με μάγεψε.Η γυναίκα αυτή ήταν για μένα ταυτόχρονα και μια ηθοποιός που έπαιζε την Ανδρομάχηπειστικά, αλλά ήταν και η αρχαία ιστορική Ανδρομάχη, το φάντασμα της υλοποιημένο, βρισκότανε μπροστά μας και μας μιλούσε μεμια γλώσσα που την καταλαβαίναμε αλλά και προσφέροντας την ιστορία της και το περιεχόμενο της ύπαρξης της, τα οποία επίσης τα καταλαβαίναμε. Και εκείνη την στιγμή, ήμουνα εγώ, ο Ελληνοαμερικανός, ο γεννηθείς στο κέντρο της Αθήνας, και πολίτης της μοντέρνας Αθήνας, αλλά και απόγονος αυτών των θαυμαστών ανθρώπων, απόγονος και της Ανδρομάχης.
Το επόμενο καλοκαίρι ανακάλυψα τα πολυάριθμα καλοκαιρινά αμφιθέατρα της Αθήνας, όπου ένα όργιο θεατρικών και άλλων πολιτισμικών παραστάσεων διεξάγεται κάθε καλοκαίρι. Ένα βράδυ πήγα σε μια συνοικία της Αθήνας, μακριά από το σπίτι μου, και είδα την Μήδεια, σε μια πολύ πρωτοποριακή παράσταση όπου όλοι οι ρόλοι παιζόντουσαν από άνδρες. Πέραν του γεγονότος ότι ήταν για μένα μια ανεπανάληπτη και αξέχαστη θεατρική εμπειρία, αυτό που πραγματικά με κατάπληξε ήταν να δω τους άλλους θεατές, οι πιο πολλοί των οποίων ήταν νέοι και νέες, να φεύγουν από το θέατρο μετα την παράσταση συζητώντας ζωηρά και σοβαρά για την Παράσταση. Η έκπληξη είχε να κάνει με το γεγονός ότι σε όλα τα “σοβαρά” θεατρικά έργα που είχα δει όλη μου την ζωή στην Αμερική, δεν υπήρχαν ποτέ θεατές νεότερης ηλικίας, και κανείς ποτέ δεν συζητάει την παράσταση όταν τελειώσει. Φεύγουν όλοι τους σιωπηλοί, φαινομενικά αμέτοχοι, σαν η παράσταση να είχε εξαφανιστεί από την σκέψη τους όσο ξαφνικά είχε εμφανιστεί.
Η Ελλάδα έχει το καλύτερο θέατρο σε όλον το Δυτικό Κόσμο, από ότι εχω καταλάβει εξ ίδιας εμπειρίας. Τολμώ να το πω αν και δεν είμαι ειδικός. Και το πολυπληθέστερο.
Σε ποια άλλη πόλι λαμβάνουν χώρα έως και εκατό θεατρικές παραστάσεις κάθε βράδυ σε ισάριθμα θέατρα;Η θεατρική διαπαιδαγώγηση του ελληνικού λαού, αφενός ποιοτικά με την συνεχή σοβαρή συναναστροφή με το αρχαίο θέατρο, αλλά και η ποσοτική διαπαιδαγώγηση που γίνεται εδώ και δεκαετίες προσφέροντας θέατρο και αρχαίο θέατρο σε όλη την επικράτεια, έχουν συμβάλει αποτελεσματικά στην πολιτισμική μόρφωση των Ελλήνων, αλλά και στην βαθύτερη γνωριμία με τους αρχαίους ημών προγόνους.
Η απόλυτη επιτυχία του θεατρικού κλάδου στην πατρίδα μας, θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για όλους τους κλάδους της οικονομίας και της κοινωνίας. Και θα άξιζε να ερευνήσει κανείς ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του κλάδου που τον οδήγησαν σε τέτοια υψηλά επίπεδα επιτυχίας για να τα αντιγράψει σε όλους τους άλλους.
Ίσως οι άνθρωποι του ελληνικού θεάτρου που τόσο διακρίνονται με τον επαγγελματισμό τους, το πάθος τους και την αυτοθυσία τους, να έπρεπε να γίνουν πολιτικοί και να κυβερνήσουν την χώρα. Αλλά από την άλλη μεριά οι πολιτικοί μας τους προσφέρουν μεγάλο και άκρως αθεμιτο ανταγωνισμό με την θεατρικότητα των πολιτικών των επεμβάσεων…