Εκτός συνόρων, οι διοικήσεις των κεντρικών τραπεζών Ευρώπης και ΗΠΑ συζητάνε ήδη τρόπους “σφιξίματος” των οικονομιών από το φόβο της αύξησης του πληθωρισμού, κάτι που ήταν αναμενόμενο μετά τις πρώτες μαζικές ενισχύσεις που προκάλεσε η πανδημία.
Παρά τις συζητήσεις τους όμως, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα επικρατήσουν οι λογικές συγκράτησης των χρηματοδοτήσεων των οικονομιών από τις κεντρικές τράπεζες. Μάλλον προσπαθούν να βρουν μια χρυσή τομή ώστε να πετύχουν την αναγκαία για να αποφευχθεί η ύφεση χρηματοδότηση, χωρίς όμως να υπερθερμανθούν οι οικονομίες. Θα το καταφέρουν εφόσον πρώτα καταφέρουν να απεγκλωβιστούν από τις επικρατούσες επί δεκαετίες λογικές λιτότητας - κυρίως στην Ευρώπη.

Είναι προφανές ότι όσο η πανδημία εμποδίζει την επάνοδο των κοινωνιών σε κάποια κανονικότητα, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να καλύπτουν με χρήμα όλες τις ανάγκες που δημιουργούνται στους πολίτες και στις επιχειρήσεις. Αν δεν το κάνουν πολλοί Ευρωπαίοι (και πάρα πολλοί Έλληνες) θα βρεθούν σε πάρα πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση. Πολλές επιχειρήσεις θα κλείσουν, η ανεργία θα εκτιναχθεί και οι οικονομίες θα μπούν σε ύφεση. Αυτό πρέπει να αποφευχθεί και η αύξηση του πληθωρισμού κατά ένα λογικό ποσοστό δεν πρέπει να θεωρείται καταστροφή. Συνεπώς το σενάριο της διατήρησης των κρατικών ενισχύσεων με την χρηματοδότηση των κεντρικών τραπεζών, είναι η μόνη διέξοδος για τον δυτικό κόσμο, όσο και αν αυτό εκνευρίζει ή τρομάζει τους θιασώτες του κλασικού νεοφιλελευθερισμού.
Στην Ελλάδα η κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει πλήθος έκτακτων δαπανών για την πανδημία και για τις πυρκαγιές και ενδεχομένως και έκτακτων στρατιωτικού τύπου αναγκών που μπορεί να προκύψουν από τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν και από τον ρόλο που προσπαθεί να παίξει εκεί η “φίλη” των Ταλιμπάν Τουρκία.

Πάντως πλέον, ο ρόλος του κράτους στην ανάπτυξη της οικονομίας ξαναγίνεται καθοριστικός για την μελλοντική ευημερία της χώρας. Και ευτυχώς υπάρχει ένα εγκεκριμένο μεγάλο αναπτυξιακό πακέτο το οποίο αρχίζουμε να εισπράττουμε και κατά πάσα πιθανότητα η χαλαρότητα των ευρωπαϊκών θεσμών για το ύψος των δαπανών θα διατηρηθεί εξ’ ανάγκης.
Τα πράγματα με τους σωστούς χειρισμούς μπορούν να πάνε ομαλά στην οικονομία παρά τις δυσάρεστες εξελίξεις και εφόσον βεβαίως δεν υπάρχουν άλλες ανατροπές. Αυτό που χρειάζεται είναι μελετημένη κατανομή των δαπανών, στοχευμένες ενισχύσεις και έργα υποδομών, ώστε το χρήμα που εισρέει να αξιοποιηθεί για βιώσιμη ανάπτυξη και να μη μετατραπεί κατευθείαν σε κατανάλωση εισαγόμενων προϊόντων. Η παραγωγή χρειάζεται ενίσχυση, το ίδιο και οι υποδομές και ευτυχώς υπάρχουν μεγάλες επιχειρήσεις με δυνατότητες και όραμα για να ανεβάσουν το επίπεδο της χώρας και στους δυο αυτούς κρίσιμους τομείς.

Η προοπτική της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας δε φαίνεται προς το παρόν να απομακρύνεται και παραμένει πολύ πιθανό το σενάριο ο ρυθμός ανάπτυξης να επιταχυνθεί σταδιακά και να διατηρηθεί για τα επόμενα χρόνια.
Αυτό όμως που δεν είναι εύκολο να διορθωθεί είναι η τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή που προκλήθηκε από τις πυρκαγιές, οι οποίες σε κάποιο βαθμό οφείλονται και στην αμέλεια των πολιτών και στη σκανδαλώδη αδιαφορία της τοπικής αυτοδιοίκησης που δεν ασχολείται ούτε στοιχειωδώς με τα μέτρα πρόληψης των πυρκαγιών στις περιοχές που ελέγχει, αλλά και με τις αδυναμίες της δημόσιας διοίκησης και του κράτους που δεν μπορούν να πετύχουν ένα ικανοποιητικό επίπεδο αξιοπιστίας και αποτελεσματικότητας.

Μπορεί λοιπόν κάποιος που αναζητεί μια πιο καθαρή εικόνα των προοπτικών της οικονομίας να την διακρίνει, αν καταφέρει να κοιτάξει πίσω από τους καπνούς και τις στάχτες των πυρκαγιών και ανάμεσα στις χιλιάδες κρούσματα της μετάλλαξης Δ και αν καταφέρει να ξεπεράσει την απολύτως φυσιολογική αίσθηση της απελπισίας που προκαλούν αυτές οι καταστάσεις.
Το να καταφέρει ένας άνθρωπος σήμερα να δει την αισιόδοξη εικόνα, αντί να βυθιστεί στην απελπισία, είναι μεν πολύ δύσκολο, αλλά είναι και αναγκαίο, ας πούμε, “καθήκον” του καθενός. Όπως είναι καθήκον των πολιτικών κομμάτων και του κρατικού μηχανισμού να εκσυγχρονιστούν και να ξεφύγουν από τις αγκυλώσεις δεκαετιών, βάζοντας μια τάξη στο χάος που έχουν δημιουργήσει οι ευκαιριακές και πελατειακές αντιλήψεις τους.