Η οικονομία του χώρου της στήλης μας δεν μας επέτρεψε να παράσχουμε κάποιες διευκρινίσεις που θα μας βοηθήσουν να αντιληφθούμε, ελπίζω, καλύτερα που οφείλονται και πως λειτουργούν οι ανισότητες στη χώρα μας σήμερα. Καταρχάς να πούμε ότι πολλές διεθνείς δεξαμενές σκέψεις (think tanks) έχουν αρχίσει πρόσφατα να ασχολούνται με το ζήτημα των ανισοτήτων στις ανεπτυγμένες χώρες, επειδή συνιστούν απειλή για το κοινωνικό συμβόλαιο στο οποίο στηρίζονται. Όπως και σε άλλες χώρες, οι μεγαλύτερες ανισότητες που παρατηρούμε σήμερα στην Ελληνική κοινωνία είναι αυτές που χαρακτηρίζουν την αγορά εργασίας.
Το γεγονός ότι από το 2009 η κατάσταση των εργαζομένων αλλά και των συνταξιούχων έχει επιδεινωθεί δραματικά λόγω της συνεχούς μείωσης των εισοδημάτων τους και της συστηματικής φορολογικής τους αφαίμαξης, δεν πρέπει να επισκιάζει την μεγαλύτερη κοινωνική ανισότητα στη σημερινή Ελλάδα, που είναι αυτή ανάμεσα στους έχοντες απασχόληση και στους ανέργους. Ο αποκλεισμός από την αγορά εργασίας του 27% του ενεργού πληθυσμού και, ακόμη ανησυχητικότερο, του 58% των νέων, είναι αυτός που προσδιορίζει το σημαντικότερο χάσμα ανισότητας: αυτό ανάμεσα σ' αυτούς που έχουν μία προοπτική να τα καταφέρουν στη ζωή τους και σ' αυτούς που δυστυχώς στερούνται αυτού του στοιχειώδους για μία χώρα-μέλος του ΟΟΣΑ, δηλαδή της λέσχης των πλουσιοτέρων κρατών στην οποία ανήκουμε, ανθρώπινου δικαιώματος. Αυτή η κατάσταση καθιστά το πρόβλημα στην Ελλάδα οξύτερο από τις περισσότερες άλλες χώρες. Αυτή είναι που τρέφει τη φτώχεια, την εξαθλίωση και το λαϊκισμό.
Ωστόσο, η υψηλή ανεργία προσδιορίζει με τη σειρά της και μία άλλη ανισότητα στην αγορά εργασίας, αυτήν των εργαζομένων στις προσπάθειές τους για ένα δίκαιο και ικανοποιητικό εισόδημα από την εργασία που προσφέρουν. Ο λόγος είναι απλός: όσο περισσότεροι είναι οι αποκλεισμένοι από την αγορά εργασίας τόσο περισσότεροι είναι αυτοί που δέχονται να προσφέρουν την εργασία τους με μικρότερη αμοιβή, πράγμα που υποσκάπτει ασφαλώς τη διαπραγματευτική θέση των εργαζομένων απέναντι στους εργοδότες. Οι εργαζόμενοι πρέπει επομένως να αντιληφθούν και αυτοί ότι στηρίζοντας τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις δεν στηρίζουν μόνο τις προσπάθειες των παιδιών τους να βρουν εργασία αλλά ενισχύουν και τη δική τους διαπραγματευτική θέση που δεν πρόκειται να βελτιωθεί αν δεν μειωθεί η ανεργία.
Από την άλλη βέβαια, η παρούσα κατάσταση έχει θετικές επιπτώσεις στην παραγωγικότητα και στην ανταγωνιστικότητα, υπό την προϋπόθεση όμως ότι η κυβέρνηση προωθεί μεταρρυθμίσεις που θα καταστήσουν ευνοϊκότερο το επιχειρηματικό κλίμα στη χώρα μας, διότι στην περίπτωσή μας δεν μπορούμε να περιμένουμε από την αγορά να βρει μόνη της τις ισορροπίες. Το μικρό σχετικά μέγεθος του ιδιωτικού τομέα, οι δυσλειτουργίες της αγοράς και η χρόνια δυσπιστία που έχουμε ως λαός απέναντι στην αγορά, απαιτούν κατάλληλες κυβερνητικές πολιτικές και βαθιές τομές. Δεδομένου μάλιστα ότι οι περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης δημιουργούνται από μικρομεσαίες επιχειρήσεις που απασχολούν από 10 έως 250 υπαλλήλους και με τζίρο από 2 έως 50 εκατ. Ευρώ, η κυβέρνηση θα πρέπει αυτές τις επιχειρήσεις να στοχεύσει με τα μέτρα που θα πάρει. Και ας μην ανησυχούμε και τόσο πολύ για την αντίδραση των κεφαλαιοκρατών, διότι, ευτυχώς ή δυστυχώς, το είδος στη χώρα μας σπανίζει. Εξάλλου, ανεξαρτήτως μεγέθους, οι σωστοί επιχειρηματίες, ακόμη και οι μεγαλύτεροι θα τις επικροτήσουν. Δυστυχώς όμως το σύστημα στη χώρα μας στείρους προνομιούχους έχει εκθρέψει, οι οποίοι συντηρούνται από τις ανισότητες χωρίς να δημιουργούν θέσεις απασχόλησης και αυτοί είναι που αντιστέκονται στις μεταρρυθμίσεις υπό την υψηλή προστασία των κομμάτων της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης.
Καλά και η Τρόϊκα; Ας μην ανησυχούμε ούτε για τις αντιδράσεις της Τρόϊκας. Το πιθανότερο είναι ότι, αν αποφασίσουμε να στηρίξουμε αποφασιστικά το επιχειρηματικό μας περιβάλλον, οι μεταρρυθμίσεις που θα χρειαστεί να εισαγάγουμε για να τονώσουμε την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεών μας και να περιορίσουμε την ανεργία και τις ανισότητες, θα συμπίπτουν σε πολύ μεγάλο βαθμό με αυτές που μας ζητούν οι Τροϊκανοί.
Καλά, αλλά είναι αυτή η κατάλληλη στιγμή; Ο γράφων πιστεύει ότι από το 2009 και μετά, μάλλον είναι η καταλληλότερη. Πράγματι, κατά το τρίτο τρίμηνο του 2013, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, η απασχόληση αυξήθηκε σε 9 από τους κυριότερους βιομηχανικούς κλάδους (ανάμεσα στους οποίους και ο σημαντικότατος κλάδος τροφίμων), που απασχολούν το 60 % του συνόλου των απασχολουμένων στη μεταποιητική βιομηχανία. Με άλλα λόγια, υπάρχει momentum. Ας το εκμεταλλευτούμε!