Η εξασθένηση του ρυθμού ανόδου των τιμών αντανακλά:
- τη διακοπή της ανοδικής πορείας της διεθνούς τιμής του πετρελαίου κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους και τη διατήρησή της, κατά μέσο όρο, σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2018. Η εξέλιξη αυτή αντισταθμίζει την επίπτωση της υποτίμησης του ευρώ έναντι του δολαρίου.
- την ισχυρή αρνητική επίπτωση στις τιμές από το μειωμένο φόρο προστιθέμενης αξίας το τελευταίο δίμηνο στα προϊόντα εστίασης και ενέργειας.
- τη διατήρηση του πληθωρισμού των βασικών μας εμπορικών εταίρων, δηλαδή των χωρών της Ευρωζώνης, σε πτωτική πορεία σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους, εξέλιξη που μεταξύ άλλων αντανακλά την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας και, ιδιαίτερα, την κάμψη της βιομηχανικής παραγωγής στις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες.
Η πορεία της τιμής του πετρελαίου - Εκτιμήσεις για το 2019
Η τιμή του πετρελαίου αυξήθηκε σημαντικά τους πρώτους δέκα μήνες του 2018, ανερχόμενη από το χαμηλό επίπεδο των 69,1 $/βαρέλι, κατά μέσο όρο, τον Ιανουάριο, στα 80,6 $/βαρέλι τον Οκτώβριο. Στη συνέχεια και μέχρι το τέλος του 2018, η τιμή του πετρελαίου κινήθηκε και πάλι έντονα πτωτικά και διαμορφώθηκε τον Δεκέμβριο σε ακόμη χαμηλότερο επίπεδο σε σχέση με την αρχή του έτους (57,3 $/βαρέλι), με τον ετήσιο μέσο όρο να διαμορφώνεται στα 71,5 $/βαρέλι. Ωστόσο, κατά τους πρώτους μήνες του 2019, η τιμή του πετρελαίου επέστρεψε σε ανοδική τροχιά για να μειωθεί εκ νέου από τον Μάιο, φθάνοντας τον Ιούλιο στο επίπεδο των 64,2 $/βαρέλι.
Η πτωτική πορεία της τιμής του πετρελαίου είναι συνδυαστικό αποτέλεσμα αντίρροπων δυνάμεων όπως:
(α) η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας και οι δυσμενείς προβλέψεις αναφορικά με την εξέλιξή της,
(β) οι επιπτώσεις της γεωπολιτικής αστάθειας (π.χ. οι κυρώσεις που έχουν επιβάλλει οι ΗΠΑ στις εξαγωγές πετρελαίου της Βενεζουέλας, ο εμπορικός αποκλεισμός του Ιράν και των χωρών που πραγματοποιούν εισαγωγές από την εν λόγω χώρα),
(γ) η αύξηση της συνολικής προσφοράς αργού πετρελαίου από τις ΗΠΑ, την Ρωσία και την Σαουδική Αραβία και
(δ) η στρατηγική απόφαση του Οργανισμού Πετρελαιοεξαγωγικών Κρατών (ΟΠΕΚ) και της Ρωσίας στο τέλος του 2018 να περιορίσουν την παραγωγή τους, ώστε να αποφευχθεί η παρατεταμένη υποχώρηση της διεθνούς τιμής του αργού πετρελαίου. (Εκτεταμένη ανάλυση για την εξέλιξη της διεθνούς τιμής του πετρελαίου παρατίθεται στο Τμήμα της Παγκόσμιας Οικονομίας του ανά χείρας Εβδομαδιαίου Δελτίου).
Η τιμή του πετρελαίου αναμένεται να συνεχίσει την καθοδική πορεία της στο υπόλοιπο του 2019. Συγκεκριμένα, το ΔΝΤ αναμένει πτώση της τιμής κατά 13,4%, ενώ προβλέπει και έντονες διακυμάνσεις, κυρίως, λόγω των διεθνών γεωπολιτικών εντάσεων. Ομοίως, στην πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Economic Forecast, Summer, July 2019) αναφέρεται ότι η τιμή του πετρελαίου προβλέπεται να υποχωρήσει τόσο το 2019 (64,7 $/βαρέλι), όσο και το 2020 (61,5 $/βαρέλι).
Πιέσεις στο ευρώ
H συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ-δολαρίου (€/$) καταγράφει σταδιακή πτώση από την αρχή του 2018. Συγκεκριμένα, τον Ιούλιο του 2019, διαμορφώθηκε στα 1,121 €/$, κατά μέσο όρο, από 1,137 €/$ τον Δεκέμβριο του 2018 και από 1,220 €/$ τον Ιανουάριο του 2018. Το αμερικανικό νόμισμα ευνοείται από τις θετικές αποδόσεις των κρατικών ομολογιακών εκδόσεων των ΗΠΑ (2,1%, κατά μέσο όρο, τον Ιούλιο), παρά το γεγονός ότι αυτές έχουν μειωθεί σημαντικά από την αρχή του έτους, καθώς οι αποδόσεις των ευρωπαϊκών ομολόγων καταγράφουν αρνητικά πρόσημα κατά τους τελευταίους τέσσερις μήνες.
Οι βασικοί παράγοντες που φαίνεται ότι έχουν οδηγήσει σε πιέσεις στο ευρωπαϊκό νόμισμα συνδέονται επίσης με το χαμηλό ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας της Ευρωζώνης συγκριτικά με τον αντίστοιχο ρυθμό των ΗΠΑ (1,1% έναντι 2,3% αντίστοιχα το β’ τρίμηνο του 2019). Επιπλέον, η αυξημένη αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω πτώση του παγκόσμιου εμπορίου και επομένως να επιδράσει αρνητικά στη γερμανική μεταποίηση - την κινητήρια δύναμη της οικονομίας της Ευρωζώνης - είναι ένας επιπρόσθετος λόγος που δημιουργεί αβεβαιότητα σχετικά με την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Τέλος, το σοβαρό πλέον ενδεχόμενο αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς συμφωνία εκτιμάται ότι ήδη επιβαρύνει την ευρωπαϊκή οικονομία. Η διαφορά στην αναπτυξιακή δυναμική στις δύο πλευρές του Ατλαντικού ενδέχεται να αποτυπωθεί σύντομα στην άσκηση της νομισματικής πολιτικής, καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αναμένεται να προβεί σε περαιτέρω μείωση των επιτοκίων τον επόμενο μήνα, εξέλιξη που πιθανότατα θα λειτουργήσει προτρεπτικά για την αναζήτηση επενδυτικών ευκαιριών στις ΗΠΑ.