Όπως καλά γνωρίζουμε, για όλα αυτά απαιτήθηκαν πολλές και ενίοτε υπεράνθρωπες προσπάθειες, που αντανακλώνται σε όλα τα επίπεδα του επιπέδου διαβίωσης, ακόμη, ως ήταν αναμενόμενο, και στις πολιτιστικές δαπάνες που θεωρούνται ως δαπάνες πολυτελείας. Έτσι, για παράδειγμα, από το 2008 έως το 2012 οι διαφόρων ειδών μουσικές σκηνές, μικρές και μεγάλες, εμφανίζουν, δυστυχώς, μία μείωση της προσέλευσης από 9 έως και 19%, πράγμα για το οποίο ειλικρινά λυπούμεθα ιδιαίτερα. Ωστόσο, κατά την ίδια περίοδο η μείωση στην προσέλευση στις μεγάλες πίστες και στα ρεμπετάδικα μειώθηκε κατακόρυφα από 45 έως 51%[2]! Την τελευταία αυτή τάση τη βρίσκουμε, αντίθετα, ελπιδοφόρα. Τη θεωρούμε μάλιστα ως ένα από τους δείκτες της ατομικής και κοινωνικής προσπάθειας ενσωμάτωσης της αναπροσαρμογής της χώρας μας, αρκεί βέβαια να έχει διάρκεια. Δηλαδή όλα πάνε καλά; Όχι. Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο. Ωστόσο, πολλοί δείκτες άρχισαν να αλλάζουν προς το καλύτερο!
Τι σημαίνει αυτό για μας; Απλά ότι φτάνουμε κοντά στην πηγή και ότι σε λίγο θα μπορέσουμε, ως φαίνεται, επιτέλους να πιούμε νερό. Ναι, αλλά πότε; Η υπομονή μας έχει εξαντληθεί! Σίγουρα, αλλά τότε τι να πουν και οι λαοί των χωρών της ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής που περίμεναν από το τέλος του 2ου παγκοσμίου πολέμου και μέχρι το 1989 για ν΄ αρχίσουν να βλέπουν το φως στην άκρη του τούνελ; Και τώρα, μετά από 25 χρόνια[3] έχουν πλέον όλες τους οικοδομήσει οικονομίες αγοράς, η ανεργία τους κυμαίνεται από 10 έως 15%, ενώ το κατά κεφαλήν εισόδημά τους κυμαίνεται πλέον από το 35 έως το 55% του κατά κεφαλήν εισοδήματος των πλέον ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου. Την ίδια περίοδο, το κατά κεφαλήν εισόδημα των εκτός ΕΕ χωρών της νότιας και ανατολικής Ευρώπης και των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης κινείται σε χαμηλότερα επίπεδα: από το 20 έως το 30 % του κατά κεφαλήν εισοδήματος των πλέον ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Μήπως ότι η Κυβέρνηση πρέπει πλέον να υποχωρήσει σε όλες τις απαιτήσεις της Τρόϊκας τώρα που φτάνουμε στην τελική ευθεία; Ή μήπως ότι η Τρόϊκα πρέπει επιτέλους να κάνει πίσω; Ταπεινή γνώμη του γράφοντος είναι πως η μπάλα βρίσκεται στην κατοχή της κυβέρνησης που, είτε το ομολογεί είτε όχι, είναι αυτή που έχει την πρωτοβουλία. Και τι θα μπορούσε να κάνει; Να δείξει ειλικρινή διάθεση να εισαγάγει μεταρρυθμίσεις για τις οποίες οι μέλλουσες γενιές θα την ευγνωμονούν, έστω και αν έτσι χάσει τις επόμενες εκλογές (τις οποίες ούτως ή άλλως φαίνεται πως τις έχει χαμένες...). Τι είδους μεταρρυθμίσεις; Να συμπληρώσει την προσπάθεια μεταρρυθμίσεων που της προτείνει ο ΟΟΣΑ για να γίνουν ανταγωνιστικότερες οι μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις μας, αυτές δηλαδή που σε κάθε χώρα δημιουργούν τις περισσότερες θέσεις απασχόλησης καθώς και τις μεταρρυθμίσεις που θα συμβάλουν να αρθούν κάποια από τα αδιέξοδα που απειλούν το ασφαλιστικό μας σύστημα. Αν η Κυβέρνηση τολμήσει να τις εισαγάγει, αυτό είναι κάτι που η Τρόϊκα δεν μπορεί παρά να το εκτιμήσει και η ΕΕ να το θεωρήσει ως καλό οιωνό για την έναρξη των συζητήσεων για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2015 καθώς και για την απομείωση του χρέους.
Όπως και να έχει το πράγμα, στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις (τις οποίες ο γράφων για θεωρεί από τις κρισιμότερες από το 2009) ας μην ξεχνάμε, ότι παρά τις κάποιες, σημαντικές οπωσδήποτε βελτιώσεις που αρχίζουμε επιτέλους να παρατηρούμε, στο γεωπολιτικό μαχαλά που ζούμε, ας παραμείνουμε καλύτερα ταπεινοί, διότι αν δεν προσέξουμε και κάνουμε παράτολμους παλικαρισμούς ή αν ξαφνικά σβήσουν τα φώτα, κινδυνεύουμε να πέσουμε σε καμμιά χαράδρα. Και τότε δεν ξέρω αν θα βρεθεί κανείς να μας σηκώσει. Ώρα λοιπόν για βαθιά αναπνοή αλλά από αυτές που θα μας βοηθήσουν όχι μόνο να αισθανθούμε κάποια ανακούφιση αλλά και να παραμείνουμε προσηλωμένοι.
________________________________________
[1] Βλ. Μηνιαίο Δελτίο του ΚΕΠΕ Νοεμβρίου 2014.
[2] Σύμφωνα με στοιχεία πρόσφατης έρευνας του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών.
[3] Βλ. Έκθεση του IMF 25 years of Transition Post-Communist Europe and the IMF, του Οκτωβρίου 2014 που παρουσιάστηκε από τους συγγραφείς της στις 20 Νοεμβρίου στο Think Tank Bruegel στις Βρυξέλλες.