Για να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις, ο κόσμος αλλάζει με τον ρυθμό που επιβάλει η πανδημία και επιτρέπει η τεχνολογία. Θέσεις εργασίας χάνονται σε όλους τους κλάδους και ελπίζουμε ότι θα δημιουργηθούν νέες σε επαγγέλματα που θα δημιουργηθούν μελλοντικά. Η επιστήμη κάνει άλματα, αλλά οι άνθρωποι είναι ακόμη επιφυλακτικοί και φοβισμένοι. Τα πάντα αμφισβητούνται. Η εμπιστοσύνη στους πολιτικούς και στις κυβερνήσεις μειώνεται παντού. Το ίδιο και η εμπιστοσύνη στις ανεξάρτητες αρχές, στην Εκκλησία, στη Δικαιοσύνη, ακόμη και στην Επιστήμη. Τα fake news και οι θεωρίες συνωμοσίας διακινούνται με ταχύτητα αστραπής και η Δημοκρατία αντικαθίσταται από μια “Διαδικτυακή Οχλοκρατία”.
Όλα αυτά οδηγούν σε άγνωστες συνθήκες. Απαιτείται νέος τρόπος δόμησης των κοινωνιών, νέοι τρόποι διακυβέρνησης. Χρειάζεται οι θεσμοί και τα κράτη να ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη των ανθρώπων.
Στην Ελλάδα εκτός από όλες αυτές τις κρίσεις που πλήττουν την ανθρωπότητα ταυτόχρονα, έχουμε και τα δικά μας επιπλέον προβλήματα. Μετά από μια δεκαετία ύφεσης είχαμε ένα έτος ταχείας ανάπτυξης και ελπίζουμε να έχουμε πολλά ακόμη. Λεφτά υπάρχουν, αν μπορέσουμε να τα πάρουμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.
Όμως το τραπεζικό μας σύστημα δεν είναι ακόμη σε θέση να χρηματοδοτήσει τις ιδιωτικές επιχειρήσεις που δεν εμφανίζουν υγιείς ισολογισμούς μετά την ταλαιπωρία τόσων ετών. Τα κόκκινα δάνεια μπορεί να έφυγαν από τους ισολογισμούς των τραπεζών αλλά κρέμονται ακόμη ως απειλή στους δανειολήπτες, επιχειρήσεις και ιδιώτες.
Η χώρα έχει αποφασίσει να κινηθεί με μεγάλη ταχύτητα στην αντικατάσταση της ενέργειας από ρυπογόνες πηγές με καθαρή ενέργεια, αλλά αυτό ούτε εύκολο είναι, ούτε το κόστος που θα πληρώσουν οι καταναλωτές έχει προσδιορισθεί ακριβώς.
Η ανάπτυξη της οικονομίας προβλέπεται ότι θα είναι ταχεία, δεν έχει ξεκαθαριστεί όμως πώς θα γίνει αυτό χωρίς τραπεζική χρηματοδότηση και με αδύναμες επιχειρήσεις. Το Χρηματιστήριο το οποίο πάντα προεξοφλεί τις οικονομικές εξελίξεις δεν έχει προεξοφλήσει αυτούς τους ρυθμούς ανάκαμψης - οι επενδυτές παραμένουν επιφυλακτικοί.
Σε γεωπολιτικό επίπεδο είμαστε ενισχυμένοι από τις συμμαχίες της κυβέρνησης και την ικανοποιητική παρουσία του Πρωθυπουργού σε διεθνές επίπεδο. Όμως η Τουρκία παραμένει επιθετική και απρόβλεπτη καθώς βυθίζεται σε οικονομική κρίση.
Σε πολιτικό επίπεδο η κυβέρνηση φαίνεται από τις δημοσκοπήσεις ότι τα πηγαίνει καλά, αλλά πλησιάζει ο χρόνος των εκλογών που θα γίνουν με απλή αναλογική. Αν δεν βγει κυβέρνηση θα γίνουν ξανά εκλογές με ενισχυμένη, αλλά δεν θα είναι τόσο ενισχυμένη όσο παλιά και μπορεί να απαιτηθούν συνεργασίες μεταξύ των κομμάτων. Το κακό είναι ότι τα ελληνικά κόμματα ακολουθούν μόνο συγκρουσιακές πολιτικές με την αξιωματική αντιπολίτευση, τον ΣΥΡΙΖΑ, να λέει “όχι σε όλα”. Στο ΚΙΝΑΛ που θα ονομαστεί ξανά ΠΑΣΟΚ ανέλαβε ένας νέος ηγέτης, ο Νίκος Ανδρουλάκης που δεν ξέρουμε ακόμη πώς θα πολιτευτεί. Αν και αυτός ακολουθήσει την πολιτική της πόλωσης οι προοπτικές δεν θα είναι ευχάριστες.
Μια πολιτική κρίση και αδύναμες κυβερνήσεις με κόμματα που διαφωνούν σε όλα, θα είναι καταστροφική.
Τα κόμματα πρέπει να δείξουν υπευθυνότητα και να βρουν σημεία συναίνεσης σε βασικά ζητήματα, όπως είναι τα εθνικά θέματα, η αντιμετώπιση της πανδημίας, η λειτουργία της Δημοκρατίας, οι βασικές γραμμές για τη Δικαιοσύνη, για την Παιδεία, για την Οικονομία. Μπορούν - και πρέπει - να διαφωνούν εποικοδομητικά στις λεπτομέρειες, αλλά δεν επιτρέπεται να κοιτάζουν προς αντιδιαμετρικές κατευθύνσεις. Οι πολιτικοί μας ηγέτες είναι σχετικά νέοι και πρέπει να φτιάξουν μια καινούργια χώρα για πολίτες ακόμη νεότερους από τους ίδιους. Το να πολιτεύονται με τους τρόπους της Μεταπολίτευσης και το να πρεσβεύουν παλιές ιδέες και νεκρές ιδεολογίες, μόνο πίσω μπορεί να μας πάει.
Η συναίνεση λοιπόν στην πολιτική και η συστράτευση όλων των πολιτών στην προσπάθεια ανάπτυξης της χώρας είναι το ζητούμενο για το 2022.