Στην Ελλάδα, παράγοντες της αγοράς της τέχνης αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι η πτώση των πωλήσεων έφτασε το δωδεκάμηνο που μας πέρασε ακόμα και το 50%, ενώ το μέλλον της αγοράς δεν μπορεί να προβλεφθεί καθώς υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα. Η πελάτες που παραμένουν πιστοί στις gallery είναι αυτοί των πολύ υψηλών εισοδημάτων, ενώ αυτοί των μεσαίων εισοδημάτων απέχουν από τις δημοπρασίες. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι παράγοντας της Gallery Thanassis Frissiras, αναφέρει ότι η αγορά ανταποκρίθηκε σε έργα που έδωσαν τη δυνατότητα στους επενδυτές να προστατέψουν το κεφάλαιο τους. Με άλλα λόγια, πολλοί ήταν οι επενδυτές οι οποίοι όταν συναντούσαν έργο που είχε τις προϋποθέσεις κάποιας επένδυσης, δηλαδή μελλοντικής αύξησης της τιμής τους, διέθεταν τα χρήματα που απαιτούνταν. Γι αυτό το λόγο, αναφέρει χαρακτηριστικά, η πραγματική κρίση που πέρασε ο κλάδος ήταν μόνο το τρίμηνο Δεκέμβριος του 2008-Φεβρουάριος του 2009, όταν και πραγματικά είχε σημειωθεί πτώση της τάξεως του 30%.
Ο παγκόσμιος δείκτης για την αγορά τέχνης, ο δείκτης Mei Moses, ο οποίος διαμορφώνεται από αγοραπωλησίες στις μεγάλες αγορές, δηλαδή τη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, το Παρίσι, το Τόκιο, δείχνει πως κατά τα τελευταία 50 χρόνια, η απόδοση από έργα τέχνης είναι 10,5% ετησίως, ενώ η απόδοση από τον δείκτη S&P 500 του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης είναι 10,9%. Την τελευταία πενταετία και δεκαετία, η αντίστοιχη απόδοση από την τέχνη είναι 11,6% και 8,5% ετησίως και από μετοχές 6,1% και 8,4%, αντίστοιχα. Σημειώνεται εδώ ότι λαβαίνοντας υπόψη την οικονομική ύφεση του τελευταίου έτους, ο δείκτης Mei Moses μειώθηκε μόνο κατά 4,5%, η πρώτη μείωση σε πέντε χρόνια μετά από αποδόσεις +20% ετησίως.
Ωστόσο, τα επιμέρους νούμερα των οίκων στο εξωτερικό, δείχνουν ότι η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Μεγάλοι οίκοι, όπως ο Sothebys και η Christies είδαν το δεύτερο τρίμηνο τα κέρδη τους να υποχωρούν πάνω από το 80%, αφού το εισόδημα του πελατολογίου από το οποίο τροφοδοτούνταν οι δημοπρασίες είχε πληγεί σοβαρά από την οικονομική κρίση. Μάλιστα, ο οίκος Christie΄s International στο τέλος καλοκαιριού εγκατέλειψε τα σχέδιά του σχετικά με τη δημιουργία επενδυτικού fund σε έργα τέχνης. Η κίνηση αυτή αποτελεί ακόμη μία ένδειξη ότι η παγκόσμια οικονομική ύφεση πληγώνει την άλλοτε ακμάζουσα αγορά τέχνης, ενώ σημαντικό ρόλο έπαιξε και το γεγονός ότι οι πωλήσεις του πρώτου εξαμήνου του οίκου υποχώρησαν κατά 35%, με τη μεγαλύτερη πτώση να παρατηρείται στη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο.
Τέλος, πολλοί παράγοντες, τόσο της ελληνικής όσο και της παγκόσμιας αγοράς επισημαίνουν και την άρνηση των καλλιτεχνών να διαθέσουν έργα τους στις δημοπρασίες, καθώς αναμένουν μετά το πέρας της ύφεσης να κερδίσουν πολλά περισσότερα χρήματα. Το αποτέλεσμα είναι, πέρα από έργα θανούντων καλλιτεχνών, να μη διατίθενται «αξιόλογα» έργα που μπορούν να «χτυπηθούν» σε υψηλές τιμές.
Αλεξάνδρα Τόμπρα
[email protected]