Πριν όχι και πολύ καιρό, δύο πρώην υπουργοί (ονόματα δεν λέμε) και ένας τραπεζίτης (αν είναι δυνατόν..), πιθανώς θέλοντας να διασκεδάσουν τις ανησυχίες του κόσμου και να μας "ενψυχώσουν", μπας και πάρει τα πάνω της η ρημαγμένη από τη κρίση ελληνική οικονομία, μας πληροφόρησαν "αρμοδίως" ότι.. "πολύ σύντομα, πιθανώς ως το τέλος του έτους, θα έχουν αρθεί οι κεφαλαιακοί περιορισμοί (capital controls), διότι οι περιορισμοί αυτοί θα τελειώσουν με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, με απώτερο στόχο τη ρευστότητα στην αγορά και την ανάπτυξη της χώρας".

Ώωω, γέροντα-(ες) η ευχή.., όπως θα έλεγε κι ο Νικολόπουλος (ναι ντε, των ΑΝΕΛ, όχι του Reporter). Είναι άραγε εντελώς άσχετοι οι ως άνω "πυλωροί", ή απλώς μας δουλεύουν ψιλό γαζί; Τι άλλο να πει κανείς γι' αυτά τα ευτράπελα, που αρκετά συχνά εκστομίζονται κι από.. "υπεύθυνα" χείλη τον τελευταίο καιρό; H συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών μας, δυστυχώς, δεν συνήθισαν το πόπολο σε αλήθειες, στην οφειλόμενη αντικειμενική παρουσίαση της κατάστασης της χώρας. Η "παπαρολογία" αποτελεί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του πολιτικού μας πολιτισμού. Η πεμπτουσία της είναι η έλλειψη ενδιαφέροντος για το πως πραγματικά έχουν τα πράγματα.

Μήπως όμως μ' αυτόν τον τρόπο γίνεται μια προσπάθεια από κάποιους κύκλους να δημιουργηθούν "θετικές" εντυπώσεις, για να καταλαγιάσουν την οργή και την αγωνία των ψηφοφόρων λόγω της οικονομικής αβεβαιότητας και της μιζέριας -που αισίως συμπληρώνουν τα έξη συναπτά- κάνοντας, τουλάχιστον στη συγκεκριμένη περίπτωση της παραπάνω δήλωσης, μια σύνδεση δύο ανόμοιων πραγμάτων, που επιφανειακά τουλάχιστον φαίνεται να σχετίζονται άμεσα και να είναι πιασμένα χέρι-χέρι; Για να διορθωθεί λοιπόν η παρανόηση και να τεθεί το θέμα στις σωστές του διαστάσεις, πρέπει να καταστεί σαφές ότι η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και οι κεφαλαιακοί περιορισμοί, ναι μεν συνδέονται, αλλά μόνο κατά έμμεσο τρόπο και σίγουρα όχι με αμφίδρομη σχέση.

Και για να γίνουμε πιό συγκεκριμένοι, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ανακεφαλαιοποίηση είναι απολύτως απαραίτητη, γιατί μετά το κλείσιμο των ελληνικών τραπεζών -για τρείς εβδομάδες- και την μεγάλη αύξηση των "κόκκινων" δανείων από 35-40% σε περίπου 50-55%, δηλαδή σχεδόν 30 δις ευρώ επί πλέον (επισήμως, πάνω από το 35% των δανείων των ελληνικών τραπεζών έχουν σοβαρές καθυστερήσεις, σύμφωνα δε με πρόσφατους υπολογισμούς, αν συμπεριληφθούν και τα δάνεια που καθυστέρησαν τους τελευταίους μήνες, το ποσοστό ξεπέρασε το 50%), τα τραπεζικά ιδρύματα απέκτησαν πολύ έντονο θέμα κεφαλαιακής επάρκειας, πρόβλημα που δεν ήταν τόσο οξύ πριν το "πάρτι" που οδήγησε στο κλείσιμο των τραπεζικών καταστημάτων -μετά τον περιορισμό των κρουνών παροχής ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ)-, με τις ουρές των αλαφιασμένων συνταξιούχων που έκλαιγαν την κακή τους τύχη γιατί πίστεψαν τις "μπαρούφες" της κυβέρνησης ότι τα χρήματά τους ήταν δήθεν απολύτως ασφαλή και ανά πάσα στιγμή διαθέσιμα και αναλήψιμα.

Κανείς λοιπόν δεν υποστηρίζει ότι η τραπεζική ανακεφαλαιοποίηση δεν αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την άρση των κεφαλαιακών περιορισμών, γιατί χωρίς αυτή θα εξακολουθούσε να υπάρχει σοβαρό πρόβλημα εμπιστοσύνης του συναλλασσόμενου κοινού προς το τραπεζικό σύστημα (σύμφωνα με υπολογισμούς που κυκλοφορούν στη τραπεζική "πιάτσα", οι ελληνικές τράπεζες μπορεί να χρειαστούν από 10-20 δισ. ευρώ σε νέο κεφάλαιο, αλλά πολλοί τραπεζίτες αναγνωρίζουν ότι κανείς ακόμη δεν ξέρει με ακρίβεια πόσο μεγάλες θα αποδειχθούν τελικά οι απώλειες από τα επισφαλή δάνεια, άρα δεν γνωρίζουμε ακριβώς και το μέγεθος του ποσού που θα χρειαστεί για την τραπεζική ανακεφαλαιοποίηση). Oι κεφαλαιακοί περιορισμοί όμως συνδέονται περισσότερο με την εμπιστοσύνη που έχουν οι καταθέτες στην οικονομική πορεία της χώρας στο μέλλον και ιδιαίτερα με τις εκτιμήσεις τους για την πιθανότητα εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη. Η τραπεζική ανακεφαλαιοποίηση είναι συνεπώς αναγκαία, αλλά όχι και ικανή συνθήκη για την άρση των κεφαλαιακών περιορισμών.

Στο πρόσφατο παρελθόν -περίπου πριν μία διετία- υπήρξε επίσης πρόβλημα κεφαλαιακής επάρκειας στις τράπεζες, αλλά τότε δεν είχε τεθεί θέμα επιβολής κεφαλαιακών περιορισμών, γιατί η εκροή των καταθέσεων επιβραδύνθηκε σημαντικά μόλις μειώθηκε ο κίνδυνος της ελληνικής χρεοκοπίας και της πιθανής εξόδου της χώρας από την ζώνη του ευρώ. Σήμερα, η πιθανότητα εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη δυστυχώς εξακολουθεί υφιστάμενη, παρά την υπογραφή του τρίτου Μνημονίου. Από την άλλη μεριά, οι συνεχείς πρωθυπουργικές και υπουργικές δηλώσεις περί εξαναγκασμού, "κακού" μνημονίου, "δεν το πιστεύω, αλλά είμαι υποχρεωμένος να το εφαρμόσω", κλπ, καθώς και η δημόσια εκφρασμένη αρνητική διάθεση στελεχών του δημόσιου τομέα για μεταρρυθμίσεις και ιδιωτικοποιήσεις, δημιουργούν την αίσθηση πολιτικής αβεβαιότητας και μίας αδύναμης εφαρμογής των όρων του μνημονίου, που έχουν ως αποτέλεσμα τον φόβο για διατήρηση της αστάθειας και της ύφεσης, συνεπώς και της πιθανότητας κάποιας μορφής Grexit (ο Σόιμπλε θα τρίβει τα χέρια του από χαρά..).

Οι περισσότεροι οικονομικοί αναλυτές μεγάλων επενδυτικών οργανισμών, αλλά και οι ξένοι επενδυτές, προσδιορίζουν τον τελευταίο καιρό την πιθανότητα εξόδου της χώρας από το ευρώ μεταξύ 30-60% (συνυπολογίζοντας το οικονομικό και το πολιτικό ρίσκο), γεγονός που τους ωθεί σε πολύ μουδιασμένες κινήσεις, αν όχι σε επενδυτική αποχή, που σε συνδυασμό με το εντός Ελλάδας "παγωμένο" επενδυτικό κλίμα επιτείνουν την ύφεση και τον φαύλο κύκλο της οικονομικής δυσπραγίας. Συνεπώς, οι κεφαλαιακοί περιορισμοί ήρθαν στην Ελλάδα -με τη συμβολή και των "Baroufanomics", αλλά όχι μόνο- κι απ' ότι τουλάχιστον φαίνεται, θα παραμείνουν για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, όσο εξακολουθεί να διατηρείται η οικονομική αστάθεια. Ας προσπαθήσουμε μόνο να φανταστούμε τι θα συνέβαινε με τις ελληνικές τράπεζες εάν -υπό τις παρούσες συνθήκες- γινόταν ανακεφαλαιοποίηση και ταυτόχρονη άρση των κεφαλαιακών περιορισμών...

Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι οι Βρυξέλλες -κατά πάσα πιθανότητα- θα απαιτήσουν από την ελληνική πλευρά να περιμένει μέχρι να πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις προκειμένου να γίνουν δεκτά τα ελληνικά ομόλογα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), ώστε η Ελλάδα να μπορέσει να συμμετάσχει στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (quantitative easing), πράγμα που φυσικά προϋποθέτει την ύπαρξη θετικών αξιολογήσεων -από ευρωπαίους ελεγκτές του κουαρτέτου- όσον αφορά την πρόοδο στην εφαρμογή των συμφωνηθέντων μνημονιακών υποχρεώσεων της χώρας, πριν τελικά καταστεί δυνατή η ολική άρση των capital controls. Κακά λοιπόν τα ψέματα, μόνο μία σταθερή κυβέρνηση με ισχυρή θέληση και αποφασιστικότητα για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και ικανότητα να τις πραγματοποιήσει -ανεξαρτήτως πολιτικού κόστους- θα αποσοβήσει τον κίνδυνο μιας ελληνικής εξόδου από τη ζώνη του ευρώ και θα μπορέσει να επιταχύνει την άρση των κεφαλαιακών περιορισμών.

Ας μη ξεχνάμε ότι ο ελληνικός δημόσιος τομέας βρίθει από πελατειακές σχέσεις (προς αποκόμιση ψήφων) και αναξιοκρατία (προς αποκόμιση εύνοιας). Υπάρχουν επίσης σοβαρά προβλήματα και στον ιδιωτικό τομέα, με πιό αξιοσημείωτo τη διάχυτη επιρροή των κατεστημένων συμφερόντων και των επιχειρηματικών και πολιτικών ελίτ της χώρας. Υπό αυτές λοιπόν τις συνθήκες, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις αποτελούν άμεση προτεραιότητα και μονόδρομο για την ελληνική οικονομία. Όσο πιο γρήγορα εφαρμοστούν, τόσο πιο γρήγορα θα επιτευχθεί ο τελικός στόχος της εξόδου της χώρας από την βαθιά ύφεση και της ασφαλούς επιστροφής της στη βιώσιμη ανάπτυξη, που φυσικά περιλαμβάνει -και προϋποθέτει- ένα ισχυρό και καλοδιοικούμενο τραπεζικό σύστημα, χωρίς περιορισμούς στις κινήσεις κεφαλαίων για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.

Η αλήθεια είναι πάντως ότι η Ελλάδα χρειάζεται και κάποια πρόσθετα στοιχεία, εκτός των κλασικών μεταρρυθμίσεων που συνήθως αναφέρονται (περιστολή και εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα, επιτάχυνση αποκρατικοποιήσεων, ενίσχυση ανταγωνισμού και καινοτομίας στον ιδιωτικό τομέα, ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης, πάταξη φοροδιαφυγής, διεύρυνση φορολογικής βάσης, εφαρμογή απαιτούμενων δομικών αλλαγών στην αγορά εργασίας, εκλογίκευση του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας, επανασχεδιασμό και ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος). H χώρα, μεταξύ άλλων, χρειάζεται την ριζική αλλαγή νοοτροπίας των κατοίκων-συνιδιοκτητών της, το συντομότερο δυνατόν.

Για να εξακολουθήσουν οι νέοι μας να έχουν μέλλον στην Ελλάδα, πρέπει, τόσο οι ίδιοι, όσο και οι παλιότεροι, να αναπτύξουν κατεπειγόντως συμπεριφορές και θεσμούς που να συνθέτουν μια σύγχρονη, ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή οικονομία, που σημαίνει να πατάξουν τον νεποτισμό, να αποτινάξουν τις συντεχνιακές τους αξίες, να στηρίξουν ολόψυχα αξιοκρατικές νοοτροπίες και να εστιάσουν στην αναζήτηση δράσεων που δίνουν έμφαση στην καινοτομία τόσο στον ιδιωτικό, όσο και στον δημόσιο τομέα. Όλα τα παραπάνω, με τη σειρά τους, θα αποτελέσουν, αν γίνουν πραγματικότητα, τον καταλύτη για την εδραίωση και την επιτυχία των υπολοίπων μεταρρυθμίσεων. Με ιδιαίτερη έμφαση στο.. αν γίνουν πραγματικότητα.