Ωστόσο, χρειάζεται μια δέσμη μέτρων, ώστε να γίνει πράξη μια «βιομηχανική αναγέννηση», αναγκαία για τον κλάδο μετά από 8 χρόνια κρίσης. Αυτή ήταν η συνισταμένη όσων κατατέθηκαν σε ειδική εκδήλωση που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Χημικών Βιομηχανιών (ΣΕΧΒ) πριν από λίγες ημέρες στο Δημόκριτο, όπου παρουσιάστηκε μελέτη του ΙΟΒΕ με θέμα «Η Χημική Βιομηχανία στην Ελλάδα: Συνεισφορά στην Οικονομία και Προοπτικές Ανάπτυξης».
Οι προϋποθέσεις
Σύμφωνα με τη μελέτη, η επίτευξη των υψηλών στόχων της βιομηχανικής αναγέννησης της χημικής βιομηχανίας απαιτεί άμβλυνση των εμποδίων που υπάρχουν συνολικά αλλά και την τροχιοδρόμηση 11 δράσεων. Πιο συγκεκριμένα απαιτείται:
- Στενή συνεργασία της χημικής βιομηχανίας με τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα στον τομέα των χημικών
- Επενδύσεις σε R&D και στην ανάπτυξη καινοτομιών
- Προσέλκυση εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού
- Βελτίωση του επιπέδου των υποδομών, όπως λιμάνια, και δίκτυο οδικών και σιδηροδρομικών μεταφορών και γενικότερα αποδοτικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας χημικών, η οποία επηρεάζει σημαντικά τις εξαγωγικές επιδόσεις και την πρόσβαση της χημικής βιομηχανίας σε πρώτες ύλες.
- Ανάπτυξη, όπου είναι εφικτό, συστάδων επιχειρήσεων (clusters) και χημικών πάρκων
- Ενίσχυση αλληλεπίδρασης με άλλες βιομηχανίες και ανάπτυξη στενών σχέσεων με τους πελάτες
- Αξιοποίηση γεωγραφικής θέσης σε συνδυασμό με την ποιότητα των υποδομών
- Αποτελεσματική υποστήριξη από το κράτος με την εφαρμογή πολιτικών που λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες της χημικής βιομηχανίας
- Παροχή φορολογικών κινήτρων για την προσέλκυση επενδύσεων, επιστημόνων και την ενίσχυση της έρευνας
- Ομαλές βιομηχανικές σχέσεις και ανάπτυξη κουλτούρας συνεργασίας με όλους τους συμμετέχοντες (stakeholders)
- Οικοδόμηση θετικής δημόσιας εικόνας για τη χημική βιομηχανία
Ο κλάδος με μια ματιά
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κλάδος έχει σημαντική συνεισφορά στην εθνική οικονομία.
Πιο συγκεκριμένα:
- Οι εξαγωγές χημικών ανήλθαν στα €1,3 δισ. το 2016, και αποτελούν μία από τις πιο σημαντικές κατηγορίες των ελληνικών εξαγωγών, καταλαμβάνοντας το 2016 την 4η θέση με 5,1% επί της συνολικής αξίας των ελληνικών εξαγωγών.
- Η αξία παραγωγής των χημικών ανήλθε το 2016 τα €2,2 δισ., και μεταξύ 2008 και 2016 απώλεσε περίπου το 25% της αξίας της.
- Η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (ΑΠΑ) της χημικής βιομηχανίας στην Ελλάδα διαμορφώθηκε σε €583 εκατ. το 2015, αντιπροσωπεύοντας το 5,5% της ΑΠΑ της Μεταποίησης και το 0,4% του ΑΕΠ.
- Οι συνολικές ετήσιες επενδύσεις της χημικής βιομηχανίας στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν τα τελευταία χρόνια, με μικρές διακυμάνσεις, κοντά στα €60 εκατ., αντί των €130 εκ προ κρίσης. Αυτή η υστέρηση καθιστά επείγουσα την ανάγκη αποκατάστασής τους στα επίπεδα προ κρίσης.
- Η χημική βιομηχανία στην Ελλάδα συγκαταλέγεται στους κλάδους της Μεταποίησης με τις υψηλότερες επιχειρηματικές δαπάνες R&D. Για το 2015 ανήλθαν σε €9,1 εκατ., ποσό που αποτελεί το 6,1% των συνολικών δαπανών R&D της Μεταποίησης και το 1,6% του συνόλου των επιχειρήσεων της χώρας.
Τι μπορεί αν φέρει στην εθνική οικονομία
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, με το εύρος της παραγωγής της να περιλαμβάνει προϊόντα όπως πετροχημικά, λιπάσματα, συνθετικές ίνες, πλαστικές πρώτες ύλες, δομικά χημικά προϊόντα και χρώματα, η χημική βιομηχανία επηρεάζει καθοριστικά τη δραστηριότητα και την ανάπτυξη ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων σε πλήθος παραδοσιακών ή/και τεχνολογικά προηγμένων κλάδων της οικονομίας.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις αλληλεπιδράσεις, η επίδραση της παραγωγής και διανομής χημικών εκτιμάται σε €4.243 εκατ., που ισοδυναμούν με 2,4% του ΑΕΠ της Ελλάδας.
Για κάθε ευρώ δαπάνης για την αγορά χημικών ουσιών και προϊόντων αυξάνει το ΑΕΠ κατά €1,9.
Η παραγωγή και διανομή χημικών ουσιών και προϊόντων συνεισφέρει σημαντικά στα φορολογικά έσοδα του κράτους και στις εισφορές στα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης.
Ειδικότερα, τα έσοδα του κράτους από φόρους και εισφορές που προκύπτουν άμεσα από τις δραστηριότητες παραγωγής και διανομής χημικών ουσιών και προϊόντων εκτιμώνται σε €519 εκατ., ενώ αν περιληφθούν οι έμμεσες και προκαλούμενες επιδράσεις τα έσοδα αυξάνονται σε €1.177 εκατ.
Εφόσον επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, η αξία παραγωγής της εγχώριας χημικής βιομηχανίας θα μπορούσε να προσεγγίσει τα 2,44 δισ. ευρώ το 2022, που απέχει όμως αρκετά από τη μέγιστη αξία παραγωγής χημικών στην Ελλάδα, η οποία είχε καταγραφεί το 2008 και πλησίαζε τα €3 δισ. ευρώ.
Ενδιαφέρουσα είναι η προοπτική επί ενός εθνικού σεναρίου βιομηχανικής «αναγέννησης», το οποίο εκτιμάται ότι θα έδινε σημαντική ώθηση στη χημική βιομηχανία και κατ’ επέκταση στην ελληνική οικονομία.
Η αξία παραγωγής χημικών, θα ξεπερνούσε τα €3,1 δισ. το 2022. Λαμβανομένων υπόψη των πολλαπλασιαστικών της επιδράσεων το ΑΕΠ θα ήταν το 2022 κατά περίπου €1,8 δισ. υψηλότερο σε σύγκριση με το ΑΕΠ που προκύπτει από την τρέχουσα τάση της παραγωγής χημικών, ενώ τα έσοδα από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές θα ήταν σχεδόν κατά €400 εκατ. περισσότερα.
Τέλος, η συνεισφορά της χημικής βιομηχανίας στη δημιουργία πρόσθετων θέσεων εργασίας συνολικά στην ελληνική οικονομία θα ήταν εξίσου σημαντική (+26,5 χιλ. θέσεις εργασίας).
Σχολιάζοντας τα συμπεράσματα της μελέτης, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Χημικών Βιομηχανιών (ΣΕΧΒ), Βασίλης Γούναρης, τόνισε πως «το αποτύπωμα της χημικής βιομηχανίας στην οικονομία δεν περιορίζεται στην αξία παραγωγής, την προστιθέμενη αξία, τις θέσεις εργασίας, τα φορολογικά έσοδα και τις ασφαλιστικές εισφορές που η ίδια δημιουργεί άμεσα στην οικονομία. Περιλαμβάνει, επιπλέον, τις έμμεσες επιδρά- σεις, οι οποίες δημιουργούνται από τις οικονομικές συναλλαγές των χημικών επιχειρήσεων με τους προμηθευτές τους, καθώς και τις προκαλούμενες επιδράσεις που έχει στην οικονομία η δαπάνη των εισοδημάτων των εργαζομένων που δημιουργούνται άμεσα και έμμεσα από τη δραστηριότητα του κλάδου».
Γιώργος Αλεξάκης