Η παρούσα κατάσταση δημιουργεί όμως και ευκαιρίες.
Σε επίπεδο ΕΕ, υπάρχουν ήδη εξελίξεις. Μέσα σε μία βδομάδα από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, έχει ήδη γίνει συνείδηση πως αν η ΕΕ θέλει να διατηρήσει το κεκτημένο του Σένγκεν, θα πρέπει να προστατεύσει αποτελεσματικότερα τα εξωτερικά της σύνορα. Ταυτόχρονα η Γαλλία δήλωνε πως βασίζεται και στην βοήθεια που προβλέπεται από την παράγραφο 7 του άρθρου 42 της συνθήκης της Λισσαβόνας, που υποχρεώνει τα λοιπά κράτη μέλη να τη συνδράμουν μετά την επίθεση που υπέστη. Επιπλέον, έχει ήδη αρχίσει και η συζήτηση για τη δημιουργία μιας Υπηρεσίας Πληροφοριών της ΕΕ ή ενός οργάνου συντονισμού των Υπηρεσιών Πληροφοριών των κρατών μελών.
Η χώρα μας έχει τώρα την ευκαιρία να εκδηλώσει και αυτή την ενεργό συμμετοχή και έμπρακτη συμπαράστασή της στα δρώμενα σε επίπεδο ΕΕ. Πρόκειται εξάλλου για την προάσπιση των αξιών της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, της ελεύθερης έκφρασης, της ισότητας των φύλων και των λοιπών ανθρωπίνων δικαιωμάτων πάνω στις οποίες έχει οικοδομηθεί η ΕΕ, τις οποίες συμμερίζεται και η Ελλάδα και οι οποίες απειλούνται άμεσα και σε όλα τα επίπεδα από το ΙΚ. Το ΙΚ, έχει ήδη κατορθώσει να στρέψει εναντίον του όχι μόνο τους Εβραίους και τους Χριστιανούς αλλά και όλους τους μετριοπαθείς άραβες και μουσουλμάνους.
Ακόμη περισσότερο, οι τρομοκρατικές επιθέσεις είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία συμμαχίας ανάμεσα στην ΕΕ, στη Ρωσία και στις ΗΠΑ κατά του ΙΚ, πράγμα που θα φάνταζε εντελώς αδιανόητο πριν από μία μόλις βδομάδα.
Πέρα όμως από τις ευκαιρίες βελτίωσης των σχέσεών μας με τα άλλα κράτη της ΕΕ, η κατάσταση αυτή δημιουργεί για μας ευκαιρίες συνεννόησης και συνεργασίας με την Τουρκία, χώρα εισαγωγής των προσφύγων και με την ΠΓΔΜ, βασική χώρα διέλευσης στην προσπάθειά τους να φτάσουν σε χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης.
Η χαλάρωση του συμφώνου σταθερότητας για χώρες όπως η Γαλλία και το Βέλγιο, που θα αναγκαστούν να λάβουν πρόσθετα μέτρα ασφαλείας με κόστος για τον προϋπολογισμό τους, θα έχει οπωσδήποτε θετικές επιπτώσεις και στο λεγόμενο μνημόνιο.
Έχει όμως η χώρα μας κάποιο σχέδιο, μία πολιτική ώστε να αξιοποιήσουμε σωστά τις ευκαιρίες που θα μας δοθούν; Και δεν ανησυχώ τόσο για τις θετικές επιπτώσεις της χαλάρωσης του Μνημονίου, διότι εδώ μπορούμε, ελπίζω, να υπολογίζουμε στη «βοήθεια» που θα δεχθούμε από την ΕΕ, ώστε να μην αρχίσουμε να σπαταλάμε τα πλεονάσματα προτού ακόμη τα δούμε.
Αντίθετα, δεν γνωρίζω όμως αν είμαστε σε θέση ως κράτος να επεξεργαστούμε μία εθνική πολιτική αξιοποίησης των όποιων θετικών επιπτώσεων θα μπορούσαν να προκύψουν για μας από το προσφυγικό. Είμαστε, δηλαδή σε θέση να διακρίνουμε το δάσος πίσω από τα δέντρα; Διότι, ουδέν κακόν αμιγές καλού, όπως έλεγαν οι αρχαίοι.
Το πρόβλημα γήρανσης του πληθυσμού είναι χαρακτηριστικό όλων των ανεπτυγμένων χωρών. Αυτή η τάση απειλεί να αποδυναμώσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας τους.
Στη χώρα μας ωστόσο η κατάσταση έχει ήδη προσλάβει δραματικές διαστάσεις. Σύμφωνα με αξιόπιστες εκτιμήσεις, αν δεν ανακοπούν οι σημερινές τάσεις, η αναλογία υπερηλίκων στον πληθυσμό μας από το 20%, όπου βρισκόταν το 2010, θα φτάσει το 30% το 2050, ενώ ο δείκτης εξάρτησης (αναλογία μη παραγωγικών ατόμων ανά 100 παραγωγικά), από 50% το 2010 θα φτάσει το 80% ή και παραπάνω το 2050! Ας σημειώσουμε εδώ ότι η προβολή αυτή δεν λαμβάνει επαρκώς υπόψη της τη μετανάστευση των δικών μας ανέργων πτυχιούχων και ειδικευμένων νέων σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Μπορούμε να φανταστούμε όλοι μας τις επιπτώσεις στο εργατικό, στο σύστημα υγείας και στο ασφαλιστικό, που ήδη βρίσκονται σε κατάρρευση με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις να έχουν καθυστερήσει απελπιστικά.
Οι παγκόσμιες δημογραφικές τάσεις αλλάζουν. Σήμερα έχουμε τους πολιτικούς και οικονομικούς μετανάστες που προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φρίκη του πολέμου, της τρομοκρατίας, του δημοκρατικού ελλείμματος και της πείνας από τις χώρες τους. Αύριο, στους μετανάστες αυτούς θα μπορούσαν να προστεθούν και οι μετανάστες της κλιματικής αλλαγής που απειλεί ήδη πολλές από τις χώρες του πλανήτη μας.
Για να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους αλλά και για να μεγιστοποιήσουν τις πιθανές ευκαιρίες, πολλές ανεπτυγμένες χώρες υποδοχής μελετούν τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να λάβουν υπόψη τους και προς όφελός τους αυτές τις δημογραφικές αλλαγές. Η δική μας χώρα άραγε έχει ήδη αρχίσει να μελετά τις δικές της προοπτικές και τα πιθανά οφέλη από την επιτυχή εφαρμογή της δικής της μεταναστευτικής πολιτικής και επιτυχούς ένταξης στην Ελληνική κοινωνία των προσφύγων που θα εγκατασταθούν τελικά στη χώρα μας;