Του Δημήτρη Κουτσόπουλου, CEO Deloitte Ελλάδος
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Reporter Magazine Δεκεμβρίου
Όμως, 11 μήνες μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, μετράμε ακόμα το αποτύπωμα που άφησε ο COVID στην κοινωνία και την οικονομία, ενώ αναμένουμε, με μία δόση ελπίδας, τις νέες προκλήσεις που θα φέρει μαζί του το 2021.
Από το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης στην Ελλάδα, η πανδημία Covid-19 έχει δημιουργήσει νέες, πρωτόγνωρες, προκλήσεις για την ελληνική κοινωνία και οικονομία, όπως για παράδειγμα η επερχόμενη μείωση του ΑΕΠ, η υπερχρέωση των επιχειρήσεων, οι δύσκολες δημοσιονομικές συνθήκες και τα ελλείμματα, τα προβλήματα στην απασχόληση και η συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας ορισμένων κλάδων, π.χ. του τουρισμού και της εστίασης. Σε μία περίοδο όπου είχαν αρχίσει να διαφαίνονται σημάδια ανάκαμψης από την δεκαετή δημοσιονομική κρίση, βιώσαμε έναν ακόμα ισχυρό κλυδωνισμό.
Η ανησυχία για τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας είναι διάχυτη. Ιδιαίτερα, αν λάβουμε υπόψη τις προβλέψεις για τα οικονομικά αποτελέσματα του έτους, με την ύφεση στο 9% και το πλήγμα στα επενδυτικά πλάνα των επιχειρήσεων να δημιουργούν μεγάλη αβεβαιότητα. Τα ερωτηματικά για την επόμενη ημέρα είναι πολλά. Πολιτεία, επιχειρήσεις και νοικοκυριά καλούνται να προσαρμοστούν σε μία πολύ διαφορετική πραγματικότητα και η επιστροφή στην «κανονικότητα», εν μέσω περιορισμών, μοιάζει ακόμα μακρινή.
Η Πολιτεία έχει μπροστά της τη δύσκολη αποστολή να στηρίξει την οικονομία και την κοινωνία, προσπαθώντας να διατηρήσει τη δημοσιονομική σταθερότητα. Οι δε επιχειρήσεις, από την πλευρά τους, προσπαθούν να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα τους. Οι ιδιώτες και πολίτες θέλουν να διαφυλάξουν την επιβίωσή τους, ενώ ο φόβος για την ανθρώπινη υγεία και ζωή κυριαρχεί.
Ωστόσο, το μέλλον, αν και διαφαίνεται δύσκολο με τα τωρινά δεδομένα, έχει ανοίξει τον δρόμο σε θετικές εξελίξεις. Πρώτα από όλα, τα εμβόλια ενάντια στον κορωνοϊό, δημιουργούν ελπίδες για γρήγορη έξοδο από τις συνθήκες υγειονομικής κρίσης και αισιοδοξία για την πορεία ανάκαμψης των αγορών και της οικονομίας παγκοσμίως. Είναι, επίσης, και μία ελπίδα για την επιστροφή σε μια νέα μορφή κανονικότητας.
Συγχρόνως, μέσα στην κρίση γεννιούνται ευκαιρίες. Για να αξιοποιηθούν, προϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη γρήγορων αντανακλαστικών, αυξημένης ικανότητας προσαρμογής στα νέα δεδομένα και κυρίως, ικανότητα χαρτογράφησης του νέου περιβάλλοντος και των αλλαγών που χρειάζεται να συντελεστούν προκειμένου να μετατραπεί η κρίση σε ευκαιρία.
Για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι θα πρέπει να ενισχύσουν την παραγωγικότητα τους σε συνθήκες εξ’ αποστάσεως εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός γίνεται πλέον ζωτικής σημασίας, με την είσοδο νέων τεχνολογιών και σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων, και μετατρέπεται από “nice to have” σε απαραίτητη προϋπόθεση για τη λειτουργία των επιχειρήσεων, σε κάθε κλάδο της οικονομίας. Ωστόσο, για να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας και να αποφευχθεί η εκτίναξη της ανεργίας, είναι αναγκαία και η ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού όπως η προσαρμοστικότητα, η ανθεκτικότητα, οι ψηφιακές δεξιότητες, η εκπαίδευση σε νέες τεχνολογίες (cloud, cyber, robotics), η κριτική σκέψη, η δια βίου μάθηση και η καινοτομία, δεξιότητες που αναζητά πλέον η αγορά εργασίας και απαιτούν τα επαγγέλματα του μέλλοντος.
Μεγάλη πρόκληση, όμως, θα είναι ο περιορισμός των εργασιακών ανισοτήτων των φύλων και ειδικών ομάδων, καθώς οι ανάγκες για κάθε ομάδα εργαζομένων είναι πλέον πολύ διαφορετικές. Οι επιχειρήσεις καλούνται να δώσουν, πλέον, προτεραιότητα σε θέματα υγείας και ασφάλειας.
Ταυτόχρονα οι επιχειρήσεις, προκειμένου να επιβιώσουν, καλούνται να αναβαθμίσουν τις υπηρεσίες προς τους πελάτες τους και να αναθεωρήσουν την προσέγγισή τους, επιδεικνύοντας υπευθυνότητα. Να δώσουν έμφαση στις νέες αξίες που αναδύονται, όπως η διαφύλαξη της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Ειδικότερα, η μετατόπιση του ενδιαφέροντος προς το περιβάλλον εντάθηκε, γιατί με τη μείωση της επιχειρηματικής και ανθρώπινης δραστηριότητας κατά τη διάρκεια των lockdown, αναδείχθηκαν οι θετικές επιπτώσεις προς το περιβάλλον. Ανέκαμψε η βιοποικιλότητα, μειώθηκαν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και βελτιώθηκε η ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα. Η μελλοντική πρόκληση έγκειται στη διατήρηση της ευεργετικής επίδρασης στο περιβάλλον με την επάνοδο της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας, για αυτό και είναι πολύ σημαντικό οι επιχειρήσεις να εντάξουν στην στρατηγική τους τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Στον τομέα της οικονομίας, με την ανάκαμψη να ξεκινά από το δεύτερο μισό του 2021 και κυρίως από το 2022, η κρίση προσφέρει ίσως μια μοναδική ευκαιρία υλοποίησης σημαντικών επενδύσεων μέσω και της αξιοποίησης των 32 δισ. ευρώ του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Σταθερότητας, οι οποίες θα πρέπει να συνδυαστούν με τολμηρές τομές στην οικονομία της χώρας, όπως έμφαση στις ποιοτικές ιδιωτικές επενδύσεις και στις θεσμικές, δομικές μεταρρυθμίσεις, στην ψηφιοποίηση, στην απασχόληση, στις νέες τεχνολογικές δεξιότητες, στην κοινωνική συνοχή και στην πράσινη οικονομία, τομείς που μπορούν να προσελκύσουν μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον.
Σε ό,τι αφορά στον ψηφιακό μετασχηματισμό, η πανδημία κατέδειξε ότι αποτελεί αναπόσπαστο μέρος, όχι μόνο της συνέχειας των επιχειρήσεων, αλλά και των ίδιων των κρατικών λειτουργιών όπως και του τρόπου διεξαγωγής του λιανεμπορίου. Ως αποτέλεσμα, οι επενδύσεις στον ψηφιακό μετασχηματισμό (ΑΙ, 5G) πρέπει να συνεχίσουν και να ενταθούν, ενώ η ίδια η ψηφιοποίηση θα βάλει την τεχνολογία στον πυρήνα του επιχειρηματικού σχεδιασμού κάθε επιχείρησης.
Τα απόνερα της κρίσης που προκάλεσε η πανδημία, ήδη αποκαλύπτουν πολλές και σημαντικές προκλήσεις. Ας τις δούμε σαν ευκαιρίες για επανεκκίνηση. Κι ας τις διαχειριστούμε με ψυχραιμία, μεθοδικότητα και μια φρέσκια προσέγγιση βασισμένη στην επαναφορά πανανθρώπινων αξιών και ουσιαστικής αξιοποίησης των εργαλείων που έχουμε στη διάθεσή μας.
Περισσότερα νέα από την Deloitte Ελλάδος εδώ.