Όπως αναφέρει στο 2ο τεύχος της περιοδικής σειράς μελετών «Ελληνικός Τουρισμός – Εξελίξεις & Προοπτικές», το Ινστιτούτο του ΣΕΤΕ «η διεθνής ανταγωνιστικότητα του τουρισμού και των άλλων κλάδων που είναι εκτεθειμένοι στον ανταγωνισμό από το εξωτερικό επιβαρυνόταν έως το 2009 από την οικονομική πολιτική της χώρας, η οποία με το συνεχές φούσκωμα της εγχώριας ζήτησης - με ανεξέλεγκτο δανεισμό από το εξωτερικό, ευνοούσε την δραστηριότητα σε τομείς που παράγουν μη εμπορεύσιμα (διεθνώς) προϊόντα (αγαθά και υπηρεσίες).
Η συνεχής επιδείνωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας έως το 2009 με την εφαρμογή αυτής της πολιτικής, που είχε εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις και στον ελληνικό τουρισμό και τους άλλους κλάδους που παράγουν διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα(αντισταθμίζοντας ένα σημαντικό μέρος από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας)».
Το Ινστιτούτο του ΣΕΤΕ αναφέρει ότι «η Ελλάδα ήταν πιο ανταγωνιστική το 2016, από ότι ήταν το 2002. Η συνεπαγόμενη εσωτερική υποτίμηση είχε πράγματι μεγάλο κόστος για τη χώρα, όπως φαίνεται από την πτώση του ΑΕΠ κατά -26% και την αύξηση της ανεργίας στο 27% στην περίοδο 2010-2013. Ωστόσο, σήμερα οι μεταρρυθμίσεις της περιόδου 2010-2014 και η ουσιαστική βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας αποτελούν μια πραγματικότητα και σημαντική ευκαιρία για τους κλάδους όπως ο Τουρισμός που αντιμετωπίζουν έντονα το διεθνή ανταγωνισμό». Μάλιστα τονίζει ότι «οι ανταγωνίστριες χώρες της Ελλάδος στον τομέα του Τουρισμού Ιταλία, Ισπανία και Κύπρος, έχουν μείνει σημαντικά πίσω σε αυτό τον τομέα, αφού η πραγματική τους ισοτιμία είναι ακόμη ανατιμημένη έναντι του 2000 κατά 7,6% στην περίπτωση της Ισπανίας, κατά 19,6% στην Ιταλία και κατά 9,9% στην Κύπρο.»
Τόνωση εξαγωγών
«Το πρόγραμμα προσαρμογής που εφάρμοσε η Ελλάδα στην περίοδο 2010- 2016, με εξαίρεση την περίοδο Ιανουαρίου - Ιουλίου 2015, οδήγησε σε σημαντική μέση ετήσια αύξηση των εξαγωγών αγαθών κατά 6,0% , παρά την πιστωτική ασφυξία που υφίστανται οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις - σε αντίθεση με τους διεθνείς ανταγωνιστές τους, ενώ στην ίδια περίοδο οι εισαγωγές αγαθών κατέγραψαν μέση ετήσια πτώση -1,3%. Από την άλλη πλευρά, οι εξαγωγές υπηρεσιών σημείωσαν μέση ετήσια πτώση κατά -0,9% στην περίοδο 2010-2015, που οφείλεται αποκλειστικά στη μεγάλη πτώση των εισροών εισοδημάτων από τις διεθνείς μεταφορές (κυρίως τη ναυτιλία) το 2015 και το 2016, δεδομένου ότι η μέση ετήσια αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων από το εξωτερικό ήταν 3,04%. Επίσης, οι πληρωμές της χώρας για εισαγωγές υπηρεσιών σημείωσαν μέση ετήσια πτώση κατά -5,1% στην περίοδο 2010-2016 και πάλι εξαιτίας της μεγάλης πτώσης των εκροών εισοδημάτων στον τομέα των διεθνών μεταφορών (ναυτιλία) αλλά και λόγω της μείωσης των πληρωμών των εγχώριων κατοίκων για ταξίδια στο εξωτερικό και της μείωσης επίσης των πληρωμών για εισαγωγές λοιπών υπηρεσιών.
Ως αποτέλεσμα των ανωτέρω, το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών της Ελλάδος που ήταν ελλειμματικό κατά € 32,6 δις (13% του ΑΕΠ) το 2007, έχει μειωθεί δραστικά στα € 3,0 δις (1,7% του ΑΕΠ) το 2015» συμπληρώνει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι , σύμφωνα με ανάλυση του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ), επί των προσωρινών στοιχείων της ΕΛ-ΣΤΑΤ, τον περασμένο Νοέμβριο η συνολική αξία των εξαγωγών αυξήθηκε κατά 4,2% (στα 2,21 δις ευρώ έναντι 2,12δις του Οκτωβρίου του 2015). Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, προκύπτει (για 5ο συνεχόμενο μήνα) και νέα αύξηση της τάξης του 11,1% ή κατά 166,1 εκατ. ευρώ.
Όπως αναφέρει ο ΠΣΕ «η θετική επίδοση του Νοεμβρίου είχε ως αποτέλεσμα να περιοριστούν στο 2,1% οι απώλειες που καταγράφονται στη συνολική αξία των εξαγωγών από τις αρχές του έτους, στα 23,15 δις ευρώ, από 23,64 δις ευρώ του 11μήνου του 2015). Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, στο 11μηνο του 2016 καταγράφονται σχεδόν διπλάσιοι ρυθμοί αύξησης από ότι στο 10μηνο του ίδιου έτους (αύξηση 2,1% έναντι αύξησης 1,2%). Και αυτό γιατί η αξία των εξαγωγών χωρίς πετρελαιοειδή διαμορφώθηκε στα 17,02 δις ευρώ από τα 16,67 δις του 11μήνου του 2015.
Με τους συγκεκριμένους ρυθμούς καθίσταται ακόμη περισσότερο εφικτή η κατάρριψη ενός ακόμη ιστορικού ρεκόρ εξωστρέφειας (χωρίς τα πετρελαιοειδή) για δεύτερη συνεχή χρονιά.»
Μείωση εσωτερικής ζήτησης
Έτσι, σύμφωνα με το Ινστιτούτο του ΣΕΤΕ, «στην Ελλάδα η επίπτωση της εξέλιξης των καθαρών εξαγωγών (δηλαδή της ετήσιας μεταβολής του ελλείμματος του εξωτερικού ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών) ήταν στο +0,9 π.μ. το 2015, από -0,13 π.μ. το 2014, +1,13 π.μ. το 2013 και +3,07 π.μ. το 2012. Αντίθετα, η μεγάλη πτώση της εγχώριας ζήτησης είχε δραματικά αρνητική επίπτωση στο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά - 12,04 π.μ. το 2011, κατά -10,41 π.μ. το 2012 και κατά -4,36 π.μ. το 2013. Στη συνέχεια, η επίπτωση της εγχώριας ζήτησης ήταν +0,48 π.μ. το 2014, -1,12 π.μ. το 2015 και εκτιμάται στο 1,39 π.μ. το 2016. Επίσης, αναμένεται θετική επίπτωση από την εγχώρια ζήτηση κατά +1,8 π.μ. το 2017, 2,3 π.μ. το 2018 και γύρω στις 3.0 π.μ. το 2019 και το 2020.»
Αστερίσκοι ανταγωνιστικότητας
Βέβαια, το Ινστιτούτο του ΣΕΤΕ παραδέχεται η ανταγωνιστικότητα ως προς το σχετικό κόστος εργασίας σε κοινό νόμισμα είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει τις τουριστικές επιδόσεις και τις επιδόσεις των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών γενικότερα και του κλάδους που παράγουν προϊόντα υποκατάστατα εισαγομένων, αλλά όχι ο μοναδικός. Αναφερθήκαμε ήδη στα παραδείγματα χωρών, όπως η Τουρκία, η Ρωσία και το Ην. Βασίλειο των οποίων τα νομίσματα έχουν υποτιμηθεί υπέρμετρα έναντι του Ευρώ.»
«Το πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι το ότι, η εκτροπή της οικονομικής πολιτικής στην περίοδο Ιανoυαρίου-Ιουλίου 2015 και η νέα επιβάρυνση της οικονομία στην περίοδο Ιανουαρίου - Ιουνίου 2016 με νέες αβεβαιότητες και αντιαναπτυξιακά μέτρα, δεν έχουν τελικά επηρεάσει αρνητικά τις προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας με μέσο ετήσιο ρυθμό περί το 3,0% στην περίοδο 2017-2030, που είχαν γίνει εμφανείς το 2014» αναφέρει το Ινστιτούτο του ΣΕΤε και συμπληρώνει σχολιάζοντας την εξελισσόμενη διαπραγμάτευση:
«Η ουσιαστικά αναίτια καθυστέρηση των διαπραγματεύσεων για την ολοκλήρωση αυτής της 1ης αξιολόγησης και η επιβολή νέων αντι-αναπτυξιακών δημοσιονομικών μέτρων ύψους € 5,4 δις με το νέο δημοσιονομικό πακέτο του Ιουνίου 2016, είχε ως συνέπεια την αφαίρεση από το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ το 2016 -1,3 π.μ., και αναμένεται να συμβάλλει στην αφαίρεση συνολικά 3,5 π.μ. από το ΑΕΠ στην περίοδο 2016-2018. Για το λόγο αυτό, η εκτίμηση για την αύξηση του ΑΕΠ περιορίζεται στο 2,0% (από 2,7%) το 2017 και στο 2,5% (από 3,8%) το 2018. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2016 Autumn Economic Forecasts) εξακολουθεί, πάντως, να προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,7% το 2017 και κατά 3,1% το 2018.»
Γιώργος Αλεξάκης