Η κλιματική αλλαγή παραμένει ζωτικής σημασίας άλυτο ζήτημα, το οποίο μάλιστα το τελευταίο διάστημα λόγω των διεθνών εξελίξεων έχει χάσει την πρωτοκαθεδρία και παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση αποφάσεων που τα κράτη είχαν πάρει για την αντιμετώπισή της.
Η πανδημία επίσης παραμένει ενεργή και οι επιστήμονες προειδοποιούν πως πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι και για άλλες ανάλογες καταστάσεις στο μέλλον.
Η απόσταση μεταξύ Δύσης και Ανατολής μοιάζει επίσης να μεγαλώνει και δεν φαίνεται σημείο σύμπλευσης.
Η Ευρώπη με αφορμή την ενεργειακή κρίση τελεί υπό τον κίνδυνο κοινωνικών αναταραχών και ενδεχομένως αποχωρήσεων κρατών-μελών από το μπλοκ.
Οι ΗΠΑ από την άλλη δεν διανύουν την καλύτερη φάση της ιστορίας τους και η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο δεν μπορεί να αποκλειστεί, γεγονός που θα περιπλέξει την παγκόσμια σκηνή.
Ο Τρίτος Παγκόσμιος -με αφορμή την Ουκρανία- πρέπει επίσης να παραδεχθούμε πως βρίσκεται στο τραπέζι. Θέλετε κι άλλα;
Ζούμε καταστάσεις πρωτόγνωρες, τουλάχιστον για τις γενιές που βρίσκονται εν ζωή και που πρωταγωνιστούν στις εξελίξεις. Με απλά λόγια δεν είμαστε προετοιμασμένοι και κατάλληλα εκπαιδευμένοι για όσα συμβαίνουν.
Γι’ αυτό και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά το τι θα συμβεί. Κάνουμε απλώς εικασίες, καθώς γνωρίζουμε πως σε μεγάλο βαθμό οι εξελίξεις θα καθοριστούν και από τον παράγοντα τύχη.
Ένα τυχαίο γεγονός μπορεί να μας οδηγήσει για παράδειγμα σε έναν παγκόσμιο πόλεμο ή σε έναν πυρηνικό όλεθρο, ενώ επίσης ένα τυχαίο γεγονός μπορεί να τα αποτρέψει.
Τυχαία γεγονότα που βέβαια θα συνδυαστούν με τις πρωτοβουλίες των ηγετών μας. Αυτά θα κάνουν τη διαφορά ανάμεσα στην καταστροφή και την «ευκαταστροφή».
Η λέξη «eucatastrophe», που θα μπορούσε σε ελεύθερη μετάφραση να αποδοθεί ως «καλή καταστροφή» ανήκει στον Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν. Με αυτή τη λέξη περιγράφει μια τεράστια στροφή της τύχης από μια φαινομενικά μη αναστρέψιμη καταστροφή σε μια απρόβλεπτη νίκη, που συνήθως έρχεται από τύχη και όχι από ηρωική προσπάθεια. Μπορεί, όμως, να συνοδεύεται από αυτήν.
Για παράδειγμα, η ύπαρξη ζωής στον έρημο πλανήτη Γη, ήρθε έπειτα από ένα τυχαίο γεγονός και έπειτα από χρόνια άγονης στειρότητας. Κλασική περίπτωση «ευκαταστροφής».
Στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών «eucatastrophe», είναι η στιγμή που το Γκόλουμ πέφτει απροσδόκητα στο Βουνό του Χαμού, καταστρέφοντας το Δαχτυλίδι.
Ο Τόλκιν θέλησε με αυτόν τον ορισμό να υπερασπιστεί την αξία του παραμυθιού στη διαπαιδαγώγηση των ανθρώπων. Πιστεύει πως αν οι άνθρωποι από παιδιά έχουν στην ψυχή τους αυτό το σποράκι, θα αναζητούν θετικά σημάδια για τις περιπέτειές τους.
Αυτό σύμφωνα με αναλυτές του δεν σημαίνει πως οι άνθρωποι θα περιμένουν πάντα ένα θαύμα να τους σώσει, αλλά αντίθετα θα εργάζονται μεθοδικά ώστε να προετοιμάσουν το έδαφος, είτε για να την αποτρέψουν εξ αρχής, είτε στο παρά πέντε.
Σε κάθε περίπτωση όταν συμβαίνει η «ευκαταστροφή» θα είναι έτοιμοι να την καταλάβουν και να διαλέξουν… τη σωστή πλευρά της ιστορίας.
Για την κλιματική κρίση για παράδειγμα οι επιστήμονες έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου και οι ηγέτες, έχουν δρομολογήσει σημαντικές πρωτοβουλίες, τις οποίες ακολουθούμε. Υπάρχουν κι αυτοί που εθελοτυφλούν, αλλά οι περισσότεροι παλεύουμε (καθένας από το πόστο του), για να καθυστερήσουμε την καταστροφή του πλανήτη.
Στον πόλεμο τα πράγματα είναι βέβαια διαφορετικά. Ο πόλεμος ξέσπασε, δεν τον αποτρέψαμε, αλλά ακόμα δεν έχει επεκταθεί. Ένα τυχαίο γεγονός μπορεί να φέρει την καταστροφή, αλλά ένα άλλο μπορεί να οδηγήσει στην παγκόσμια ειρήνη, που λένε και τα μοντέλα.
Όταν όλα φαίνονται χαμένα –όταν ο εχθρός φαίνεται να έχει κερδίσει– μπορεί να προκύψει μια ξαφνική «χαρούμενη στροφή» προς το καλύτερο.
Οι… ευκαταστροφές μπορεί να βρίσκονται και πέρα από τα παραμύθια, αλλά ο εντοπισμός των συνθηκών που οδηγούν σε αυτές είναι απαραίτητος αν θέλουμε να ευδοκιμήσουμε ως είδος.
Ας ελπίσουμε μόνον ο Τόλκιν να έχει δίκιο…
