Το τελευταίο τέταρτο του προηγουμένου αιώνα, τα χρηματιστήρια λειτουργούσαν βραχυπρόθεσμα, οδηγώντας τους ηγέτες των επιχειρήσεων να επικεντρώνουν την προσοχή τους στα έσοδα των τριμήνων, συχνά εις βάρος της μακροχρόνιας ανάπτυξής τους. Την τελευταία δεκαετία, όταν πλέον έσκασε η «φούσκα» κάποιων επιχειρήσεων, αποκαλύφθηκαν αυτά που όλοι γνωρίζουμε, τα οποία χαρακτηρίστηκαν ως ηθικά σκάνδαλα, μοιραία, οδήγησαν στη συντριβή της Wall Street και άλλων χρηματιστηρίων των αναπτυγμένων και αναδυόμενων οικονομιών του κόσμου.
Οι πρακτικές αυτές κατέστησαν αδύνατη κάθε πρόβλεψη για βιωσιμότητα των επιχειρήσεων διεθνώς, με αποτέλεσμα, οι άνθρωποι να χάσουν την εμπιστοσύνη τους σ’ αυτές και τους ηγέτες τους. Θεωρώντας πλέον τους τελευταίους ανίκανους να κτίσουν βιώσιμες επιχειρήσεις και ικανούς μόνο, για την εξυπηρέτηση του δικού τους προσωπικού συμφέροντος και του βραχυπρόθεσμου οφέλους των μετόχων τους.
Αυτό θυμίζει όμως, λίγο – πολύ, και τις πρακτικές των κυβερνήσεων που μας οδήγησαν εδώ που βρισκόμαστε σήμερα, αλλά το θέμα μας δεν είναι αυτό. «Τις πταίει;» για να θυμηθούμε την περίφημη φράση του Χαρίλαου Τρικούπη στην εφημερίδα «Καιροί» το1874.
Απλά, αυτό το μοντέλο ηγεσίας δεν είναι λειτουργικό πλέον. Αντικαταστάθηκε από τη γνώση. Σήμερα, οι επιχειρήσεις είναι γεμάτες γνώση και διαθέτουν ανθρώπους στην ιεραρχία τους, οι οποίοι δεν ανταποκρίνονται στο είδος ηγεσίας από «πάνω προς τα κάτω». Αποτελούνται ως επί το πλείστον από νέους, οι οποίοι αναζητούν ευκαιρίες για να ηγηθούν και δείχνουν απρόθυμοι να ξοδέψουν δέκα χρόνια από τη ζωή τους περιμένοντας στη σειρά. Ακόμα περισσότερο, οι νέοι αναζητούν ικανοποίηση και νόημα από την εργασία τους, αντί για χρήματα μόνο. Συνέπεια αυτής της φιλοσοφίας είναι η νέα γενιά ηγετών, οι οποίοι αναμορφώνουν τις καλύτερες επιχειρήσεις και ηγούνται στο κλάδο τους παγκοσμίως. Επικεντρώνοντας την προσοχή τους στους πελάτες τους, αναπληρώνουν έτσι το κενό που δημιούργησαν οι προηγούμενοι (που ηγούνταν «από πάνω προς τα κάτω» και εξυπηρετούσαν τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα των μετόχων τους). Ένας χαρακτηριστικός τύπος αυτού του νέου ηγέτη, είναι και ο Διευθύνων Σύμβουλος της Unilever, ο Paul Polman, ο όποιος δήλωσε πρόσφατα στους Financial Times, «δεν εργάζομαι για τους μετόχους της εταιρίας, αλλά για τους καταναλωτές και τους πελάτες της».
Στον 21ο αιώνα, κατά την άποψη μου, οι πιο επιτυχημένοι ηγέτες θα είναι αυτοί που θα επικεντρώσουν την προσοχή τους στο να διατηρήσουν ψηλά την απόδοση των επιχειρήσεων/οργανισμών τους, διατυπώνοντας σαφές όραμα και ευθυγραμμίζοντας τους ανθρώπους τους με την αποστολή και τις αξίες τους, οι οποίες θα τις ενδυναμώσουν σε όλα τα επίπεδα, ενώ ταυτόχρονα, θα επικεντρωθούν στην εξυπηρέτηση των πελατών τους, αλλά και στη συνεχή και παραγωγική συνεργασία με τους άλλους συμμετόχους (stakeholders) τους.
Τέτοιου είδους ηγέτες χρειαζόμαστε πια όχι μόνο στις επιχειρήσεις αλλά σε κάθε τομέα, των κρατών συμπεριλαμβανομένων.