Μόνο στις ΗΠΑ το έλλειμμα για το οικονομικό έτος 2009 άγγιξε τα 1,4 τρις δολάρια ή 9,9% του ΑΕΠ, στα υψηλότερα επίπεδα από το 1945. Τα προβλήματα όμως τώρα φαίνονται μεγαλύτερα ακόμη και από τη μεταπολεμική περίοδο. Τα πρώτα αρνητικά σήματα έρχονται από την αγορά παραγώγων που αποτελεί την Αγρια Δύση των αγορών: Μεγάλη αγορά, χωρίς κανονιστικές ρυθμίσεις και αδέσμευτη από οποιαδήποτε αρχή, όπως συμβαίνει με το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Σε αυτή την αγορά διαπραγματεύονται τα credit default swaps (CDS).

Τα CDS δεν είναι τίποτα περισσότερο από ασφαλιστικά συμβόλαια (ασφάλιστρα κινδύνου), που παρέχουν προστασία από τυχόν αδυναμία όσων εκδίδουν ομόλογα να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους. Ένα τμήμα της αγοράς αυτής παρέχει προστασία στο κρατικό χρέος, δηλαδή στα κρατικά ομόλογα.

Σύμφωνα με τους ειδικούς που εμπλέκονται στην εν λόγω αγορά, οι traders στην αγορά αυτή αγοράζουν προστασία σαν τρελοί, με τις αγορές τους να φτάνουν στα υψηλότερα επίπεδα από τον Ιούλιο, μετά από 4 μήνες σχετικής ηρεμίας. Αποτέλεσμα είναι ο δείκτης κινδύνου των κρατικών ομολόγων, με βάση τα CDS επτά διαφορετικών χωρών να έχει εκτοξευθεί κατά 32% από τον Οκτώβριο. Η βασική αιτία ήταν η αλματώδης άνοδος στο κόστος προστασίας έναντι του δημόσιου χρέους της Ιαπωνίας, της Βρετανίας και των ΗΠΑ. Τα ιαπωνικά CDS διπλασιάστηκαν σε δύο μόλις μήνες, από τις 11 Σεπτεμβρίου έως τις 9 Νοεμβρίου. Και οι τρεις χώρες, μάλιστα, αναμένεται να συνεχίσουν να έχουν υψηλά επίπεδα ελλείμματος σε σχέση με το ΑΕΠ, μέχρι και το 2011, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ.

Αυτές οι συνθήκες ενδέχεται να θέσουν τις βάσεις για μια νέα κατάσταση πανικού, που μπορεί να μοιάζει με τις συνθήκες πανικού της πιστωτικής κρίσης του περασμένου φθινοπώρου. Τότε, τα CDS σκαρφάλωσαν σε νέα υψηλά, ρίχνοντας στα τάρταρα τις κεφαλαιαγορές και τις αγορές σταθερού εισοδήματος (ομόλογα). Εάν μάλιστα συνεχιστεί η τάση αυτή στα CDS, πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι αυτό θα σημαίνει ότι οι αγορές εν γένει προσανατολίζονται για μια ευρύτερη άνοδο στα επίπεδα ρίσκου. Το δεύτερο πρόβλημα ήταν η πτώση στις αποδόσεις των βραχυπρόθεσμων αμερικανικών ομολόγων.

Η ζήτηση για τα ομόλογα με ημερομηνία ωρίμανσης στις αρχές του 2010 πέρασε σε αρνητική τροχιά για πρώτη φορά μετά από την κορύφωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Αυτό από μόνο του αποτελεί ένα ασυνήθιστο, το λιγότερο, γεγονός. Ενας επενδυτής ποντάρει μεγάλα χρηματικά ποσά για να κρατήσει αμερικανικά κρατικά χαρτιά για 90 ημέρες. Από τη στιγμή που επενδυτές αποδέχονται το ενδεχόμενο να γράψουν ζημιές προκειμένου να λάβουν τα χρήματα τους πίσω σε τρεις μήνες, η αποστροφή κινδύνου βρίσκεται - προφανώς - στα ύψη.

Η κατάσταση ακόμη μοιάζει με τη συγκέντρωση νεφών πριν από μια τροπική καταιγίδα. Αν τελικά η καταιγίδα θα ξεσπάσει με θυελλώδη ορμή, ή τα σύννεφα θα διαλυθούν χωρίς περαιτέρω συνέπειες, αυτό είναι ένα ζήτημα που μόνο το μέλλον θα δείξει. Προς το παρόν πάντως, ο ήλιος αχνοφέγγει ακόμη πίσω από τα σύννεφα και η βροχή δεν έχει ξεκινήσει ακόμη. Οταν αρχίσει, θα πρέπει να αξιολογήσουμε εκ νέου την κατάσταση.

Μια άλλη ερμηνεία για τις κινήσεις των CDS δίνει ο επικεφαλής στρατηγικής της WJB Capital Group. κ. Brian F. Reynolds, άνθρωπος με μεγάλη εμπειρία στο χώρο των CDS. Ο κ. Reynolds θεωρεί ότι οι «αρκούδες» των CDS, που είχαν τοποθετηθεί στα εταιρικά ομόλογα την περασμένη άνοιξη, τώρα τοποθετούνται σταδιακά τα αμερικανικά κρατικά CDS, προκειμένου να αποκομίσουν κέρδη. Η εν λόγω αγορά είναι πιο εύκολο (και πιο ανέξοδο) να χειραγωγηθεί, οπότε το ενδεχόμενο αυτό είναι αοικτό. Ο εν λόγω αναλυτής όμως πιστεύει ότι οι προσπάθειες των κερδοσκόπων θα αποτύχουν και το short-covering που θα προσφέρουν οι τελευταίοι, θα παράσχει το καύσιμο για την επόμενη κούρσα στις αγορές.

Ο κ. Reynolds επέμενε πέρυσι ότι οι «αρκούδες των ομολόγων» είχαν δίκιο να κινούνται όπως κινούνταν, ανεβάζοντας κατακόρυφα το ρίσκο. Φέτος όμως υποστηρίζει ότι οι αρκούδες αυτές στήνουν ένα πρόσκαιρο χορό για να αποκομίσουν βραχυπρόθεσμα κέρδη, χωρίς να έχουν την ιστορία ή τις πιθανότητες προς όφελός του