Ο αντίκτυπος της σύγκρουσης στην Ουκρανία στις οικονομίες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής έχει αρχίζει να γίνεται κατανοητός. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύντομη έκθεση από τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη αποκάλυψε ότι το 2020 κάθε τόνος σιταριού που εισήγαγε το Μπενίν προερχόταν από τη Ρωσία, ενώ όλες οι εισαγωγές στη Σομαλία προέρχονταν είτε από τη Ρωσία είτε από την Ουκρανία.
Επίσης, τα τρία τέταρτα του σιταριού της Αιγύπτου προέρχονταν από αυτές τις χώρες της Ρωσίας και Ουκρανίας. Επιπλέον, η γειτονική Λιβύη και η Τυνησία εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την Ουκρανία για τις προμήθειες σιτηρών. Το ένα τέταρτο των συνολικών εισαγωγών της Τουρκίας σε σιτάρι, καλαμπόκι, κριθάρι και ηλιέλαιο και σπόρους προέρχεται από τη Ρωσία (22%) ή την Ουκρανία (3%), και ακόμη και η πανίσχυρη Κίνα εισάγει παρόμοια αναλογία.
Η σημερινή γεωπολιτική κρίση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Έως και 26 αφρικανικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών, εισάγουν περισσότερο από το ένα τρίτο του σιταριού τους από τις δύο εμπόλεμες χώρες. Πολλές αφρικανικές οικονομίες ήδη παλεύουν με εσωτερικές συγκρούσεις και επισφαλείς καταστάσεις επισιτιστικής ασφάλειας.
Η έκθεση της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών τόνισε ότι πάνω από το 5% του καλαθιού εισαγωγών των φτωχότερων χωρών είναι προϊόντα που είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν αύξηση των τιμών ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης. Ωστόσο, το μερίδιο αυτό είναι κάτω του 1% για τις πλουσιότερες χώρες.
Συνεπώς, οι χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής αναμένεται να αντιμετωπίσουν αυξανόμενες τιμές τροφίμων, καυσίμων και λιπασμάτων, χρηματοοικονομική αστάθεια, μια αναδιάταξη της σύνθετης αλυσίδας εφοδιασμού γεωργικών εμπορευμάτων, και αυξανόμενο κόστος εμπορίου.
Ένα ενημερωτικό άρθρο της BIMCO, της ένωσης εφοπλιστών, τόνισε ότι μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση φαίνεται αναπόφευκτη και ότι η πείνα αναμένεται να αυξηθεί στις εύθραυστες αναπτυσσόμενες οικονομίες που δεν έχουν ακόμη ανακάμψει από τις επιπτώσεις του Covid-19. Ο Niels Rasmussen, επικεφαλής ναυτιλιακός αναλυτής της BIMCO, προειδοποίησε ότι η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη είναι πιθανό να είναι σημαντικά χαμηλότερη από την πρόβλεψη της τάξεως 4%-4,5% πριν από τον πόλεμο.
Εξετάζοντας συγκεκριμένα τη ναυλαγορά χύδην ξηρού φορτίου, η έκθεση της BIMCO παρατήρησε ότι οι εξαγωγές της Ρωσίας μειώνονται κάθε εβδομάδα από την εισβολή.
Σε τρεις εβδομάδες, οι εξαγωγές ήταν 25% χαμηλότερες από τον προπολεμικό μέσο όρο του 2022. Οι μειώσεις εμφανίζονται εξίσου κατανεμημένες σε λιμάνια, μεγέθη πλοίων και εμπορεύματα - αν και ο άνθρακας από τη ρωσική Άπω Ανατολή φαίνεται να είναι προς το παρών ανεπηρέαστος.
Οι εξαγωγές της Ουκρανίας συνεχίζουν να παραμένουν σε στασιμότητα και οι ανησυχίες εντείνουν για την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού σιτηρών. Τόσο η Unctad όσο και η BIMCO πιστεύουν ότι παρά τις προσπάθειες να διατηρηθεί η ροή βασικών εμπορευμάτων από τα λιμάνια της Ουκρανίας, η δραματική επιβράδυνση των εξαγωγών θα πλήξει αναπόφευκτα τις οικονομίες εισαγωγής και τα πλοία μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου μικρού μεγέθους, handymax και supramax, που τις εξυπηρετούν κυρίως.
Μαρία Μπερτζελέτου
