Η προσήλωσή τους στις δημοκρατικές αξίες, τη συνετή διακυβέρνηση και τα ανθρώπινα δικαιώματα είχαν θετική επίδραση στην εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα 40 και πλέον χρόνια που είναι μέλη της. Χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο, η λειτουργία της ενιαίας εσωτερικής αγοράς της ΕΕ δεν θα ήταν τόσο ομαλή και ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο είναι σήμερα.
Πως λοιπόν ο λαός αυτός υπέκυψε με τέτοια ευκολία στις σειρήνες του λαϊκισμού; Οι λόγοι είναι πολλοί. Ο σημαντικότερος όμως εξ αυτών είναι, ίσως, η υπεροψία των ηγετών του. Όταν προσχώρησε στην ΕΕ, ή καλύτερα, στην ΕΟΚ την εποχή εκείνη, το Ηνωμένο Βασίλειο, δεν ήταν τόσο πλούσιο ούτε αναπτυσσόταν με τόσο ταχείς ρυθμούς όσο τώρα. Είχε χάσει μεγάλο μέρος από την αίγλη που είχε μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο και είχε παραχωρήσει τα πρωτεία του παγκόσμιου χωροφύλακα στις ΗΠΑ.
Από την προσχώρηση στην ΕΕ και μετά η παγκόσμια επιρροή της χώρας άρχισε πάλι να ενισχύεται και η οικονομία της να ανακάμπτει. Σε κάποιο σημείο άρχισε να εξελίσσεται σε διεθνές επιχειρηματικό κέντρο πολυεθνικών που άρχισαν να χρησιμοποιούν το Λονδίνο κυρίως ως δούρειο ίππο πρόσβασης σε μία άλλη ταχύτατα αναπτυσσόμενη περιοχή, την ΕΕ.
Το ίδιο το Ηνωμένο Βασίλειο εξάγει σήμερα το 43% της παραγωγής της στην ΕΕ, που είναι, φυσικά, ο κύριός της εμπορικός εταίρος. Η ενιαία εσωτερική αγορά της ΕΕ της οποίας το Ηνωμένο Βασίλειο είναι φανατικό μέλος βασίζεται στην ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων, αγαθών και υπηρεσιών. Είναι, επομένως, απορίας άξιο, πως κάποιοι από τους ηγέτες του κατάφεραν να κάνουν στάχτη τα κεκτημένα ενός τόσο άξιου λαού στο βωμό της εξυπηρέτησης των προσωπικών τους φιλοδοξιών, πείθοντάς τους ότι θα μπορούν μετά το Brexit, να συμμετέχουν σε μια εσωτερική αγορά à la carte, από την οποία θα αποκλείονται μόνον... οι άνθρωποι. Μα, καλά, η ΕΕ και η εσωτερική αγορά για μας τους ανθρώπους δεν δημιουργήθηκαν;
Είναι εξάλλου αξιοσημείωτο πως οι περισσότερες περιοχές στις οποίες πλειοψήφησε το Brexit, είναι από τις λιγότερο ανεπτυγμένες και περισσότερο ωφελημένες από ενισχύσεις της ΕΕ για τις υποδομές τους.
Ήδη, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι μέλος της ζώνης Ευρώ και δεν συμμετέχει στη ζώνη Σένγκεν, ενώ, ενόψει και του δημοψηφίσματος, ζήτησε και έλαβε κάποιες πρόσθετες περιορισμένες εξαιρέσεις στην ελεύθερη διακίνηση των προσώπων.
Ο ίδιος ο κ. Κάμερον, με τη συστηματικά διφορούμενη στάση του έχει κατ’ επανάληψη εκνευρίσει την ΕΕ και ευθύνεται για πολλές καθυστερήσεις στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Σε ένα από τα πρώτα του σχόλια, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Γιούνγκερ, δήλωσε ότι ‘δεν μπορείς να παραπονιέσαι για την Ευρώπη από τη Δευτέρα έως το Σάββατο και να περιμένεις να σε πιστέψουν την Κυριακή, όταν λες ότι είσαι πεπεισμένος Ευρωπαϊστής’.
Το σοκ που προκάλεσε στις διεθνείς αγορές το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν εντυπωσιακό. Πρώτες βέβαια υπέστησαν τις συνέπειες, οι πλέον ευάλωτες και υποβαθμισμένες χρηματαγορές, ανάμεσα στις οποίες, δυστυχώς, συγκαταλέγεται και η δική μας. Ωστόσο, όπως η Λίρα έτσι και η αγορά του Λονδίνου υποχώρησε και αυτή αρκετά και ο γράφων δεν θα εκπλαγεί, αν συνεχίσει, δυστυχώς, να υποχωρεί, ιδίως αν παραταθεί επί πολλές εβδομάδες ακόμη η αβεβαιότητα των όρων του Brexit. Οι αγορές απεχθάνονται την αστάθεια και την αβεβαιότητα. Αυτό είναι κάτι που πέρα από τις αγορές, το επεσήμαναν ήδη στην ηγεσία του Ηνωμένου Βασιλείου, όχι μόνο οι προνομιακοί τους φίλοι, οι Αμερικανοί αλλά και οι Ρώσοι, οι Κινέζοι και οι Σαουδάραβες.
Η αβεβαιότητα αυτή θα πλήξει, φυσικά, και την ΕΕ. Το Brexit θα προκαλέσει αναστάτωση και στα ανώτατα ακόμη επίπεδα των Ευρωπαϊκών θεσμών. Η ΕΕ θα πρέπει ν’ αναζητήσει νέους και αμεσότερους τρόπους επικοινωνίας με τους Ευρωπαίους πολίτες.
Οι ανά την Ευρώπη λαϊκιστές καραδοκούν. Έχουν ήδη αρχίσει να ζητούν δημοψηφίσματα στις χώρες τους. Ο γράφων, από την πλευρά του, ελπίζει πως η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα σημάνει ένα wake-up call και θα αποτελέσει την απαρχή μιας μεγαλύτερης ομογενοποίησης της ΕΕ. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη δεν μπορούν να βρουν λύση σε επίπεδο κρατών όσο ισχυρά και να είναι αυτά. Το αποτέλεσμα των εκλογών στην Ισπανία δείχνει να κινείται προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση.
Ας ελπίσουμε πάντως πως, όταν ολοκληρωθούν οι διαδικασίες σύνδεσης με την ΕΕ, η νέα σχέση θα επιτρέπει στο Ηνωμένο Βασίλειο ( ή σε όσο από το Βασίλειο θα έχει μέχρι τότε απομείνει) το δικαίωμα που το ίδιο αρνείται στους εταίρους της από την υπόλοιπη ΕΕ. Να μπορεί δηλαδή να συνεχίσει να απολαύει και του δικαιώματος εργασίας και εγκατάστασης των υπηκόων της στις χώρες της ΕΕ, διότι ποτέ δεν ξέρεις, δεν αποκλείεται και να τους χρειαστεί.