Σε πορεία υγιούς ανάπτυξης παρέμεινε και το 2018 η METRO AΕΒΕ με τον διευθύνοντα σύμβουλο του ομίλου κ. Αριστοτέλη Παντελιάδη να αναλύει μέσω συνέντευξης στο REPORTER magazine το επενδυτικό πρόγραμμα για το νέο οικονομικό έτος. Ταυτόχρονα ο κ. Παντελιάδης απαντά στο ερώτημα εάν θα μετέφερε την έδρα της εταιρίας στο εξωτερικό και πως διαμορφώνονται οι καταναλωτικές συνήθειες του ελληνικού νοικοκυριού μετά την 10ετή κρίση.
Ολόκληρη η συνέντευξη του κ. Παντελιάδη έχει ως εξής:
Ερ: Πώς θα χαρακτηρίζατε το οικονομικό έτος 2018 που μας αποχαιρετά για το κλάδο των σούπερ μάρκετ;
Απ: Θα το χαρακτήριζα ως μία ενδιαφέρουσα χρονιά με αντιφατικά μηνύματα: Η αγορά σταμάτησε επιτέλους να πέφτει, και αυτό που είχαμε ελπίσει και προβλέψει αρκετές φορές τα προηγούμενα χρόνια για να διαψευστούμε στη συνέχεια, επιτέλους πραγματοποιήθηκε. Ο εφιάλτης της συνεχούς πτώσης σταμάτησε. Από την άλλη πλευρά όμως, μετά από αθροιστική πτώση της αγοράς κατά 25%, περιμέναμε με την ολοκλήρωση των προγραμμάτων σταθεροποίησης μια απότομη βελτίωση της αγοράς – και της οικονομίας γενικότερα. Και αυτά δεν ήρθαν. Είδαμε μια αναιμική ανάκαμψη, έναν καταναλωτή που παραμένει πολύ διστακτικός ακόμη και στις πιο βασικές δαπάνες διαβίωσής του.
Σε επίπεδο επιχειρήσεων, είδαμε τη μερική ανάκαμψη του δικτύου της Μαρινόπουλος που λειτουργεί πλέον ως Σκλαβενίτης, η οποία οδήγησε σε ανακατανομή μεριδίων στην Αγορά. Αυτό είχε σαν συνέπεια, ενώ όπως είπαμε η συνολική πτώση σταμάτησε, αρκετές και σημαντικές αλυσίδες να δουν μεγάλη μείωση στον τζίρο τους, της τάξης 5-6%. Χάρη στη συνεχιζόμενη ανάκαμψη των καταστημάτων που αποκτήσαμε από τον Βερόπουλο, είχαμε την τύχη στη METRO να αποτελούμε εξαίρεση από την τάση αυτή και να είμαστε ανοδικοί, δεν είναι όμως όλες οι επιχειρήσεις τόσο ευτυχείς.
Ερ: Σε τι ύψος και πού κατευθύνθηκαν οι επενδύσεις του ομίλου METRO για την τρέχουσα οικονομική χρήση;
Απ: Το 2018 ήταν μια σημαντική χρονιά για εμάς. Ολοκληρώσαμε το τριετές πλάνο πλήρους απορρόφησης της εταιρείας Βερόπουλος, τόσο σε επίπεδο συμβολικό, με τη λογιστική απορρόφηση και την ενοποίηση των εταιρειών σε ένα νομικό πρόσωπο, όσο και σε ουσιαστικό, με την ανακαίνιση και των τελευταίων καταστημάτων που απέμεναν, αλλά και την ολοκλήρωση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τους εργαζόμενους. Ανοίξαμε επίσης 5 νέα καταστήματα και ολοκληρώσαμε τον εκσυγχρονισμό του στόλου των φορτηγών μας, με όλα τα οχήματα του στόλου μας να πληρούν πλέον τις σύγχρονες περιβαλλοντικές προδιαγραφές της ΕΕ.
Όλα αυτά απαίτησαν σημαντικές επενδύσεις, οι οποίες ξεπέρασαν τα 55 εκ € κατά τη χρονιά που διανύουμε. Χάρη στη λειτουργική κερδοφορία μας και σε μια πιο προσεκτική διαχείριση των αποθεμάτων, δεν χρειάστηκε καμία αύξηση του δανεισμού μας για να καλυφθεί το ποσό αυτό.
Ερ: Η αίσθηση που επικρατεί στην κοινωνία είναι ότι τα νοικοκυριά έχουν αγγίξει και την τελευταία γραμμή «μαζινό» που είναι η κατανάλωση ειδών πρώτης ανάγκης στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Ισχύει αυτή η αίσθηση που υπάρχει ή είναι διαφορετική η εικόνα;
Απ: Σε όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης η μορφή της κατανάλωσης στα Super market άλλαξε δραστικά. Υπάρχουν συμπατριώτες μας που αδυνατούν να καλύψουν τις βασικές διατροφικές ανάγκες τους και βρίσκονται σημαντικά κάτω από το όριο της φτώχειας. Πέρα όμως από αυτούς, η μεγάλη πλειοψηφία δεν έφτασε ευτυχώς στο σημείο της πείνας. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι διατροφικές και καταναλωτικές συνήθειές της έμειναν ανεπηρέαστες. Οι αγορές έγιναν πιο στοχευμένες, καλύπτουν πλέον τις προγραμματισμένες ανάγκες και οι αυθόρμητες αγορές μειώθηκαν πολύ. Ο καταναλωτής κυνηγάει πολύ τις προσφορές, δεν μένει πιστός στη μάρκα, επιλέγει φθηνότερα προϊόντα, πηγαίνει πιο συχνά στο Super market και αγοράζει κάθε φορά λιγότερα προϊόντα. Καθώς δεν κρατά απόθεμα στο σπίτι του, έχει μειώσει πολύ αυτά που πετάει γιατί του λήγουν, αλλά έχει χάσει και την απόλαυση μιας πρόσθετης, όχι απαραίτητης και όχι προγραμματισμένης αγοράς ενός προϊόντος που του τράβηξε την προσοχή.
Ερ: Εάν προερχόσασταν από το εξωτερικό και είχατε την ιδιοκτησία αλυσίδας σούπερ μάρκετ, θα επενδύατε αυτήν την περίοδο στην Ελλάδα;
Απ: Θα μου έδινε κάποιο κίνητρο η χώρα για να το κάνω; Έχει ένα φιλικό περιβάλλον στην επιχειρηματικότητα, με σταθερή νομοθεσία και φορολογία, γρήγορη απόδοση δικαιοσύνης, ξεκάθαρες νομοθετικές διατάξεις, λογικό ύψος φορολογίας, κίνητρα για τις επενδύσεις, χαμηλό μη μισθολογικό κόστος, ξεκάθαρο καθεστώς χρήσεων γης, γρήγορες διαδικασίες έκδοσης οικοδομικών αδειών; Έχει διαθέσιμο εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό ή έφυγαν οι περισσότεροι στο εξωτερικό; Η επένδυσή μου θα έβρισκε την κοινωνία αρωγό ή θα με θεωρούσαν εκ προοιμίου εκμεταλλευτή και απατεώνα;
Φοβάμαι ότι οι αυτονόητες απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα, σε συνδυασμό με την ύπαρξη πολύ δραστήριων και επιτυχημένων αλυσίδων super market στην Ελλάδα, που θα καθιστούσαν την επιτυχία μιας νεοεισερχόμενης πιο δύσκολη, θα με απέτρεπαν να επενδύσω.
Θα σκεφτεί κανείς ότι παίρνω αυτή τη θέση γιατί θα επιθυμούσα να αποτρέψω κάθε πιθανό νέο ανταγωνιστή. Και όμως, πιστεύω ακράδαντα ότι ο υγιής ανταγωνισμός είναι ευπρόσδεκτος και κάνει σε όλους μας καλό. Μακάρι να μπορούσαμε να απαντήσουμε θετικά στα ερωτήματα που έθεσα, και ας έρχονταν πολλοί ξένοι να επενδύσουν στον κλάδο μας.
Ερ: Έχει αποκατασταθεί η ρευστότητα με τους προμηθευτές ή θα πρέπει να αποκλιμακωθούν ακόμη περισσότερο τα capital controls;
Απ: Τα capital controls δεν έφεραν δυσκολίες στην αποπληρωμή των προμηθευτών μας. Το αντίθετο μάλιστα, καθώς τα Super market εισέπρατταν μετρητά ακόμα και τις εκείνες τις πρώτες δύσκολες μέρες που αυτά έλειπαν από παντού. Εμείς στη METRO βοηθήσαμε αρκετούς προμηθευτές μας εκείνες τις μέρες, και ξέρω ότι αυτό το έκαναν και άλλες αλυσίδες λιανεμπορίου στον κλάδο μας.
Φοβάμαι ότι μια κακή νοοτροπία λίγων αλυσίδων χαρακτηρίζει αρνητικά ολόκληρο τον κλάδο στο θέμα των πληρωμών. Εννοώ ότι κάποιοι βλέπουν τους προμηθευτές μας σαν τράπεζες που οφείλουν να καλύψουν οποιοδήποτε χρηματοδοτικό κενό παρουσιαστεί. Από την άλλη μεριά, οι περισσότεροι τηρούμε τις συμφωνίες μας στο ακέραιο και πληρώνουμε απόλυτα έγκαιρα τους προμηθευτές μας. Αυτή η διαφοροποίηση δημιουργεί, μεταξύ των άλλων, και αθέμιτο ανταγωνισμό. Αλλά δημιουργεί και κινδύνους για τους ίδιους τους προμηθευτές, κινδύνους που απέφυγαν την τελευταία στιγμή στην περίπτωση της Βερόπουλος, αφού εμείς αποπληρώσαμε όλες τις υποχρεώσεις μας, πλήρωσαν όπως ακριβά στην περίπτωση της Μαρινόπουλος, όταν υποχρεώθηκαν να δεχθούν κούρεμα 50%. Θα μου επιτρέψετε όμως να πω ότι ευθύνονται και οι ίδιοι οι προμηθευτές που ανέχονται αυτή την κατάσταση.
Ερ: Ποιό είναι το σημαντικότερο δίδαγμα που σας έχει δώσει η μεγαλύτερη κρίση που γνώρισε η χώρα μας μετά τον β΄παγκόσμιο πόλεμο;
Απ: Όλοι γίναμε λίγο σοφότεροι, αν και φοβάμαι όχι επαρκώς σοφοί. Στη METRO είδαμε ότι η ψύχραιμη θεώρηση των πραγμάτων σε συνδυασμό με τη διαχρονική, συνετή διαχείριση σε φέρνουν σε πιο πλεονεκτική θέση μέσα σε μια κρίση. Όταν «βρέχει λεφτά», όλοι μπορούν να κρύψουν τα προβλήματα κάτω από το χαλί. Όταν όμως τα πράγματα δυσκολεύουν, τότε ξεχωρίζουν οι επιχειρήσεις που κρατούν συμμαζεμένα τα οικονομικά τους.
Από την άλλη μεριά και βλέποντας να επαναλαμβάνουμε σαν κοινωνία τα ίδια λάθη που μας οδήγησαν στην κρίση απογοητεύομαι και βλέπω ότι δεν θέλουμε να διδαχθούμε. Συνεχίζουμε να πιστεύουμε υποσχέσεις για εύκολες, μαγικές λύσεις. Αν κάτι δείχνει η κατάσταση της Ελλάδας την τελευταία δεκαετία είναι ότι χωρίς έξυπνη και σκληρή δουλειά δεν προχωράμε μπροστά. Αλλά δεν θέλουν όλοι να το καταλάβουν αυτό.
Ερ: Σκεφτήκατε ποτέ να μεταφέρετε την έδρα σας στο εξωτερικό (όπως συνέβη πρόσφατα με την τσιμεντοβιομηχανία Τιτάν) για να επιτύχετε καλύτερους όρους δανεισμού για τον όμιλο ή χαμηλότερη φορολόγηση για τα στελέχη σας;
Απ: Δεν τέθηκε ποτέ τέτοιο ζήτημα για εμάς. Ευτυχώς οι όροι δανεισμού μας δεν είναι πολύ διαφορετικοί από αυτούς που θα βρίσκαμε αν η έδρα μας ήταν στο εξωτερικό. Μην ξεχνάτε ότι η δραστηριότητά μας λαμβάνει χώρα εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα. Μια ξένη τράπεζα ή ένας επενδυτής που αγοράζει ομολογίες ενός δανείου που θα εκδίδαμε αξιολογεί κυρίως τον κίνδυνο της χώρας δραστηριοποίησης, και αυτό δεν θα άλλαζε με τη μεταφορά έδρας.
Τα δε στελέχη μας, από τη στιγμή που παραμένουν φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας, δεν θα έβλεπαν καμιά διαφορά στη φορολογία τους αν πληρώνονταν από το εξωτερικό.
Αφήνω τελευταία την μη ορθολογική παράμετρο της απάντησής μου: Αν οι υγιείς επιχειρήσεις εγκαταλείψουν τη χώρα, τι θα μείνει τελικά εδώ; Οφείλουμε να βάλουμε το λιθαράκι που μπορούμε για να βοηθήσουμε τη χώρα μας να σταθεί στα πόδια της ξανά.
Ερ: Είστε από τους ελάχιστους μεγάλους εργοδότες της Ελληνικής οικονομίας που είστε συνεπείς στις υποχρεώσεις σας απέναντι στην εφορία, στα ασφαλιστικά ταμεία και στους εργαζομένους σας. Σας προβληματίζει ότι αυτή η φορολογική αφαίμαξη θα μειώνει συνεχώς τις καλές και υγιείς επιχειρήσεις που θα συνεχίσουν να πληρώνουν στην ώρα τους;
Απ: Με προβληματίζει πολύ. Αυτό ακριβώς είναι η κρίση: ένας φαύλος κύκλος που γεννά προβληματικές επιχειρήσεις και φτωχότερους πολίτες, που πληρώνουν λιγότερους φόρους και αναγκάζουν το κράτος να ανεβάσει τους φορολογικούς συντελεστές για να ανταπεξέρθει στις υποχρεώσεις του. Είμαστε στη χρονική στιγμή που ο φαύλος κύκλος μπορεί και πρέπει να σπάσει, και χρειάζονται γι΄ αυτό μελετημένος σχεδιασμός, κοινωνική συναίνεση και τολμηρές αποφάσεις. Δεν υπάρχει άλλος χρόνος για χάσιμο. Από την άλλη μεριά βλέπω πολλούς, επιχειρήσεις και πολίτες, να εκμεταλλεύονται την κατάσταση για να μην πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, ενώ έχουν την οικονομική δυνατότητα να το κάνουν. Με αυτή τη νοοτροπία δεν θα αλλάξουμε την Ελλάδα. Σε κανένα δεν αρέσει να πληρώνει φόρους, εισφορές και υποχρεώσεις, αλλά μερικά πράγματα τα κάνουμε γιατί πρέπει, όχι γιατί μας αρέσει.
Ερ: Ποιά είναι τα σχέδιά σας για το 2019; Πού θα επικεντρωθούν οι προσπάθειές σας;
Απ: Έχοντας ολοκληρώσει όλη τη δουλειά που είχαμε να κάνουμε για την πλήρη μετατροπή του δικτύου της Βερόπουλος σε σύγχρονα My market, θα επενδύσουμε σε συστήματα που θα βελτιώνουν περισσότερο την αποδοτικότητά μας και θα βελτιώνουν την εξυπηρέτηση και ικανοποίηση του πελάτη από τα καταστήματά μας. Θα δώσουμε βάρος στο νέο ηλεκτρονικό μας κατάστημα, αλλά και στο δίκτυο χονδρικής μας, τα METRO Cash and Carry, που όντας ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης στο χώρο τους, φέρουν και το βάρος της ανάπτυξης αυτής της αγοράς.
Ταυτόχρονα θα ξεκινήσουμε την επέκταση του Κέντρου Διανομής μας της Βόρειας Ελλάδας κατά 20.000 τμ, ενώ θα συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε το δίκτυο των καταστημάτων μας με νέα σημεία.
Μέσα στο 2019 θα ολοκληρωθεί η ανέγερση του πρώτου μας καταστήματος Cash and Carry στην Κύπρο. Πρόκειται για ένα μεγάλο κατάστημα στη Λεμεσό, το οποίο θα αποτελέσει και το πρώτο αυτού του τύπου στην Κύπρο.
Ερ: Ο κλάδος των super market οδηγείται σε περαιτέρω συγκέντρωση από λίγους και ισχυρούς ή εκτιμάτε ότι θα δούμε διεύρυνση την επόμενη διετία;
Απ: Όπως σε κάθε αγορά, έτσι και στα Super market, παραμένει στο παιχνίδι όποιος έχει λόγο ύπαρξης. Με άλλα λόγια, όποιος κάνει καλά τη δουλειά του, όποιος έχει να προσφέρει κάτι στον πελάτη του. Με την έννοια αυτή, το ξεκαθάρισμα που έγινε τα τελευταία χρόνια στην αγορά λειτούργησε θετικά για τον καταναλωτή. Καλύτερες και πιο οργανωμένες επιχειρήσεις εξαγοράζουν προβληματικές εταιρείες και τις διασώζουν. Αυτό οδηγεί σε συγκέντρωση και είναι μια θετική συγκέντρωση, η οποία βλέπω ότι θα συνεχιστεί, γιατί υπάρχουν ακόμα επιχειρήσεις στον κλάδο μας που δεν λειτουργούν σωστά και επ’ ωφελεία του πελάτη.
Υπάρχει σε πολλά επίπεδα μια ανησυχία και μια εγγενής αντίθεση στη συγκέντρωση των επιχειρήσεων, γιατί θεωρείται ότι οι μικρότερες εταιρείες αδυνατούν να αντέξουν τον ανταγωνισμό και γίνονται «θύματα» των μεγάλων. Δεν ήταν όμως το μικρό μέγεθος που οδήγησε το Βερόπουλο στην (τότε μικρότερή του) METRO ή το Μαρινόπουλο στον (μέχρι πρότινος μικρότερό του) Σκλαβενίτη. Γνωρίζω μια σειρά μικρών και μεσαίων αλυσίδων Super market που κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους και δεν θα χρειαστεί ποτέ να πουληθούν, εκτός φυσικά αν οι ιδιοκτήτες του το επιθυμήσουν για λόγους που δεν θα έχουν όμως να κάνουν με επιχειρηματικές δυσκολίες.