Με την ανακούφιση στο πρόσωπο των τραπεζιτών αποτυπωμένη - από τη λύση που συμφωνήθηκε για την επιμήκυνση του χρέους μέσω ανταλλαγής ομολόγων που δεν συνιστά πιστωτικό γεγονός (credit default), ούτε επιφέρει κούρεμα (haircut) επί των ελληνικών κρατικών τίτλων - μπαίνουν τα θεμέλια για την αναδόμηση και πλήρη διαφοροποίηση της τραπεζικής αγοράς από τη σημερινή της εικόνα. Αν και ήδη ξαναψιθυρίζεται η αναβίωση παλαιότερων σεναρίων, όπου η συνένωση των δυνάμεων δύο εκ των μεγάλων τραπεζικών ομίλων, προβάλλει ως επιβεβλημένη.
Η κυβέρνηση από πλευράς της, η Τράπεζα της Ελλάδος ως εποπτεύουσα Αρχή και η ίδια η αγορά συνηγορεί και ενθαρρύνει αντίστοιχες πρωτοβουλίες. Σχεδιαζόμενα νέα σχήματα και συγχωνεύσεις θα οδηγήσουν σε περαιτέρω συγκέντρωση στο πιστωτικό σύστημα, έστω και αν αυτές καθυστερήσουν. Το ερώτημα είναι πόσο οι πρακτικές δυσκολίες του εγχειρήματος μίας συγχώνευσης δεν προσκρούσει πάλι στους σκόπελους του τιμήματος και των προσωπικών φιλοδοξιών, όπως συνέβη επί σειρά ετών μέχρι σήμερα. Η άμεση προτεραιότητα σήμερα είναι η ενίσχυση των εποπτικών κεφαλαίων των τραπεζών, αυτών που εμπλουτίζουν τα κεφάλαια πρώτης ποιότητας Tier I.
Η εφαρμογή του σχεδίου
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι εγχώριες τράπεζες θα πρέπει να συγκεντρώσουν πάνω από 10 δισ. ευρώ, ίσως και 12 δισ. ευρώ, τους προσεχείς μήνες. Τα 6 - 7 δισ. ευρώ εξ αυτών, απαιτούνται άμεσα για να «αντικαταστήσουν» τις απώλειες που θα έχουν οι τράπεζες από την αναδιάρθρωση χρέους. Συγκεκριμένα, ο τραπεζικός τομέας θα υποστεί ζημιές απομείωσης από τη διατήρηση ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου που έχει υπό την κατοχή του και οι οποίες εκτιμώνται στο παραπάνω ποσό. Αντίστοιχα, απώλειες θα έχουν όλες οι τράπεζες τις ευρωζώνης που διατηρούν θέσεις σε ελληνικά ομόλογα. Το θετικό στην όλη ιστορία είναι σύμφωνα με τραπεζικούς παράγοντες ότι οι αποφάσεις της Συνόδου δεν θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην άντληση ρευστότητας από τις τράπεζες, καθώς ακόμη και υπό τη σκιά της επιλεκτικής χρεοκοπίας (selective default) με την οποία μας βαθμολογούν οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης, η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη.
Αυτό προκύπτει πρώτον λόγω του γεγονότος ότι η διάρκεια της επιλεκτικής αυτής χρεοκοπίας θα είναι πολύ περιορισμένη, ίσως όχι περισσότερο από ένα δεκαήμερο, οπότε δεν τίθεται θέμα απόφραξης των χρηματοδοτικών καναλιών για τις ελληνικές τράπεζες. Δεύτερον, η μη επιβολή κουρέματος είδε τη θετική ανταπόκριση των αγορών που περιμένουν τις λεπτομέρειες πλέον του τρόπου ανταλλαγής των ομολόγων, αλλά δεν ανησυχούν για δημιουργία πιστωτικού γεγονότος στην Ελλάδα, με τις όποιες συνέπειες θα είχε αυτό. «Είναι μια ευκαιρία για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα να ανασυντάξει τις δυνάμεις του», έλεγε με αφορμή τις τρέχουσες εξελίξεις τραπεζικό στέλεχος μεγάλης ιδιωτικής τράπεζας. Σε πρώτη φάση, αυτό που θα δούμε θα είναι μια κινητοποίηση για ενίσχυση των κεφαλαίων των τραπεζών, σε συνδυασμό σταδιακά και μακροπρόθεσμα με τη δημιουργία «μαξιλαριών ρευστότητας», που κάποιες τράπεζες, ήδη διαθέτουν.
Προς την κατεύθυνση αυτή, ήδη έχουν στραφεί οι τραπεζικοί όμιλοι της χώρας, με τη Eurobank να συνομιλεί για την πώληση της τουρκικής θυγατρικής της, ενώ ήδη μεταβίβασε συμμετοχή της στην Πολωνία αλλά και να αποδεσμεύει ρευστότητα μέσα από συνέργειες, με τη συγχώνευση της ΔΙΑΣ κ.ά. Παρομοίως, η Τράπεζα Πειραιώς συνομιλεί με τη Standard Chartered για την πώληση της θυγατρικής της στην Αίγυπτο, ενώ, η Alpha επανεξετάζει την παρουσία της, αν και το πιθανότερο είναι να αποφασίσει νέα αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Υπενθυμίζεται μάλιστα ότι η Alpha έχει πολύ λιγότερα ελληνικά ομόλογα στο χαρτοφυλάκιό της. Όσο για την Εθνική, που διαθέτει ήδη μαξιλάρια κεφαλαιακά, λόγω της πρόσφατης αύξησης, θα προσφύγει στο διεθνές επενδυτικό κοινό για τη διάθεση μέσω placement του 20% περίπου της τουρκικής Finansbank, η συμβολή της οποίας στα αποτελέσματα του ομίλου της Εθνικής, είναι της τάξεως του 40%.