Οι οίκοι αξιολόγησης που τώρα μας υποβαθμίζουν και μεγεθύνουν το πρόβλημα και της Ελλάδας και της Ευρώπης και της παγκόσμιας οικονομίας, μέχρι πρότινος μας αναβάθμιζαν, τα έβλεπαν όλα ρόδινα και ασφαλή και διευκόλυναν σημαντικά τη δημιουργία της τεράστιας παγκόσμιας φούσκας που λέγεται sovereign debt, δηλαδή κρατικό χρέος.
Οι εκθέσεις της Moodys της Standard and Poors και της Fitch προσφέρουν στους τραπεζίτες όχι μόνο μια κατεύθυνση, αλλά και μια εγγύηση. Μια πάρα πολύ σημαντική εγγύηση έναντι των ελεγκτών τους, των προισταμένων αλλά και των μετόχων τους. Αν επενδύσουν σε ελληνικά ομόλογα για παράδειγμα, μπορεί εφόσον δεν γίνει haircut να βγάλουν τεράστιες, πρωτοφανείς αποδόσεις. Όμως, αν κάτι πάει στραβά, θα πρέπει να απολογηθούν γιατί επένδυσαν σε επικίνδυνη τοποθέτηση. Το ρίσκο αυτό, και κυρίως την ευθύνη της απόφασης τους, δεν θέλουν να την παίρνουν οι dealers και σε μεγάλο βαθμό δεν τους επιτρέπεται να την παίρνουν. Για παράδειγμα, σε πάρα πολλές επενδυτικές εταιρίες, απαγορεύεται ο διαχειριστής να επενδύει σε τίτλους που δεν έχουν αξιολογηθεί ώς ΑΑΑ απο τους οίκους αξιολόγησης. Μέχρι πριν απο λίγα χρόνια, οι ελληνικοί τίτλοι ήταν αξιολογημένοι ώς ασφαλείς και οι διαχειριστές επένδυαν σε αυτούς. Τώρα που η ελληνική οικονομία κατέρρευσε και τα ομόλογα μας πουλιούνται στη μισή τιμή, κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τους διαχειριστές που τα αγόρασαν. Όταν τα αγόραζαν τα ομόλογα ήταν αξιολογημένα ώς πρώτης τάξεως και οι τρείς οίκοι «κοιμόντουσαν».
Τώρα που ξύπνησαν οι τρείς οίκοι και μας υποβάθμισαν, οι διαχειριστές δεν επιτρέπεται να αγοράσουν τα ελληνικά ομόλογα, παρόλο, που αν το κάνουν, μάλλον θα βγάλουν τις καλύτερες αποδόσεις της ζωής τους.
Γιατί; Διότι κατά πάσα πιθανότητα, αργά, βασανιστικά, ίσως και σαδιστικά, αλλά τελικά η Ευρώπη φαίνεται οτι δεν θα μας αφήσει να πτωχεύσουμε, οπότε όποιος αγοράζει ελληνικό ομόλογο στο 50% της αξίας του, θα εισπράξει το 100% στη λήξη του, συνεπώς θα έχει μια απόδοση 100% στα κεφάλαια που θα επενδύσει.
Το ερώτημα βέβαια είναι αν οι τρείς αυτοί οίκοι, με τις αξιολογήσεις τους καθοδηγούν την πορεία των αγορών και η απάντηση είναι ασφαλώς ναί. Όπως την καθοδηγούσαν στην άνοδο, τώρα την καθοδηγούν στην πτώση. Αλλά και πάλι, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί κανείς να κατηγορήσει τους οίκους αξιολόγησης επειδή αξιολογούν ώς επικίνδυνη την ελληνική οικονομία ή το αμερικανικό και ευρωπαικό χρέος συνολικά. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνη η κατάσταση και στο τέλος, αν υπάρξει λύση – που εγώ πιστεύω οτι θα υπάρξει – θα έρθει με πολιτική απόφαση και όχι μέσω της ελεύθερης λειτουργίας της αγοράς. Συνεπώς οι οίκοι αξιολογήσης, ορθώς μας υποβαθμίζουν όλους και ο κάθε επενδυτής θα πρέπει να λάβει υπόψη του και την υποβάθμιση αλλά και τις προοπτικές πολιτικής λύσης για να πάρει την απόφαση να επενδύσει σε ελληνικά ή άλλα χρεώγραφα.
Το κυνήγι λοιπόν των οίκων αξιολόγησης είναι σαν να βρίζεις το κομπιούτερ σου επειδή δεν σου αρέσει το αποτέλεσμα που βγάζει σε μια μαθηματική πράξη. Απλώς οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης – και ο δικός μας πρωθυπουργός- πρέπει να έχουν κάποιον να κατηγορούν. Γιατί αν δεν φταίει κάποιος άλλος, τότε φταίνε οι ίδιοι. Και αυτό φυσικά δεν μπορούν να το δεχτούν.