Οιωνός ανόδου οι μειώσεις επιτοκίων
Οι συνεχείς μειώσεις των βασικών επιτοκίων του δολαρίου από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve) μπορούν να οδηγήσουν τον χρυσό σε μία ισχυρή άνοδο της τιμής του, η οποία σύμφωνα με αναλυτές αναμένεται να αγγίξει τα 1.600 δολάρια ανά ουγγιά το πρώτο τρίμηνο του 2020. Το παράδειγμα της μείωσης των επιτοκίων της Federal Reserve ακολούθησε και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με τον μέχρι πρότινος πρόεδρο, Μάριο Ντράγκι, να ανακοινώνει τον Σεπτέμβριο του 2019 τη μείωση του καταθετικού επιτοκίου από το -0,4% στο -0,5%.
Οι μειώσεις επιτοκίων από τις παγκόσμιες κεντρικές τράπεζες, καθώς και η αβεβαιότητα που επικρατεί από τις συνεχείς συγκρούσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας στο πεδίο των εμπορικών συναλλαγών, έχουν ήδη ανησυχήσει τους επενδυτές για το ενδεχόμενο μίας παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης. Οι ανησυχίες αυτές έχουν ως αποτέλεσμα να ωθούνται οι επενδυτές στην αγορά χρυσού, επειδή η διακράτησή του δεν κοστίζει απολύτως τίποτα, σε αντίθεση με τα αρνητικά επιτόκια των καταθέσεων.
Υψηλό 6 ετών για το πολύτιμο μέταλλο μέσα στο 2019
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στις 26 Αυγούστου ο χρυσός έφτασε στο ανώτερο σημείο του για το 2019, δηλαδή στα 1.565 δολάρια ανά ουγγιά, σημειώνοντας παράλληλα υψηλό 6 ετών. Τη συγκεκριμένη ημερομηνία μάλιστα, ο οίκος UBS σύστηνε στους επενδυτές να αγοράσουν χρυσό, καθώς όπως αναφέρει στην έκθεσή του «ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας πλήττει την ανάπτυξη, αυξάνοντας τον κίνδυνο για μεγαλύτερη επιβράδυνση και περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες».
Με το που σταμάτησε το ανοδικό ράλι και σταθεροποιήθηκε η τιμή του χρυσού στα 1.500 δολάρια ανά ουγγιά το Σεπτέμβριο του 2019, τραπεζικοί κολοσσοί όπως η Citigroup, η JPMorgan και η BNP Paribas ενίσχυσαν τις προβλέψεις των τιμών τους για τα επόμενα χρόνια. Ειδικότερα, η BNP Paribas αναθεώρησε την πρόβλεψή της για μία υψηλότερη τιμή του χρυσού, προσδοκώντας ότι η αμερικανική κεντρική τράπεζα θα μειώσει τα επιτόκια άλλες 4 φορές μέχρι τα μισά του 2020. Με την ίδια λογική, η Bank of America – Merrill Lynch (BofA) προέβλεψε για τη νέα χρονιά ότι η τιμή του χρυσού θα «εκτοξευθεί» στα 2.000 δολάρια ανά ουγγιά, λόγω των εμπορικών εντάσεων, της παγκόσμιας γεωπολιτικής αβεβαιότητας και της επιτοκιακής πολιτικής των κεντρικών τραπεζών.
Τα δύο μηνύματα που δίνει για το 2020 η ανοδική τροχιά του χρυσού
Ανασταλτικός παράγοντας στον φρενήρη ανοδικό ρυθμό του χρυσού αποτελεί η τελική συμφωνία εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ωστόσο η κόντρα μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας στις εμπορικές τους διαπραγματεύσεις με την εκατέρωθεν επιβολή δασμών, καθώς και οι γεωπολιτικές εντάσεις στη Μέση Ανατολή, επιβεβαιώνουν τις προοπτικές ανόδου του πολύτιμου μετάλλου. Η «εκτόξευση» της τιμής του χρυσού, σε επίπεδα ίσως και πάνω από 2.000 δολάρια ανά ουγγιά το 2020, δίνει δύο διαφορετικά μηνύματα για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times.
Το πρώτο μήνυμα είναι ότι η τιμή του χρυσού θα πρέπει να καταγράψει άνοδο, καθώς αυξάνονται και τα αρνητικά στοιχεία απόδοσης της οικονομίας. Δηλαδή, η αυξανόμενη τιμή του χρυσού αποτελεί μία ένδειξη ότι η πολιτική των αρνητικών επιτοκίων θα συνεχιστεί και ότι η ύφεση θα είναι πιο σοβαρή από τις προβλέψεις των αναλυτών. Το δεύτερο μήνυμα βασίζεται στο γεγονός πως η ενισχυμένη τιμή του χρυσού θα σηματοδοτήσει την ανάκαμψη του πληθωρισμού. Η προοπτική αυτή βέβαια, όπως αναφέρουν οι Financial Times, είναι λιγότερο πιθανή ακόμη και με χαλαρότερη δημοσιονομική πολιτική, επειδή η αύξηση της τιμής του χρυσού δεν οδηγεί απαραίτητα στην πρόβλεψη πως η ποσοτική χαλάρωση θα επιφέρει μία επακόλουθη αύξηση του πληθωρισμού.
Οι αρνητικές αποδόσεις των ομολόγων «εκτοξεύουν» τον χρυσό
Μία διαφορετική οπτική, σχετικά με την αιτία της ανοδικής πορείας της τιμής του χρυσού, έδωσε ο Senior Portfolio Manager της XSpot Markets, Χρήστος Αλωνιστιώτης, ο οποίος μίλησε για το ζήτημα αυτό στο Reporter. Σύμφωνα με τον κ. Αλωνιστιώτη, «το πολύτιμο μέταλλο σημειώνει μια εξαιρετική χρονιά με τα κέρδη του μέχρι και αυτή τη στιγμή να είναι 14,2% και με τους περισσότερους να εκτιμούν ότι η κίνηση αυτή είναι προάγγελος μιας επερχόμενης κρίσης. Σε κάθε περίπτωση, ο χρυσός δεν είναι η κατάλληλη ένδειξη για το αν έρχεται μια δύσκολη περίοδος στις αγορές. Άλλωστε, φέτος ο S&P 500 κινείται σε ιστορικά υψηλά και αυτό μάλλον είναι περισσότερο εντυπωσιακό».
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Αλωνιστιώτης, «η φετινή χρονιά έχει ένα και μόνο βασικό λόγο για την άνοδο του χρυσού και αυτός δεν είναι άλλος από το τεράστιο ποσό ομολόγων τα οποία έχουν αρνητικές αποδόσεις. Από την ημέρα που η τάση αυτή κορυφώθηκε και οι αποδόσεις επέστρεψαν σε θετικό έδαφος, ο χρυσός κινήθηκε και πάλι πτωτικά. Αυτό είναι ξεκάθαρο από το παρακάτω γράφημα».
«Μία ακόμα κρίσιμη παράμετρος για την τιμή του πολύτιμου μετάλλου», όπως αναφέρει ο κ. Αλωνιστιώτης, «είναι το δολάριο, αλλά αν εστιάσουμε στη μακροπρόθεσμη εικόνα θα δούμε ότι το εύρος διακύμανσης του δολαρίου είναι τόσο καθορισμένο που δε μπορεί να συμβάλει σε μεγάλες και μόνιμες μεταβολές στην τιμή του χρυσού. Το 2020 αναμένεται να είναι μια ακόμα χρονιά που ο χρυσός θα κινηθεί με βάση τις αποδόσεις των ομολόγων. Αν η τάση αρνητικών επιτοκίων συνεχιστεί, αυτό θα ωθήσει το χρυσό υψηλότερα».
«Το Brexit και ο εμπορικός πόλεμος είναι δυο ικανές συνθήκες να στηρίξουν το χρυσό χωρίς όμως να έχουν τη δυναμική να τον σπρώξουν υψηλότερα», δηλώνει ακόμη ο κ. Αλωνιστιώτης, ενώ προσθέτει πως οι δύο αυτές συνθήκες «έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επιδείνωση των μακροοικονομικών μεγεθών, αν και φυσικά, δεν είναι οι μοναδικοί λόγοι που συμβαίνει αυτό. Τους προηγούμενους μήνες είδαμε ισχυρή πίστη από την ΕΚΤ, τη BoJ, τη Fed, την RBA και την RBNZ για μειώσεις επιτοκίων και για διευκόλυνση της οικονομίας με την παροχή ρευστότητας ώστε να αποφευχθεί και οποιοδήποτε πιστωτικό γεγονός εξαιτίας της κατακόρυφης αύξησης των εταιρικών εκδόσεων».
Τέλος, ο κ. Αλωνιστιώτης τονίζει πως «ο χρυσός έχει την τάση να αποδίδει καλά κατά την τελευταία θητεία των Αμερικανών Προέδρων, αλλά όχι τόσο καλά όσο και την τρίτη χρονιά, που είναι αυτή που ολοκληρώνεται φέτος».
Η αύξηση της τιμής του χρυσού έφερε ρευστοποιήσεις στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, το 2019 δεν ξεκίνησε καλά για τον χρυσό, καθώς στο πρώτο τρίμηνο του έτους ρευστοποιήθηκαν 21.502 χρυσές λίρες Αγγλίας, ενώ το ίδιο διάστημα αποκτήθηκαν μόνο 2.206 χρυσές λίρες. Η εξέλιξη αυτή δείχνει την ανάγκη για ρευστότητα, που υπήρχε στις αρχές του 2019, από μεγάλο μέρος των Ελλήνων ώστε να ανταποκριθούν στις φορολογικές και ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις. Αξιοσημείωτο ωστόσο αποτελεί το γεγονός ότι το α’ τρίμηνο του 2019 είναι το πρώτο στα χρόνια της κρίσης, κατά το οποίο οι πωλητές χρυσού είναι υπερδεκαπλάσιοι των αγοραστών.
Στο ίδιο μοτίβο κινήθηκε η αγοραπωλησία χρυσού και τα επόμενα δύο τρίμηνα του έτους, καθώς στο β’ τρίμηνο ρευστοποιήθηκαν 19.763 χρυσές λίρες, ενώ αγοράστηκαν μόλις 1.588. Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), στο γ’ τρίμηνο του 2019 οι πωλητές ήταν 14πλάσιοι από τους αγοραστές, καθώς ρευστοποιήθηκαν 32.543 χρυσές λίρες, ενώ αποκτήθηκαν μόλις 1.359. Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάλογο κύμα ρευστοποιήσεων είχε να σημειωθεί από το α’ τρίμηνο του 2013, όταν η ΤτΕ είχε αγοράσει 33.428 χρυσές λίρες Αγγλίας.
Βασική αιτία για τις μαζικές πωλήσεις χρυσών λιρών, που παρατηρήθηκαν από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο του 2019 στην Ελλάδα, αποτελεί η ισχυρή αύξηση της τιμής του χρυσού, η οποία σηματοδοτεί μία επερχόμενη παγκόσμια οικονομική ύφεση. Παράλληλα, οι ανάγκες για ρευστό και πληρωμή σε φόρους, ασφαλιστικά ταμεία, όπως και άλλες ανάγκες της καθημερινότητας οδήγησαν τους κατόχους χρυσών λιρών σε ρευστοποιήσεις.
Οι αθρόες ρευστοποιήσεις χρυσών λιρών είχαν ως αποτέλεσμα την περίοδο αυτή να δημιουργηθεί τεράστια διαφορά μεταξύ της τιμής αγοράς και πώλησης από την ΤτΕ. Δηλαδή, εάν κάποιος ενδιαφερόμενος ήθελε να αγοράσει μία χρυσή λίρα από την ΤτΕ, έπρεπε να δώσει περισσότερα χρήματα, απ’ ότι θα έπαιρνε εάν ήθελε να πουλήσει στην ΤτΕ. Η διαφορά αυτή έχει ως στόχο να αποτρέψει ευκαιριακούς επενδυτές και να προσελκύσει μακροχρόνιους επενδυτές.
Αυτονομία της Ελλάδας στη διαχείριση του αποθεματικού της
Απόφαση «ορόσημο» για τα αποθέματα χρυσού της Ελλάδας ήταν η αποδέσμευση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) συνολικά 113 τόνων αξίας σχεδόν 6 δισ. ευρώ, που είχε δεσμεύσει η ΕΚΤ στο αποθεματικό της με τη συμφωνία του 1999, για τη δημιουργία ευρωνομίσματος. Όπως αναφέρεται στην σχετική απόφαση της 26ης Ιουλίου 2019, η συμφωνία των κεντρικών τραπεζών, η οποία είχε κριθεί αναγκαία πριν από 20 χρόνια για την εξασφάλιση της ισοτιμίας του τότε νεοσύστατου ευρωπαϊκού νομίσματος, παύει να ισχύει μετά τις 26 Σεπτεμβρίου του 2019.
Με την αποδέσμευση των 113 τόνων χρυσού, δίνεται η δυνατότητα στο ελληνικό Δημόσιο να αξιοποιεί το αποθεματικό του, δίχως να χρειάζεται προγενέστερη συνεννόηση με τους εταίρους. Από τα συνολικά διαθέσιμα χρυσού αξίας 6 δισ. ευρώ, που έχουν επιστραφεί στην Ελλάδα με την εν λόγω απόφαση, το 1/6 έχει εκχωρηθεί στην ΕΚΤ, ενώ σχεδόν το ήμισυ των διαθεσίμων βρίσκεται στο θησαυροφυλάκιο της κεντρικής τράπεζας. Τα υπόλοιπα διαθέσιμα φυλάσσονται στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης, στην Τράπεζα της Αγγλίας και στην Ελβετία.
Αριστοτέλης Παππάς