Τα παραπάνω αναφέρει ο ΣΕΒ σε μελέτη του σχετικά με τη διαμόρφωση των μισθών και την επιρροή τους στην ανταγωνιστικότητα της χώρας, πριν και κατά τη διάρκεια της κρίσης. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, το πρόβλημα ήταν ότι η Ελλάδα επιχείρησε να θεσμοθετήσει αποδοχές ανεπτυγμένης χώρας, χωρίς όμως να προσφέρει το πλαίσιο λειτουργίας αγορών, τη θεσμική ωριμότητα και τη δυνατότητα ανάπτυξης της ιδιωτικής οικονομίας και του τομέα «διεθνώς εμπορεύσιμων» που προσφέρουν οι ανεπτυγμένες χώρες, με αποτέλεσμα την απώλεια διεθνούς ανταγωνιστικότητας και θέσεων εργασίας, καθώς και τη μείωση εισοδημάτων για όλο και περισσότερα νοικοκυριά.
Τα σενάρια προς αποφυγή
Για τον σχεδιασμό ενός οδικού χάρτη προς την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και της βιομηχανίας, ο ΣΕΒ εξέτασε εναλλακτικά σενάρια και υποθέσεις ως προς την πιθανή εξέλιξη των μεταβλητών και την επίδρασή τους στην ανταγωνιστικότητα.
Κατ΄ αρχήν πρέπει να αποφευχθεί το, θεωρητικό και φυσικά ανέφικτο, σενάριο ότι η χώρα θα κινηθεί όπως την περίοδο 2002 – 2010. Δηλαδή με σημαντικές αυξήσεις κατώτατων μισθών, απώλειες παραγωγικότητας, σημαντική μείωση των επιτοκίων, χαμηλές επενδύσεις και σχετικά υψηλό πληθωρισμό. Αυτό το σενάριο, το οποίο για πολλούς θεωρείται επιθυμητό και ως «επιστροφή στην κανονικότητα», θα προξενούσε εκ νέου σημαντικές απώλειες στην ανταγωνιστικότητα της μεταποίησης, κατά 3,41 ποσοστιαίες μονάδες, και πρέπει να αποφευχθεί εάν θέλουμε να μην καταβαραθρωθεί η ελληνική παραγωγή, δεδομένου μάλιστα ότι δεν συντρέχουν πλέον ευνοϊκοί παράγοντες όπως π.χ. η σημαντική μείωση των επιτοκίων της περιόδου 2002-2010.
Εισερχόμαστε επίσης σε περίοδο όπου πρέπει να υπερβούμε τις ιστορικές αρνητικές μεταβολές των ανεξάρτητων μεταβλητών της περιόδου 2010 – 2015. Δηλαδή του να έχουμε σημαντική μείωση του κατώτατου μισθού, μεγάλη αύξηση του επιτοκίου δανεισμού των επιχειρήσεων, μεγάλη μείωση των επενδύσεων στη βιομηχανία. Αυτές οι εξελίξεις της περιόδου 2010-2015 είτε ήταν αναγκαία και αναπόφευκτη δύσκολη προσαρμογή ύστερα από τις ασύνετες επιλογές της προηγούμενης περιόδου, είτε ήταν παράγωγο αναποτελεσματικού μίγματος πολιτικής που αντί να προωθήσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και το άνοιγμα των αγορών, την οικονομική σταθερότητα και την ενίσχυση του επενδυτικού κλίματος και των επενδύσεων, αρκέστηκε στην υπερφορολόγηση, στην αποφυγή των διαθρωτικών αλλαγών και στην, λόγω όλων αυτών, μονομερή προσαρμογή του κόστους της παραγωγικής εργασίας και ευρύτερα του παραγωγικού ιδιωτικού τομέα της οικονομίας.
Τα βήματα για την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας
Ο οδικός χάρτης για την βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, που πρέπει να αποτελέσει βάση συζήτησης και προσανατολισμού, με αποτελεσματικό κοινωνικό διάλογο, είναι να υπάρξει ανάκαμψη των επενδύσεων στη μεταποίηση, οι οποίες έχουν ήδη κατέλθει εξαιρετικά χαμηλά, τα επιτόκια δανεισμού να μειωθούν σημαντικά (περίπου κατά 3,5%) για να κατέλθουν στα επίπεδα δανεισμού επιχειρήσεων χωρών παραπλήσιων με την Ελλάδα, οι τιμές να αυξηθούν όσο προβλέπει το τελευταίο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής (κατά 1,2%, με ρυθμό χαμηλότερο της ζώνης του ευρώ), η βελτίωση της παραγωγικότητας να είναι σταθερά θετική, και ο κατώτατος μισθός επί του παρόντος να μην μεταβληθεί. Σε αυτή την περίπτωση η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας θα είναι αξιόλογη (-2,38).
Ο εν λόγω οδικός χάρτης, στον βαθμό που υλοποιείται και αποδίδει βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και την αύξηση της απασχόλησης, εμπεριέχει σε επόμενη φάση και τη δυνατότητα σταδιακής και παράλληλης με την εξέλιξη της ανταγωνιστικότητας αύξησης του κατώτατου μισθού. Στο ίδιο πλαίσιο άλλωστε οι επιχειρήσεις εκείνες που έχουν αναδιοργανωθεί με στόχο τη βελτίωση των επιδόσεων διεθνούς ανταγωνιστικότητας, και είναι διατηρήσιμα κερδοφόρες, ήδη στο επίπεδό τους προχωρούν σε αυξήσεις μισθών.
Αυτή είναι μία θετική διέξοδος και το μίγμα πολιτικής είναι αμοιβαίου οφέλους για επιχειρήσεις, εργαζομένους και εθνική οικονομία με προτεραιότητα σε βελτιώσεις της ανταγωνιστικότητας. Η βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και της μεταποίησης μπορεί να είναι σημαντική και μπορεί να προέλθει από περισσότερες πηγές (επενδύσεις, εξομάλυνση τραπεζικού συστήματος), συμπεριλαμβανομένης και της αποτελεσματικότερης ρύθμισης των εργασιακών σχέσεων και της οργάνωσης της εργασίας, και η οποία με την σειρά της τροφοδοτεί και τις αυξήσεις των μισθών.