Η τελευταία χρονιά ουσιαστικής κερδοφορίας για τις τράπεζες ήταν το 2008 ενώ το 2009 έκλεισε οριακά θετικά. Ακολούθησε κατάρρευση: στην 6ετία 2010-2015 κατέγραψαν ζημίες άνω των 68 δισ. ευρώ.
Η επιστροφή σε κέρδη εξαρτάται ασφαλώς από τη γενικότερη πορεία της οικονομίας και κατ’ επέκταση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ωστόσο οι τράπεζες έχουν κάνει ένα αποφασιστικό βήμα. Προχώρησαν στη διενέργεια ιδιαίτερα υψηλών προβλέψεων κατά τη χρήση του 2015 έτσι ώστε φέτος να τις περιορίσουν δραστικά.
Σημειώνεται ότι οι συστημικές τράπεζες το 2015 εμφάνισαν κέρδη, πριν από προβλέψεις περίπου 4 δισ. ευρώ. Ωστόσο προχώρησαν σε προβλέψεις για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων ύψους 11,5 δισ. ευρώ εξανεμίζοντας τη λειτουργική κερδοφορία και οδηγώντας τα τελικά αποτελέσματα σε νέες υψηλότατες ζημίες.
Στελέχη τραπεζών υπογραμμίζουν ότι τη διαφορά το 2016 μπορούν να κάνουν η επιβράδυνση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η περαιτέρω μείωση του λειτουργικού κόστους και η βελτίωση των επιτοκιακών εσόδων. Σημειώνεται ότι τα επιτόκια καταθέσεων έχουν μειωθεί δραστικά, δίνοντας μεγάλη ώθηση στα επιτοκιακά αποτελέσματα.
Σε κάθε περίπτωση, η αξιολόγηση είναι αυτή που θα καθορίσει την πορεία των τραπεζών τη φετινή χρονιά. Όπως σημειώνουν στελέχη τραπεζών, η αξιολόγηση θα απομακρύνει την αβεβαιότητα, θα βελτιώσει δραστικά το κλίμα εμπιστοσύνης, θα καταστήσει και πάλι τα ελληνικά ομόλογα αποδεκτά από την ΕΚΤ για να χορηγεί ρευστότητα στις εγχώριες τράπεζες, θα ανοίξει τον δρόμο για τη συμμετοχή των κρατικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και θα επιταχύνει τις διαδικασίες για την απόσυρση των κεφαλαιακών περιορισμών.
Οι ίδιοι όμως επισημαίνουν έναν κίνδυνο. Το ενδεχόμενο να εμφανιστούν αστοχίες στην αντιμετώπιση του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που σήμερα ξεπερνούν τα 100-105 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου τα μισά είναι οφειλές νοικοκυριών και τα υπόλοιπα επιχειρήσεων.
Υπογραμμίζουν ότι, αν το πρόβλημα δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και διατηρηθούν νομικά «παραθυράκια» που παρέχουν προστασία σε κακοπληρωτές, οι τράπεζες θα παραμείνουν αδύναμες.
Επιπρόσθετα, διάχυτες είναι οι ανησυχίες στα επιτελεία των τραπεζών ότι με την νέα «φορο-καταιγίδα» μέτρων μπορεί να ανατραπεί βίαια το σκηνικό βελτίωσης των NPLs, των προβληματικών δανείων.
Οι τράπεζες είχαν διαμορφώσει τον σχεδιασμό τους για το 2016 πάνω στην παραδοχή είναι ότι τα νέα NPLs θα εμφανίσουν σημάδια επιβράδυνσης, οι τράπεζες θα μειώνουν κατακόρυφα τις προβλέψεις τους για επισφαλείς απαιτήσεις και έτσι θα προκύψουν μετά από χρόνια λειτουργικά κέρδη. Ωστόσο, η νέα… «φορο-καταιγίδα» ενδέχεται να αλλάξει αυτό το μοντέλο καθώς θα επιβαρύνει περαιτέρω νοικοκυριά και επιχειρήσεις.