Μέχρι σήμερα, οι εταιρικοί μετασχηματισμοί (συγχωνεύσεις, διασπάσεις και μετατροπές), αν και συνήθης έκφραση της επιχειρηματικής καθημερινότητας, δεν αποτελούσαν μια ξεκάθαρη και σαφή διαδικασία. Πολλές ήταν οι πραγματικές περιπτώσεις επιχειρηματικών αποφάσεων που, ενώ επιτρέπονταν από το εταιρικό δίκαιο, δεν μπορούσαν να αξιοποιήσουν τις ευνοϊκές φορολογικές διατάξεις και τελικά ματαιώνονταν καθώς εταιρικό και φορολογικό πλαίσιο συνυπήρχαν μεν αλλά δε λειτουργούσαν πάντα συμπληρωματικά. Ακόμη όμως και στην περίπτωση που τελικά προχωρούσαν, απαιτούνταν νομικοί ακροβατισμοί (συχνά υπό την ανοχή ή την υπόδειξη των αρμόδιων αρχών) που ενίσχυαν την ανασφάλεια ως προς τη διαδικασία, τις ευθύνες και τα αποτελέσματα. Τελικά, διοικήσεις και μέτοχοι κατέληγαν με επιφυλάξεις και σκεπτικισμό απέναντι σε τέτοιες επιχειρηματικές κινήσεις καθώς έπρεπε να διέλθουν από μια τόσο ανορθόδοξη, χρονοβόρα και γραφειοκρατική διαδικασία.

Ο νέος νόμος φαίνεται να καθησυχάζει αυτές τις ανασφάλειες, διαμορφώνοντας πλέον ένα ξεκάθαρο και εύχρηστο θεσμικό πλαίσιο. Οριοθετεί με σαφή τρόπο τη διαδικασία, τα αποτελέσματα, τα δικαιώματα όλων των μερών αλλά και τις ακυρότητες. Καταργεί περιττές διαδικασίες και δείχνει το δρόμο για μια νέα επιχειρηματική νοοτροπία. Κάθε πιθανός μετασχηματισμός είναι πλέον επιτρεπτός με τη συμμετοχή κάθε νομικής μορφής, σε κάθε πιθανό συνδυασμό.

Ωστόσο, ενώ το πρώτο μισό βήμα προς ένα πλαίσιο που παρέχει τις αναγκαίες  ευελιξίες στις επιχειρήσεις για να αναδιαρθρωθούν όπως επιτάσσουν οι τρέχουσες συγκυρίες ολοκληρώθηκε, τα ανοιχτά φορολογικά θέματα που παραμένουν, καθιστούν το υπόλοιπο μισό βήμα, μετέωρο. Όσο απουσιάζει κάθε είδους αναφορά στη φορολογική διάσταση των μετασχηματισμών και εκλείπουν τα απαιτούμενα κίνητρα για επιχειρηματική μεγέθυνση, τόσο τα οφέλη του νόμου κινδυνεύουν να μείνουν στα χαρτιά.

Το πλαίσιο παροχής φορολογικών κινήτρων, η κατάργηση του τέλους χαρτοσήμου στις συμβάσεις αναδοχής χρέους, ο φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίου, η μεταφορά ζημιών, η μεταχείριση των αφορολόγητων αποθεματικών αλλά και η κωδικοποίηση των διάσπαρτων φορολογικών διατάξεων αποτελούν κρίσιμα ζητήματα για τις επιχειρήσεις τα οποία πρέπει να επιλυθούν κατά προτεραιότητα ώστε να ενισχυθεί η δυναμική του νέου πλαισίου των μετασχηματισμών.

Είναι κοινώς αποδεκτό άλλωστε, ότι η ένταση των εταιρικών μετασχηματισμών συνδέεται ευθέως με την ικανότητα της οικονομίας να υποστηρίζει στην πράξη την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, την ενίσχυση του ανταγωνισμού και την προσέλκυση επενδύσεων. Ο νέος νόμος είναι σίγουρα ένα θετικό μήνυμα προς τους επενδυτές και μια ένδειξη ότι η μεταρρυθμιστική προσπάθεια για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος παρόλο που επιβραδύνει, δεν ατονεί.

Αθηνά Βουνάτσου, Senior Advisor Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος και Ρυθμιστικών Πολιτικών ΣΕΒ