Σε αντίθεση με άλλες ηπείρους, η Ευρώπη ήταν πάντα ανοικτή στην καινοτομία και παραμένει ακόμη το παγκόσμιο σταυροδρόμι συνάντησης και παραγωγής νέων ιδεών που έχουν τη δυνατότητα ν' αλλάξουν ριζικά τη ζωή μας. Μπορεί τη στιγμή αυτή και στην εποχή της παγκοσμιοποίησης η Ευρώπη να υστερεί έναντι των ΗΠΑ ή της Κίνας στην παραγωγικότητα κάποιων κλάδων αλλά η φιλοσοφία, οι θετικές επιστήμες, οι καλές τέχνες και η πολιτική στην Ευρώπη γεννήθηκαν και το τετράδιο δεν έχει σταματήσει να γράφεται.
Από την Αναγέννηση έως σήμερα, η ΕΕ αποτελεί μάλλον το σπουδαιότερο επίτευγμα της Ευρώπης. Η ΕΕ σταθεροποίησε πολιτικά μία ήπειρο που είχε ισοπεδωθεί από δύο φρικιαστικούς πολέμους και δημιούργησε σταδιακά τις συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής ανάκαμψης, αλληλεγγύης και συνεργασίας πάνω σ' ένα μοντέλο περισσότερο ανθρώπινο από αυτά των ΗΠΑ και της Κίνας. Από τη συνθήκη της Ρώμης μέχρι αυτή της Λισαβώνας και από κρίση σε κρίση, η ΕΕ έμαθε από τα λάθη της και οικοδόμησε με δημοκρατικό τρόπο θεσμούς που τους σέβονται και τους τηρούν όλα τα κυρίαρχα κράτη μέλη της ακόμη και όταν συνεπάγονται μείωση της κυριαρχίας τους.
Αυτή είναι η ΕΕ την οποία θα κληθούμε να κρίνουμε με την ψήφο μας για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε λίγες βδομάδες. Βέβαια όπως πάντοτε, δεν είναι όλοι ευχαριστημένοι. Κάποιοι θεωρούν ότι τα επιτεύγματά της υπολείπονται κατά πολύ των ΗΠΑ. Λησμονούν όμως ότι οι ΗΠΑ ομοσπονδοποιήθηκαν από πολύ νωρίς στη διαδικασία συγκρότησης της χώρας τους και ότι πάντως ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός των ΗΠΑ αντιστοιχεί στο 21% περίπου του συνολικού ΑΕΠ της χώρας, ενώ ο προϋπολογισμός της ΕΕ στο 1% του ΑΕΠ των κρατών μελών της. Με αυτούς τους πενιχρούς σχετικά πόρους, που είναι αισθητά λιγότεροι και από το Ελληνικό ακόμη ΑΕΠ, η ΕΕ έχει ανάμεσα σε άλλα πετύχει να εφαρμόσει την Κοινή Αγροτική Πολιτική, μία ενιαία πολιτική ανταγωνισμού, μία πολιτική συστηματικής αναβάθμισης των υποδομών ασθενέστερων περιοχών, στις οποίες κατατάσσεται ολόκληρη η χώρα μας, μία ενιαία εσωτερική αγορά όπου Ευρωπαίοι πολίτες, αγαθά, κεφάλαια και υπηρεσίες κινούνται ελεύθερα, ένα σύστημα διόρθωσης των κοινωνικών ανισοτήτων και κοινά προγράμματα υποστήριξης της έρευνας και της καινοτομίας.
Πολλοί όμως θεωρούν πως η ΕΕ έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης στην σφοδρότητα με την οποία επλήγησαν από την κρίση του 2008 οι χώρες του Νότου. Φταίνε όμως γιαυτό μόνο η ΕΕ και οι θεσμοί της, που δεν ήσαν επαρκώς προετοιμασμένοι για κάτι τέτοιο ή μήπως αυτό οφείλεται και σε άλλους παράγοντες; Είναι άραγε τυχαίο ότι οι χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο και παραμένουν ακόμη σε εύθραυστη κατάσταση είναι και οι συντηρητικότερες με τα μεγαλύτερα ποσοστά καθολικών ενώ οι αγγλοσαξονικές χώρες και οι χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης δηλαδή αυτές που έχουν αφομοιώσει καλύτερα την κουλτούρα της επιχειρηματικότητας και του προτεσταντισμού κατάφεραν να ξεπεράσουν νωρίτερα την κρίση;
Το πρόβλημα σήμερα είναι ότι στην ουσία, οι προτάσεις των ευρωσκεπτικιστών και κάποιων λεγομένων αριστερών συμπίπτουν σχεδόν απόλυτα. Και οι δύο πλευρές έχουν κοινό χαρακτηριστικό τους ότι αντιμετωπίζουν με δέος και θέλουν να κλείσουν τις πόρτες της Ευρώπης στην εξέλιξη της Ευρωπαϊκής ενοποίησης. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στη χώρα μας. Συμβαίνει και αλλού. Τα όρια και οι αποχρώσεις ανάμεσα στα παραδοσιακά κόμματα της αριστεράς και της δεξιάς εμφανίζονται περισσότερο συγκεχυμένα από ποτέ. Αν διακόψουμε ή επιβραδύνουμε τώρα την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τα κράτη μέλη θα τα καταφέρουν άραγε να προσαρμοστούν καλύτερα μόνα τους στις ανάγκες ανταγωνισμού της παγκοσμιοποίησης; Η ιστορία θα τα περιμένει και θα προσαρμόσει το βηματισμό της στις ανάγκες τους;
Από τον 16ο αιώνα, η Ευρώπη έχει αναπτυχθεί μέσα από μερικές μεγάλες και διαδοχικές επαναστάσεις. Οι σημαντικότερες ήταν η θρησκευτική μεταρρύθμιση, ο κοινοβουλευτισμός και η βιομηχανική επανάσταση. Σε μία στιγμή όπου η ΕΕ αρχίζει να αναδεικνύεται ως σημαντικός γεωπολιτικός παράγοντας των εξελίξεων σε παγκόσμιο επίπεδο και που ετοιμάζεται να ανταποκριθεί στη νέα μεγάλη πρόκληση της ρομποτικής και της διαρκούς και απανταχού διασύνδεσης και επικοινωνίας, τι θέση παίρνουν τα ελληνικά κόμματα που διεκδικούν την ψήφο του Έλληνα πολίτη στις Ευρωεκλογές; Τι είδους και πόσο ανταγωνιστική στο παγκόσμιο στερέωμα είναι η Ευρώπη που θέλουν; Ποιός ο ρόλος της χώρας μας στην ΕΕ; Τι προτείνουν για ν' αντιμετωπιστούν οι οξύτατες ανισότητες που απειλούν το Ευρωπαϊκό μοντέλο ανάπτυξης; Μέχρι στιγμής, αυτά που διαβάζω στις εφημερίδες αφορούν πολύ περισσότερο ονόματα παρά θέσεις και προτάσεις.