Το ζητούμενο αυτό αφορά κατ’ εξοχήν τη διαχείριση των περιοχών της Ελλάδας που έχουν χαρακτηριστεί ως προστατευόμενες και εντάσσονται στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000. Σήμερα, στοNATURA 2000 περιλαμβάνονται 446 περιοχές της χώρας, με συνολική επιφάνεια στην ξηρά 36.000 km2 περίπου ή 27,3% της χερσαίας έκτασης τηςχώρας, ενώ το θαλάσσιο τμήμα καταλαμβάνει 23.000 km2 περίπου. Είναι προφανές ότι για τη διαχείριση αυτών των περιοχών, απαιτείται ένα ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα διασφαλίζει την προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις τοπικές κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.
Παρά το ότι συχνά η ανάγκη διατήρησης του περιβάλλοντος συγχέεται με τη συστηματική απαγόρευση κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας, αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση του δικτύου Natura 2000. Ο χαρακτηρισμός μιας περιοχής ως προστατευόμενης στο πλαίσιο του δικτύου δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να διακοπούν όλες οι οικονομικές δραστηριότητες που αναπτύσσονται εντός των ορίων της. Σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να απαιτηθούν προσαρμογές ή αλλαγές, με στόχο την προστασία των ειδών και των οικοτόπων, εξαιτίας των οποίων η περιοχή εντάχθηκε στο δίκτυο Natura 2000, ενώ σε άλλες απαιτούνται μέτρα αποκατάστασης προκειμένου να επανέλθει μια ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης. Αυτό που προβλέπεται, όμως, σε κάθε περίπτωση είναι η αξιολόγηση των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών, σε συνδυασμό με τις ειδικές περιβαλλοντικές συνθήκες κάθε περιοχής.
Παρά τις διαδοχικές παρεμβάσεις που έχουν υπάρξει τα τελευταία χρόνια, είναι αλήθεια ότι το θεσμικό πλαίσιο προστασίας των προστατευόμενων περιοχών στη χώρα μας παραμένει ελλιπές και αναποτελεσματικό. Ανάμεσα στα θετικά βήματα ήταν η οριστικοποίηση και έγκριση του νέου εθνικού καταλόγου περιοχών του δικτύου Natura 2000 το 2017, η οποία έκλεισε ένα μεγάλο μέρος εκκρεμοτήτων της χώρας μας, καθώς και η ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου των προστατευόμενων περιοχών, με το νόμο 4519 του 2018.Δυστυχώς, όμως, δεν έχουμε έως σήμερα τη δυνατότητα να αξιολογήσουμε την αποτελεσματικότητα του, καθώς βασικές προβλέψεις του που αφορούν τη λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης, όπως θέματα χρηματοδότησης, προσλήψεων κλπ., δεν ολοκληρώθηκαν.
Ενόψει των νέων νομοθετικών πρωτοβουλιών που ετοιμάζει η κυβέρνηση, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι οι νέεςρυθμίσεις θα βελτιώσουν ουσιαστικά το υφιστάμενο σύστημα διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, καλύπτοντας κενά, εφαρμόζοντας βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές και διατηρώντας, παράλληλα, τα όποια θετικά βήματα έχουν γίνει μέχρι τώρα. Αυτό προϋποθέτει ουσιαστικό και γόνιμο διάλογο, μεταξύ της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης, με ενεργό συμμετοχή των περιβαλλοντικών οργανώσεων, της επιχειρηματικής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών. Με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, φαίνεται να υπάρχει από όλους διάθεση για έναν τέτοιο σοβαρό διάλογο. Ας ελπίσουμε ότι η προσπάθεια θα προχωρήσει και θα οδηγήσει σε προτάσεις κοινής αποδοχής, για τη διαμόρφωση μιας πολιτικής που θα προωθεί την προστασία του περιβάλλοντος, την ποιότητα ζωής των πολιτών και τη βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών.