Καταρχάς να πούμε ότι το ΑΚΡ (διάβαζε, πάντοτε: Ερντογάν) δυσκολεύτηκε να βρει όνομα για την καθεστωτική αλλαγή που θέλει να κάνει. Το είπαν «προεδρικό, μεν αλλά», το είπαν «προεδρευόμενο, μεν αλλά», είπαν μοιάζει με το αμερικανικό μοντέλο αλλά όχι ακριβώς, με το μεξικανικό πιο πολύ μα είναι διαφορετικό, με το γαλλικό αλλά όχι τόσο και εντέλει, όταν ο συνταγματολόγος βουλευτής και επίσης σύμβουλος του Ερντογάν, Μπουρχάν Κουζού, είπε το περίφημο «μα δεν βλέπετε; Ο καημένος ο Ομπάμα δεν μπορεί ούτε να πληρώσει μισθούς και συντάξεις…» και, το μοντέλο άρχισε να περιγράφεται ως «προεδρικό τουρκικού τύπου», κατάλαβαν ότι η λέξη ‘πρόεδρος’ (başkan και ‘προεδρία’-başkanlık) είχε αρνητικό αντίκτυπο στο λαό.

Έκτοτε κανείς στο ΑΚΡ δεν έβαλε πια στο στόμα του τη λέξη başkan και άρχισε να διορθώνει όσους την ανέφεραν: ο τίτλος παραμένει cumhurbaşkanı (Πρόεδρος του λαού/της δημοκρατίας) –όπως δηλαδή έχει συνηθίσει αλλά, και από τις δημοσκοπήσεις προκύπτει, ότι αρέσει στο λαό!

Έτσι, το 52 σελίδων βιβλιαράκι που κυκλοφόρησε το ΑΚΡ για την εκστρατεία του δημοψηφίσματος στις 16 Απριλίου, έχει έναν τίτλο που ονοματίζει την καθεστωτική αλλαγή στραμπουλίζοντας την τουρκική γλώσσα : Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, ήτοι, θα λέγαμε, «Σύστημα Διακυβέρνησης της Προεδρίας της Δημοκρατίας» κι ό,τι καταλάβει ο καθένας.

Αλλά, ας έρθουμε στα σημαντικά. Τι θα αλλάξει λοιπόν αν ο Ερντογάν πετύχει να υπερψηφιστούν από το λαό οι τροποποιήσεις που ζητά; 

Με τη βοήθεια μιας πολύτιμης φίλης που γνωρίζει άριστα την τουρκική πραγματικότητα και από σεμνότητα δεν επιθυμεί να αναφερθεί το όνομά της, σταχυολογούμε από τα σχετικά άρθρα του Ριζά Τουρμέν (διπλωμάτη, νυν βουλευτή του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP και δικαστή στο ΕΔΑΔ μεταξύ 1998-2008), του Ισμέτ Κάμπογλου (συνταγματολόγου, που απολύθηκε τον Φεβρουάριο από την καθηγητική του θέση στο Πανεπιστήμιο Μαρμαρά της Κωνσταντινούπολης) και της Ένωσης Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας, τι ακριβώς θέλει να κάνει ο ανεκδιήγητος  Ταγήπ. 

• Αντίθετα από ό,τι ισχύει μέχρι σήμερα, μετά την τροποποίηση ο ΠτΔ δεν θα επιβάλλεται να είναι “ακομμάτιστος”, επομένως ο Ερντογάν θα μπορεί να είναι ταυτόχρονα ΠτΔ και μέλος ή και αρχηγός κόμματος (δηλαδή, του ΑΚΡ).
• Που σημαίνει ότι –όπως εξάλλου, τηρώντας ενδεχομένως κάποια προσχήματα, έκανε μέχρι σήμερα- αυτός θα επιλέγει έναν-έναν τους υποψήφιους βουλευτές,
• Ο αριθμός των οποίων από 550 που είναι τώρα συνολικά στην Εθνοσυνέλευση, με την τροποποίηση θα αυξηθεί σε 600.
• Η αύξηση του αριθμού των βουλευτών δεν φαίνεται να προσθέτει κάποιο ‘δημοκρατικό όφελος’ (ως προς την ενίσχυση της εκπροσώπησης), καθώς με τις τροποποιήσεις καταργείται η λειτουργία της Ολομέλειας της Εθνοσυνέλευσης.
• Μειώνεται επίσης το όριο ηλικίας για να εκλεγεί κανείς βουλευτής, από τα 25 στα 18.
• Η διάκριση των εξουσιών –εναντίον της οποίας ο Ερντογάν έχει, απροκάλυπτα, εκφραστεί ανοιχτά: «είναι τροχοπέδη» έχει πει επανειλημμένως- θα πάει περίπατο.
• Εφόσον, ο ΠτΔ θα (μπορεί να) είναι και αρχηγός του (κυβερνώντος) κόμματος, ηγέτης του απολυταρχικός, αφού καμία μέριμνα δεν λαμβάνεται για τον εκδημοκρατισμό του Νόμου Περί Πολιτικών Κομμάτων, η Εθνοσυνέλευση ντε φάκτο δεν θα ελέγχει την εκτελεστική εξουσία.
• Το παραπάνω όμως δεν έχει αφεθεί στην τύχη. Από τις προβλεπόμενες τροποποιήσεις καταφαίνεται ότι η νομοθετική εξουσία δεν θα μπορεί με τα μέσα που της παρέχονται από το Σύνταγμα να ελέγχει με οποιοδήποτε τρόπο την εκτελεστική. Ο ΠτΔ θα μπορεί να ορίζει υπουργούς χωρίς την έγκριση της Εθνοσυνέλευσης, η οποία με τις τροποποιήσεις χάνει τον κεντρικό ρόλο που κατέχει στο ισχύον συνταγματικό σύστημα.
• Ο ΠτΔ θα ορίζει τα 7 από τα 13 μέλη του Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (το πρόθεμα ‘Ανώτατο’ του τίτλου καταργείται στις τροποποιήσεις) και τα υπόλοιπα 6 από την Εθνοσυνέλευση (ήτοι από τους βουλευτές μέλη του κυβερνητικού κόμματος που λογαριάζει ότι θα είναι το κόμμα του, το ΑΚΡ).
• Ο ΠτΔ θα ορίζει ομοίως τα περισσότερα από τα μέλη των Ανώτατων Δικαστηρίων (το Συνταγματικό, που τα μέλη του από 17 μειώνονται σε 15, το Συμβούλιο της Επικρατείας, το Ελεγκτικό Συνέδριο, το Ανώτατο Εκλογοδικείο), καθώς και τους επικεφαλής των περισσότερων δημόσιων οργανισμών.

Πρέπει να σημειώσουμε στο σημείο αυτό ότι οι αλλαγές στο δικαστικό σώμα είναι αυτές που θα γίνουν αμέσως (τις επόμενες 40 μέρες μετά το δημοψήφισμα, αν βγει ‘ναι’...), καθώς, όλα τα υπόλοιπα θα ισχύσουν μετά τις πρώτες γενικές εκλογές που θα γίνουν το 2019 την ίδια μέρα με την ψηφοφορία για την εκλογή προέδρου της Δημοκρατίας (που προβλέπεται σε δύο γύρους, αλλά προφανώς ελπίζεται ότι δεν θα χρειάζεται δεύτερος γύρος! Και τι θα γίνει αν δεν εκλεγεί ο Ερντογάν ή αν βγει άλλο κόμμα πρώτο και σχηματίσει κυβέρνηση; Το πράγμα έχει πρόσθετο ενδιαφέρον…

• Ο Ερντογάν, αν βγει ‘ναι’ στο δημοψήφισμα και μετά τις εκλογές του 2019, θα διοικεί την Τουρκία με Προεδρικά Διατάγματα που θα έχουν ισχύ νόμου.

Αυτό εξάλλου κάνει και τώρα, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου με τα Προεδρικά Διατάγματα της Κατάστασης Έκτακτης Ανάγκης.

Τα διατάγματα αυτά (με τα οποία έχουν εκδιωχθεί 100.000 δημόσιοι υπάλληλοι, απολυθεί 4.500 χιλιάδες καθηγητές πανεπιστημίου, έκλεισαν εφημερίδες και επιχειρήσεις, κλπ) θα έπρεπε, σύμφωνα με το ισχύον Σύνταγμα «να επικυρώνονται από την Εθνοσυνέλευση εντός ενός μηνός», πράγμα που δεν συμβαίνει, τόσο επειδή το ΑΚΡ δεν τα φέρνει στην Εθνοσυνέλευση, όσο και επειδή το Συνταγματικό Δικαστήριο, στο οποίο προσέφυγε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, είπε «παρελθέτω απ’ εμού…» δηλώνοντας ‘αναρμόδιο’...

Πρέπει να θεωρείται μάλλον βέβαιο ότι η Κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης (κηρύχτηκε για ένα τρίμηνο στις 19.7.2016, παρατάθηκε δύο φορές και ισχύει τώρα ως τις 19 Απριλίου) θα παραταθεί είτε βγει ‘ναι’ είτε ‘όχι’ ως το 2019.

Σκεφτείτε ότι τη στιγμή που θα αρθεί δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι (όσοι έχουν απολυθεί για παράδειγμα ή τα άτομα και οι πάνω από 500 εταιρίες που έχει κατασχεθεί η περιουσία τους με την κατηγορία ότι ‘έχουν σχέση με την τρομοκρατική οργάνωση Γκιουλέν’ κ.α.) θα μπορούν στην περίπτωση αυτή, να προσφύγουν στα δικαστήρια…

• Με τις προβλεπόμενες τροποποιήσεις καταργούνται τα άρθρα του Συντάγματος που ρυθμίζουν τα καθήκοντα και τα δικαιώματα του Πρωθυπουργού και του Υπουργικού Συμβουλίου, τα οποία ανατίθενται απευθείας στον ΠτΔ.  Ο ΠτΔ θα διορίζει πρωθυπουργό και τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου, ενώ ο ίδιος επίσης θα αποφασίζει τον αναγκαίο αριθμό υπουργείων,
• Ο ΠτΔ, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες τροποποιήσεις θα ορίζει αντιπροέδρους (θεωρητικά απειράριθμους), ένας εκ των οποίων θα είναι αυτός που θα τον αναπληρώνει,
• Ο ΠτΔ θα μπορεί μόνος του να κηρύσσει τη χώρα σε κατάσταση ανάγκης (αντί με πρόταση του υπουργικού συμβουλίου όπως συμβαίνει με το ισχύον Σύνταγμα),
• Στις τροποποιήσεις προβλέπεται και «πρόταση για κατηγορία και παραπομπή του ΠτΔ σε δίκη». Η πρόταση αυτή πρέπει να είναι υπογεγραμμένη από 300 βουλευτές (από τους συνολικά 600). Για να μπορέσει όμως να συγκροτηθεί η προβλεπόμενη 15μελής Εξεταστική Επιτροπή, χρειάζεται η ψήφος 360 βουλευτών και για να παραπεμφθεί σε Ειδικό Δικαστήριο η ψήφος 400 βουλευτών. (Ας μην ξεχνάμε βέβαια ότι εν τω μεταξύ, τους δικαστές του Συνταγματικού και των άλλων ανώτατων δικαστηρίων που θα συμμετέχουν ως μέλη στο Ειδικό Δικαστήριο θα τα έχει διορίσει σχεδόν όλα ο ΠτΔ).
• Θα αποτελέσει ειρωνεία της τύχης, αν λόγου χάρη, στις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές που θα γίνουν την ίδια μέρα (προβλέπεται στην τροποποίηση του Συντάγματος), εκλεγεί ο Ερντογάν αλλά το κόμμα του περάσει στην αντιπολίτευση. Θα δημιουργηθεί κρίση συγκατοίκησης ανάμεσα στον ΠτΔ και το κόμμα που θα έχει την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση.

Η Εθνοσυνέλευση θα μπορεί να ψηφίζει νόμους που θα εξουδετερώνουν τα Προεδρικά Διατάγματα που θα εκδίδει ο ΠτΔ! Τότε, ο ΠτΔ μοιραία θα υποχρεωθεί να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση, πράγμα που σύμφωνα με τις τροποποιήσεις θα επιφέρει και τη δική του παύση, προκηρύσσοντας νέες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές!

Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι τα παραπάνω είναι αυτά που προκύπτουν σαφώς από την διατύπωση των άρθρων, όπως όμως φαίνεται στις παρατηρήσεις που κάνει η Ένωση Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας για την κάθε μια τροποποίηση, πολύ περισσότερες είναι οι ασάφειες που θα χρήζουν ερμηνείας, η οποία, όπως όλα δείχνουν –με μια Εθνοσυνέλευση που θα υπάρχει τύποις- θα δίνεται κατά το δοκούν από τους επισήμως 23 αρχισυμβούλους και περίπου 20 απλούς συμβούλους (μεταξύ αυτών και η κόρη του Σουμεγιέ) που κατοικοεδρεύουν στα 1.056 δωμάτια του δεσποτικού και χρυσοποίκιλτου Σαραγιού…