Στη χώρα μας ωστόσο τα πράγματα δεν ήταν ποτέ έτσι. Μέχρι πρόσφατα, βασική επιδίωξη και προσδοκία των περισσοτέρων ήταν να ενταχθούν άμεσα ή έμμεσα στον κρατικό προϋπολογισμό. Κάποιοι το έπραξαν νόμιμα και στον πρώτο, θα λέγαμε, βαθμό με την εξασφάλιση μίας θέσης εργασίας στο δημόσιο. Άλλοι τα κατάφεραν παράνομα μέσω της εκμετάλλευσης του δημοσίου ή της κακοδιαχείρισης δημοσίων επιχειρήσεων που είχαν πέσει στα χέρια τους, της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής. Το πρόβλημα έγινε ακόμη μεγαλύτερο, επειδή όλα αυτά συνέβαιναν σε μία εποχή κατά την οποία και το κράτος δεν είχε ακόμη αντιληφθεί ότι δεν έχει καμία δουλειά να επιχειρεί και δημιουργούσε επιχειρήσεις κομμένες και ραμμένες στα μέτρα των επιτηδείων που δεν είχαν πρόβλημα να βάλουν το κράτος ως συνεταίρο στη ζωή τους. Συνεταίρο που όμως δεν τον είχαν σε καμία υπόληψη, τον έκλεβαν και τον εξαπατούσαν. Το λάκκο τους έσκαβαν αλλά ήταν τόσο μεγάλος που τελικά όλοι πέσαμε μέσα.
Από το 2009, από την ώρα δηλαδή που ξέσπασε η κρίση, αυτούς προσπαθούν να προστατέψουν όλα τα κόμματα, είτε στην Κυβέρνηση βρίσκονται είτε στην αντιπολίτευση. Τόσο αυτούς που το έπραξαν νόμιμα και καλόπιστα όσο και αυτούς που το έπραξαν παράνομα και μάλιστα κατ' εξακολούθηση. Στην προσπάθειά του να τους προστατέψει, να διατηρήσει δηλαδή αναλλοίωτο το πλαίσιο των δομών και των προϋποθέσεων που είχαν κάνει πραγματικότητα το πάρτι και τη φούσκα που έσκασε το 2009 και να αποφύγει μεταρρυθμίσεις που θα έθιγαν συμφέροντα, το κράτος “διαπραγματεύτηκε” με τους δανειστές μας να εφαρμόσει οριζόντια μέτρα, ώστε να εξοικονομήσει τα χρήματα που χρειάζεται για να πιάσει τους δημοσιονομικούς στόχους που θα επιτρέψουν την απρόσκοπτη ροή των δανεικών. Δηλαδή ξέχασε τις μεταρρυθμίσεις, έβαλε ισοπεδωτικούς φόρους και έπνιξε την οικονομία.
Πράγματι, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας για το επιχειρηματικό περιβάλλον το 2014 “ Doing Business 2014” επιβεβαιώνεται ( αυτό που όλοι γνωρίζαμε) ότι δηλαδή η χώρα μας είναι από τους ουραγούς στην ΕΕ στη λίστα των κρατών που διευκολύνουν την επιχειρηματικότητα. Με άλλα λόγια, η χώρα μας είναι στην κορυφή των χωρών που χρειάζονται μεταρρυθμίσεις.
Ωστόσο, οι επιχειρηματίες του σήμερα δεν έχουν ψευδαισθήσεις: έχουν αντιληφθεί ότι είναι μάταιο να περιμένουν από το Κράτος να τις εισαγάγει. Είδαν δηλαδή και απόειδαν οι άνθρωποι και αποφάσισαν πως ό,τι και να κάνουν, το κράτος συνεταίρο τους δεν πρόκειται να το βάλουν. Κάποιες από αυτές τις επιχειρήσεις άρχισαν μάλιστα να αναδεικνύονται και στο εξωτερικό με λογής-λογής καινοτόμες και δημιουργικές ιδέες. Άλλες πάλι κινούμενες και από την αδυναμία παροχής επιχειρηματικών δανείων από τις Ελληνικές Τράπεζες, μετατόπισαν το κύριο βάρος των δραστηριοτήτων τους στο εξωτερικό, όπου ο ανταγωνισμός μπορεί να είναι εντονότερος αλλά και το επιχειρηματικό πλαίσιο προβλέψιμο και φιλικότερο.
Πέρα όμως από τις “κλασσικού τύπου” επιχειρήσεις, παρατηρώ και κάποιες κινήσεις που αφορούν το επιχειρείν σε ένα άλλο ταπεινότερο, πλην όμως σημαντικό για τις σημερινές συνθήκες επίπεδο. Ακούω και διαβάζω για παραδείγματα ενοικιαστών επαγγελματικών χώρων που λόγω της ύφεσης και της αβεβαιότητας, αντί μισθώματος προσφέρουν στον ιδιοκτήτη του χώρου ποσοστό επί των εισοδημάτων από την εκμετάλλευση. Και φαίνεται ότι το σύστημα λειτουργεί! Με άλλα λόγια, σε μία εποχή όπου οι προσδοκίες για αποδόσεις κεφαλαίου έχουν πέσει κοντά στο μηδέν ή είναι και αρνητικές, οι ιδιοκτήτες που συχνά κατά το παρελθόν υπολόγιζαν σε πάγια εισοδήματα από ενοίκια για να συμπληρώνουν τα εισοδήματά τους, έχουν αντιληφθεί ότι τώρα πλέον, αν θέλουν να δουν το κεφάλαιό τους να αυγατίζει, θα πρέπει να συνεταιριστούν. Ότι δηλαδή τα συμφέροντά τους συμπίπτουν με τα συμφέροντα του ενοικιαστή τους και ότι η σχέση αυτή πρέπει να είναι ωφέλιμη και για τους δύο (win-win). Μήπως τελικά κάτω από πίεση, είμαστε ικανοί να λειτουργήσουμε δημιουργικά και μέσα στις αντίξοες συνθήκες της ίδιας μας της χώρας; Μήπως ακόμη θα μπορούσε και το κράτος να αντιληφθεί ότι αν, αντί να καταπολεμήσει την πρακτική αυτή, προσπαθήσει να την πλαισιώσει θεσμικά και να την ενθαρρύνει, θα βγει κι' αυτό κερδισμένο, διότι θα ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα και η ανάπτυξη και θα αυξηθούν, επομένως, και οι φόροι που θα αντλεί από τις υγιείς επιχειρήσεις.