Οταν ως πριν από λίγους μήνες οι τιμές των τροφίμων στα διεθνή χρηματιστήρια ανέβαιναν αλματωδώς, οι χρηματιστές και οι μεγάλοι οικονομικοί οργανισμοί της Δύσης ένιωθαν πλούσιοι και επιτυχημένοι. Συγκέντρωναν υπερκέρδη τη στιγμή που οι πληθυσμοί 40 χωρών - σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκοσμίου Οργανισμού Τροφίμων - υπέφεραν από πείνα και οδηγούνταν σε εξεγέρσεις επειδή η τιμή του ρυζιού είχε ανεβεί σε αφόρητα για αυτούς επίπεδα. Ταυτόχρονα η τιμή του πετρελαίου ξεπερνούσε τα 140 δολ. ανά βαρέλι, δημιουργώντας μια ενεργειακή κρίση άνευ λόγου και αιτίας. Απόδειξη είναι ότι ύστερα από μερικούς μήνες η τιμή του πετρελαίου έχει πέσει στα 60 δολ. και προβλέπεται ότι θα πέσει ως και στα 40 δολ. ανά βαρέλι. Αυτά είναι τα επώδυνα αποτελέσματα της κρίσης στην πραγματική οικονομία και δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του φουσκώματός της και όχι τώρα με την κατάρρευση των αγορών.
Με αυτά λοιπόν τα προβλήματα πρέπει να ασχοληθούν οι ηγέτες των χωρών, οι οποίοι μέχρι στιγμής έχουν δείξει αποφασιστικότητα και θάρρος και με τις παρεμβάσεις τους κατάφεραν να απομακρύνουν τον κίνδυνο της κατάρρευσης του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος. Καθώς τα μέτρα στήριξης άρχισαν να αποδίδουν, τα χρηματιστήρια πήραν μια ανάσα και ορισμένοι θεώρησαν τις τιμές ευκαιρία αγορών. Μπορεί να έχουν δίκιο, μπορεί και όχι. Πιθανότατα οι τιμές των μετοχών να είναι δελεαστικές για έναν μακροπρόθεσμο επενδυτή, όμως σε καμία περίπτωση ένας απλός ιδιώτης επενδυτής δεν μπορεί να εμπλακεί σε ένα τόσο αβέβαιο παιχνίδι με βραχυπρόθεσμη λογική. Ανεξάρτητα πάντως από το αν είναι ή δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για αγορά μετοχών, κανείς δεν ξέρει ακόμη πώς η κρίση θα επηρεάσει την πραγματική οικονομία. Τα μέτρα των κυβερνήσεων αποσκοπούσαν να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα και να διευκολύνουν τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων. Πέτυχαν σε κάποιο βαθμό, αν και ακόμη ούτε η εμπιστοσύνη έχει αποκατασταθεί πλήρως ούτε η χρηματοδότηση από τις τράπεζες έχει επανέλθει σε ικανοποιητικά επίπεδα. Πολλές επιχειρήσεις ζορίζονται ελλείψει ρευστότητας, άλλες θα κλείσουν. Οσον αφορά δε την εμπιστοσύνη προς τις τράπεζες, ο πανικός πέρασε αλλά η ισορροπία είναι πολύ εύθραυστη ακόμη.
Τώρα οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες καλούνται να πάρουν άλλα μέτρα για να αποφύγουμε την ύφεση και τον πληθωρισμό. Τα μέτρα αυτά πρέπει να είναι μέτρα ενίσχυσης της παραγωγής, προστασίας των θέσεων εργασίας και συντήρησης της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών. Δεν είναι μέτρα συνηθισμένα και δεν εντάσσονται απόλυτα στη λογική της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η οποία ως σήμερα επέβαλε περιοριστικές πολιτικές για να συγκλίνουν σε χαμηλό επίπεδο τα ελλείμματα των προϋπολογισμών και τα χρέη των κρατών-μελών.
Είναι οικονομικές αποφάσεις τις οποίες μόνο πολιτικοί και ελάχιστοι οικονομολόγοι είναι σε θέση να πάρουν. Αλλά είναι αποφάσεις αναγκαίες, τις οποίες τελικά οι ηγέτες θα πάρουν διότι όλοι πλέον έχουν αντιληφθεί ότι οι οικονομίες και οι αγορές δεν επιτρέπεται να λειτουργούν εις βάρος των πολιτών.
Γρηγόρης Νικολόπουλος
[email protected]