Από το 1992, τα σκάνδαλα της Maxwell Communications και της Polly Peck και την έκδοση του Cadbury Report[1], πόσο έχουν αλλάξει μέχρι σήμερα οι απαιτήσεις του πλαισίου για την εταιρική διακυβέρνηση; Και σε τι βαθμό καλούνται οι επιχειρήσεις να αναθεωρήσουν τα μοντέλα διοίκησης τους προκειμένου να διασφαλίσουν την αξιοπιστία και την καλή τους φήμη;
Στο Cadbury Report αλλά και στους κώδικες που εκδόθηκαν στη συνέχεια από τον ΟΟΣΑ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Παγκόσμια Τράπεζα και άλλους διεθνείς και εθνικούς φορείς, υπάρχουν οδηγίες για την οργάνωση της διοίκησης και της σχέσης της με τους μετόχους και τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, τον καθορισμό των εταιρικών στόχων και των μέσων επίτευξης τους, την παρακολούθηση των επιδόσεων καθώς και την επιτυχή πρόγνωση και διαχείριση κινδύνων.
Πόσο εφαρμόσιμα είναι όμως όλα αυτά σήμερα υπό το πρίσμα της παρούσας οικονομικής, περιβαλλοντικής, τεχνολογικής, κοινωνικής και επενδυτικής συγκυρίας; Ο εντεινόμενος ανταγωνισμός για την προσέλκυση επενδυτών σε παγκόσμιο επίπεδο, τα εξελιγμένα τεχνολογικά εργαλεία, η ραγδαία κλιματική αλλαγή και η διαρκώς αυξανόμενη πίεση της κοινής γνώμης σε θέματα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων φαίνεται να έχουν διαμορφώσει ένα νέο, περίπλοκο πλαίσιο στο οποίο οι επιχειρήσεις καλούνται να ανταποκριθούν.
Ακόμα όμως και μέσα σε αυτό το περίπλοκο πλαίσιο οι βασικές αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης συνιστούν αρωγό και όχι ξεπερασμένη πολυτέλεια.
Ας τις δούμε επιγραμματικά: Λογοδοσία, Διαφάνεια, Αντικειμενικότητα, Αμεροληψία, Διαρκής Επικοινωνία, Θέσπιση, Τήρηση και Καταγραφή Διαδικασιών, Επαρκής Τεκμηρίωση.
Με απλά λόγια, η εταιρική διακυβέρνηση απαιτεί από τις επιχειρήσεις να είναι διαρκώς σε θέση να επικοινωνήσουν και να υποστηρίξουν τεκμηριωμένα προς τα ενδιαφερόμενα μέρη τους λόγους πίσω από κάθε τους απόφαση, να εξηγήσουν τη φιλοσοφία τους κατά την επιλογή των στελεχών της διοίκησης, να αποδείξουν ότι έχουν λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την έγκαιρη διάγνωση κινδύνων μέσα από το σχεδιασμό διαφορετικών σεναρίων και να περιγράψουν αναλυτικά τους βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους και τα βήματα για την επίτευξη τους. Και πάνω από όλα να μεταδίδουν τη νοοτροπία και την κουλτούρα αυτή προς τα στελέχη κάθε βαθμίδας.
Η εταιρική διακυβέρνηση είναι δηλαδή το σύνολο των εσωτερικών διαδικασιών που βοηθούν την επιχείρηση να αποδεικνύει διαχρονικά την αξία της και να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των επενδυτών, μετόχων, εργαζομένων, καταναλωτών και της κοινωνίας ευρύτερα, ανεξάρτητα από το πώς οι απαιτήσεις αυτές διαμορφώνονται κάθε φορά.
Έννοιες όπως «ESG» (environmental, social, governance), «due diligence», «know your supplier», «board diversity» δεν είναι τίποτα περισσότερο παρά η έκφραση των απαιτήσεων αυτών για την απόδειξη της ικανοποίησης των οποίων εγγύηση αποτελούν οι αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης.
Η αξία της επιβεβαιώνεται από τη θεαματική αύξηση του ποσοστού των χωρών του ΟΟΣΑ που παρακολουθούν τη συμμόρφωση των επιχειρήσεων με κώδικες εταιρικής διακυβέρνησης και το οποίο από 58% το 2015 έφτασε το 2018 στο 67%[2].
Για το λόγο αυτό, ο ΣΕΒ, για τον οποίο ο σεβασμός στους κανόνες της εταιρικής διακυβέρνησης θα πρέπει να αποτελεί την απάντηση σε κάθε προσπάθεια επανόρθωσης της συναλλακτικής εμπιστοσύνης, εργάζεται μαζί με το Εθνικό Συμβούλιο Εταιρικής Διακυβέρνησης (ΕΣΕΔ) για την αναθεώρηση του Ελληνικού Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης για τις εισηγμένες εταιρείες.
Και καθώς αποτελεί πάγια θέση του ότι εγγύηση για τη σωστή συμμόρφωση αποτελεί η σωστή ενημέρωση και εκπαίδευση, το επόμενο διάστημα θα αναλάβει επιπλέον δράσεις εκπαίδευσης και καθοδήγησης των Διοικητικών Συμβουλίων και των επιτροπών ελέγχου σε θέματα βέλτιστων πρακτικών, πολιτικών και κατευθύνσεων για την τήρηση των αρχών της εταιρικής διακυβέρνησης.
[1] Ο πλήρης τίτλος της έκθεσης η οποία εκπονήθηκε με αφορμή την αυξανόμενη έλλειψη επενδυτικής εμπιστοσύνης στην αξιοπιστία των εισηγμένων εταιρειών στη Μ. Βρετανία είναι «Report of The Committee on the Financial Aspects of Corporate Governance», καθιερώθηκε ωστόσο ως Cadbury Report από το όνομα του προέδρου της επιτροπής που τη συνέταξε http://www.ecgi.org/codes/documents/cadbury.pdf
[2] OECD (2019), OECD Corporate Governance Factbook 2019, www.oecd.org/corporate/corporate-governance-factbook.htm