Τα προβλήματα στη λειτουργία του κράτους, της αγοράς και της κοινωνίας των πολιτών στην Ελλάδα, είναι πλέον σε όλους μας γνωστά. Τα έχουμε περιγράψει και αναλύσει εκατοντάδες φορές, ιδιαίτερα τα τελευταία δύο χρόνια. Επειδή όμως είναι και χρονιάρες μέρες, καλό είναι να πούμε και ορισμένα θετικά: Πρώτον, το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης της Ελλάδας δεν είναι ορθό να συγκρίνεται με εκείνο της Γερμανίας ή της Ελβετίας, αλλά με το επίπεδο κρατών, τα οποία έχουν ανάλογα δημογραφικά, γεωγραφικά, πολιτικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά με τα δικά μας. Ας υπενθυμίσουμε λοιπόν ότι είμαστε σε ανάλογη, αν όχι και καλύτερη θέση, ως προς το κατά κεφαλήν εισόδημα, με την Πορτογαλία, μία επίσης Μεσογειακή ευρωπαϊκή χώρα, με παρόμοιο πληθυσμό, η οποία βγήκε από τη δικτατορία περίπου την ίδια περίοδο με εμάς. Επίσης, η Ελλάδα είναι η πλέον ευημερούσα από τις χώρες της περιοχής μας, δηλαδή των Βαλκανίων. Αν μάλιστα συνυπολογιστούν και άλλοι παράγοντες, όπως το προσδόκιμο επιβίωσης, ο αναλφαβητισμός, τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης, κ.α., τότε είμαστε σε καλύτερη θέση ακόμη και από κράτη που δεν το περιμέναμε. Σύμφωνα με τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, για το 2010, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 22η θέση παγκοσμίως και είναι πιο ανεπτυγμένη από τη Βρετανία, την Αυστρία, τη Μάλτα, την Κύπρο, αλλά και από την Ιταλία. Και μία και είπαμε για Ιταλία, αν διαβάσει κανείς στο διεθνή τύπο τι συμβαίνει στη Νάπολη, θα καταλάβει ότι το δικό μας πρόβλημα με τη διαχείριση των απορριμάτων ωχριά μπροστά στο Ιταλικό.
Επίσης, καλό θα είναι να μην ξεχνάμε ότι η ύφεση που βιώνουμε είναι μεν εξαιρετικά επώδυνη, αλλά δεν ακυρώνει τα βήματα που έγιναν τα περασμένα χρόνια. Από το 1993, όταν βρεθήκαμε μία ανάσα από τη χρεοκοπία, μέχρι το 2008, η Ελλάδα αναπτύχθηκε επί δεκαπέντε συνεχόμενα έτη, με σχεδόν αλματώδεις ρυθμούς. Μάλιστα, ακόμη και αν συνυπολογιστεί η ύφεση που θα έχουμε έως το 2012, τα στοιχεία του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι τη δεκαπενταετία 1997-2012, το Ελληνικό ΑΕΠ θα έχει αυξηθεί (ποσοστιαία) περισσότερο από το Γερμανικό, ενώ και η παραγωγικότητα μας θα έχει αυξηθεί περισσότερο από την αντίστοιχη Γερμανική (βλ. εδώ την επιβεβαίωση). Κι όλα αυτά δεν επιτεύχθηκαν μόνο με δανεικά. Το κράτος υπερχρεώθηκε, αλλά δεν ισχύει το ίδιο και για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, αφού το συνολικό χρέος της χώρας μας (δημόσιο και ιδιωτικό) είναι από τα χαμηλότερα στην ευρωζώνη.
Επιπλέον, ας μην λησμονούμε ότι η κυβέρνηση Σημίτη, η οποία λοιδορείται για τα ψευδή στατιστικά στοιχεία που παρείχε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κατάφερε να ανταποκριθεί σε τρεις εθνικές προκλήσεις ταυτόχρονα, κάτι που σε άλλες χώρες θα ισοδυναμούσε με θαύμα: πρώτον, η Ελλάδα υιοθέτησε το ευρώ ταυτόχρονα με τους ανεπτυγμένους εταίρους της του Βορρά. Δεύτερον, την ίδια ακριβώς περίοδο, διοργάνωσε Ολυμπιακούς Αγώνες (η Ελλάδα είναι η μικρότερη χώρα που έχει ποτέ φιλοξενήσει Ολυμπιακούς), κατ' απαίτηση της κοινής γνώμης. Θυμηθείτε ότι στις δημοσκοπήσεις των μέσων της δεκαετίας του 1990, το 96% των πολιτών τασσόταν υπέρ της διοργάνωσής τους στην Ελλάδα, παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες που αυτό συνεπαγόταν. Τρίτον, και πάλι κατ' απαίτηση της κοινής γνώμης, αλλά και λόγω των αντικειμενικών συνθηκών, αύξησε δραματικά τις αμυντικές μας δαπάνες, καθώς αμέσως μετά την εκλογή της, συνέβη η κρίση στα Ίμια και φτάσαμε στα πρόθυρα του πολέμου με την Τουρκία. Έτσι, η Ελλάδα γέμισε F16 και Μιράζ. Πράγματι, στη διαχείριση των τριών αυτών στόχων έγιναν μεγάλα λάθη και κατασπατάληση δημοσίων πόρων. Γι' αυτό και η κυβέρνηση Σημίτη αποδοκιμάστηκε. Οι στόχοι όμως επιτεύχθηκαν και αυτό δεν παραγράφεται, παρά τις κραυγές όσων μηδενίζουν συνολικά την προσφορά του πολιτικού συστήματος της μεταπολίτευσης.
Σήμερα, βρισκόμαστε στη μέση ενός τούνελ και η έξοδός μας από αυτό ούτε βέβαιη είναι, ούτε εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς. Όμως, δεν είμαστε ακόμη χαμένοι από χέρι. Οι εξαγωγές μας ανακάμπτουν ήδη με ταχείς ρυθμούς, ενώ υπάρχουν βάσιμες ελπίδες ότι το ίδιο θα συμβεί το καλοκαίρι και με τον τουρισμό, αφού οι τιμές θα έχουν πέσει, η κρουαζιέρα απελευθερώνεται και η παγκόσμια οικονομία αναπτύσσεται. Ταυτόχρονα, ο βασικός ανταγωνιστής μας, δηλαδή η Τουρκία, ήδη υποπίπτει στα ίδια λάθη με εμάς. Αν επισκεφθεί κανείς την Κωνσταντινούπολη αυτήν την περίοδο, θα διαπιστώσει ότι παρέχονται στους τουρίστες χειρότερες υπηρεσίες από εκείνες της Ελλάδας, σε τιμές περίπου ίδιες με εκείνες της Ελλάδας. Την ίδια στιγμή, όλοι προσπαθούν να “γδύσουν” τους τουρίστες με απατεωνίες (π.χ. πειραγμένα ταξίμετρα), χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι πυροβολούν το ίδιο τους το πόδι με αυτές τις πρακτικές. Επίσης, αν συνεχιστεί η αύξηση των τιμών των ακινήτων με αυτούς τους ρυθμούς στην Τουρκία, είναι βέβαιο ότι οι γείτονες θα πέσουν στην παγίδα της φούσκας που συμπαρέσυρε στην άβυσσο του Ιρλανδούς.
Με λίγα λόγια, το πρώτο βήμα για την έξοδο μας από την κρίση είναι να καταφέρουμε να διακρίνουμε την αυτοκριτική από την αυτομαστίγωση και να πάψουμε, όσο είναι δυνατόν με δεδομένες τις συνθήκες που επικρατούν, να λυπόμαστε τους εαυτούς μας. Και για να δανειστούμε τους στίχους του Σαββόπουλου, “τον χειμώνα ετούτο, άμα τον πηδήσαμε, γι' άλλα δέκα χρόνια, άιντε καθαρίσαμε!”