Στα βασικά σημεία της νέας κανονικότητας που διαμορφώνεται με στόχο την ελαχιστοποίηση των πλαστικών που μολύνουν το περιβάλλον και ειδικά θάλασσες κι ακτές είναι:
- Η επιβολή ενός ποσού που προσδιορίζεται στα 4 λεπτά συν ΦΠΑ) για τα πλαστικά ποτήρια (π.χ. του καφέ), περιέκτες τροφίμων. Το ποσό αυτό θα μπαίνει σε προϊόντα που διατίθενται σε τελικά σημεία πώλησης (μαγαζιά delivery καφέ, καντίνες κτλ) κι όχι σε σούπερ μάρκετ. Στόχος είναι να περιοριστεί η χρήση αυτών των προϊόντων που κατά τις διαθέσιμες εκτιμήσεις φτάνουν το 1 εκατομμύριο τη μέρα και να ενθαρρυνθεί η χρήση των επαναχρησιμοποιούμενων ποτηριών. Στα σούπερ μάρκετ δεν επιβάλλεται το τ;eλος αυτό, μια και εκτιμάται ότι η οικιακή χρήση των πλαστικών ποτηριών συνοδεύεται από μια πιο ορθή διαδικασία διαχείρισης απορριμμάτων (απορρίπτονται σε κάδους). Όπως αναφέρθηκε χτες μάλιστα από τον υπουργό Περιβάλλοντος Κωστή Χατζηδάκη «έχουμε 1 εκ κυπελάκια του καφέ κάθε μέρα, 2,5 δισεκ κάθε χρόνο μπουκάλια. Μετρημένα, το 80% της ρύπανσης στις θάλασσες οφείλεται στα πλαστικά. Κι από αυτό το 80% το 50% προέρχεται από τα πλαστικά μιας χρήσης. Με βάση λοιπόν μια πρόχειρη εκτίμηση ο καφές που θα μπαίνει σε πλαστικό θα επιβαρύνεται με ένα ποσό 4 λεπτών συν ΦΠΑ.
- Μπαίνουν νέες προδιαγραφές στα πλαστικά μπουκάλια. Π.χ. τα καπάκια θα πρέπει να είναι προσαρτημένα, τα μπουκάλια πρέπει να φτιάχνονται από ανακυκλωμένο πλαστικό. «Όσο περισσότερο ανακυκλωμένο περιεχόμενο έχουν τα προϊόντα αυτά, τόσο θα μειώνονται οι υποχρεωτικές εισφορές» ανέφερε ο κ. Χατζηδάκης και προσέθεσε ότι θα προβλεφθεί και μια νέου τύπου σήμανση . «Θα τα δούμε όλα αυτά στη διαβούλευση που θα ακολουθήσει καθώς υπάρχουν ενστάσεις. Αλλά έχουμε υποχρεώσεις που θα πρέπει να τηρήσουμε» τόνισε ο υπουργός Περιβάλλοντος. Μάλιστα τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να κατασκευάζονται από 25% ανακυκλωμένο περιεχόμενο το 2025 και από 30% το 2030.
- Διαμορφώνεται, επίσης ένα σύστημα ανταμοιβής για τα πλαστικά μπουκάλια. Δηλαδή , θα χτιστεί ένα πανελλαδικό σύστημα επιστροφής αξίας στον πολίτη για πλαστικές φιάλες που θα επιστρέφει σε σημεία πώλησης. Όπως μάλιστα αναφέρθηκε θα γίνει διαβούλευση με την αγορά για ποσό που θα οριστεί για κάθε φιάλη που εφόσον επιστρέφεται θα αποδίδεται στον καταναλωτή. Ουσιαστικά είναι μια επέκταση συστημάτων ανταμοιβής που ισχύει και σήμερα για γυάλινες φιάλες μπύρας ή κάποιων κωδικών αναψυκτικών. Η επιλογή αυτή έγινε για να κτααστεί εφικτή η υλοποίηση του στόχου υποχρεωτικός στόχος χωριστής συλλογής πλαστικών μπουκαλιών 77% για το 2025 και 90% για το 2023.
- Έως τον Ιανουάριο του 2023 προβλέπεται ότι θα έχουν θεσπιστεί συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για δύο νέες ομάδες προϊόντων όπως τα καπνικά προϊόντα και τα αλιευτικά εργαλεία, καθώς και για άλλες οκτώ κατηγορίες προϊόντων (κυπελλάκια ποτών, περιέκτες τροφίμων, περιέκτες ποτών, πακέτα και περιτυλίγματα, λεπτές σακούλες μεταφοράς, υγρά μαντηλάκια και μπαλόνια). Τα συγκεκριμένα συστήματα θα είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση των αποβλήτων των συγκεκριμένων προϊόντων και για τον καθαρισμό των κοινόχρηστων χώρων και ακτών από τα απόβλητά τους. Ουσιαστικά δημιουργούνται νέα ρεύματα ανακύκλωσης π.χ για τις γόπες των τσιγάρων, τα δίκτυα αλιείας κτλ. Σύμφωνα με όσα είπε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης, έως στις 5/6/2023 θα πρέπει να δημιουργηθούν τα ειδικά αυτά συστήματα, που θα αναλάβουν την ανακύκλωση συσκευασιών.
- Παράλληλα, οι επιχειρήσεις στον τομέα της μαζικής εστίασης υποχρεώνονται να κάνουν χρήση εναλλακτικών προϊόντων.
- Μέσω ΕΣΠΑ θα δοθούν κίνητρα και χρηματοδοτικά εργαλεία σε επιχειρήσεις πλαστικών να αναμορφώσουν παραγωγή τους, αλλά και καταστήματα ψιλικών και λιανικής να υποδεχτούν τα ρεύματα ανακύκλωσης πλαστικών μπουκαλιών. Σημειώνεται ότι με βάση όσα είπε ο κ. Χατζηδάκης μόλις το 10% των πωλήσεων της εγχώριας βιομηχανίας πλαστικών βασίζεται στα πλαστικά μιας χρήσης.
- Σύμφωνα με τις διατάξεις, τα πρόστιμα καθορίζονται για τις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης και λιανικού εμπορίου στα 5 ευρώ ανά τεμάχιο προϊόντος που διέθεσε στην αγορά (ελάχιστο πρόστιμο 500€), 200 έως 5000 ευρώ για μη απόδοση εισφοράς και σε περίπτωση υποτροπής διπλασιασμός, ενώ ως προς τους παραγωγούς των προϊόντων στο 1% επί του κύκλου εργασιών του, το προηγούμενο έτος για διάθεση απαγορευμένων προϊόντων και στο 1% επί του κύκλου εργασιών του, για προϊόντα που δεν ικανοποιούν προδιαγραφές.
Έτσι μετά από μια πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα, εξαντλητική διαβούλευση (που κράτησε για ένα χρόνο, σε τρεις γύρους κι αναμένεται να συνεχιστεί τις επόμενες μέρες καθώς το νομοσχέδιο θα μπει σε κοινοβουλευτική διαδικασία τις επόμενες μέρες), το νέο πλαίσιο θα τεθεί σε ισχύ από τον Ιούλιο του 2021.
«Η οδηγία έχει μεγάλη σημασία μια και έχουμε μεγάλη αλιεία, μεγάλες παραγωγές αποβλήτων, μικρή ανακύκλωση, και γιατί έχουμε πολλά τέτοια απορρίμματα στις παραλίες» τόνισε μιλώντας στην εκδήλωση ο καθ΄ ύλην αρμόδιος ενικός Γραμματέας του ΥΠΕΝ, Δρ. Κων/νος Αραβώσης, σημειώνοντας ότι πέρα από τα μέτρα που προβλέπει η οδηγία στη διαδικασία ενσωμάτωσης υιοθετούνται και 11 εθνικά μέτρα και άλλα 6 ειδικού χαρακτήρα. «Συζητάμε με την αγορά για την οικονομική διάσταση για να δουν πώς θα αλλάξουν την παραγωγή τους, πως θα αναβαθμίσουν εξοπλισμό. Θα κάνουμε ένα χρηματοδοτικό εργαλείο για την ομαλή μετάβασή τους στη νέα πραγματικότητα μέσω του ΕΣΠΑ. Επίσης δίνουμε στους πολίτες τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στην όλη διαδικασία. Θα πρέπει να συνεργαστούμε όλοι στενά για την επιτυχή υλοποίηση της οδηγίας» σημείωσε ο κ. Αραβώσης.
Τα προϊόντα
Αναλυτικότερα από τον Ιούλιο του 2021 σταματούν να διατίθενται:
- Καλαμάκια
- Μαχαιροπίρουνα
- Πιάτα από φελιζόλ
- Κύπελλα από φελιζόλ
- Περιέκτες ποτών από φελιζόλ
- Αναδευτήρες
- Μπατονέτες
- Στηρίγματα μπαλονιών
- Πάσης φύσεως προϊόντα που διασπώνται σε μικροπλαστικά (οξοδιασπώμενα).
Για όσα προϊόντα απαγορεύονται, θα υπάρχουν και διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις, με σεβασμό στο περιβάλλον, ενώ η απαγόρευση θα ξεκινήσει 6 μήνες νωρίτερα για τον δημόσιο τομέα. Το θεσμικό πλαίσιο θα προβλέπει μείωση της κατανάλωσης σε πλαστικά ποτήρια και πλαστικούς περιέκτες τροφίμων κατά 30% μέχρι το 2024 και κατά 60% μέχρι το 2026.
Γιώργος Αλεξάκης
