Ο μαραθώνιος επαφών που είχε την προηγούμενη εβδομάδα ο Γιώργος Παπανδρέου με ελληνικής καταγωγής επιχειρηματίες του εξωτερικού, ηγέτες της Λατινικής Αμερικής και της Μέσης Ανατολής, τον πρόεδρο της Cosco, αλλά και τον πρωθυπουργό της Λιβύης, είναι ενδεικτικός του κατεπείγοντος χαρακτήρα που έχει λάβει το ζήτημα των αποκρατικοποιήσεων και των ξένων επενδύσεων για την κυβέρνηση. Εξάλλου, ο πρωθυπουργός έχει παραδεχθεί σε μία σειρά πρόσφατων συνεντεύξεων που έδωσε σε διεθνή μέσα ενημέρωσης ότι η επιτυχία του σκληρού προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής που εφαρμόζει η κυβέρνησή του θα εξαρτηθεί εν πολλοίς από το κατά πόσο θα συνοδευτεί από ανάσες ανάπτυξης. Εξ ου και απηύθυνε προσκλητήριο για επενδύσεις προς πάσα κατεύθυνση.
Οι αποκρατικοποιήσεις
Το οικονομικό επιτελείο σκοπεύει λοιπόν να παρουσιάσει στο υπουργικό συμβούλιο φιλόδοξο τριετές πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Βασική συνιστώσα του προγράμματος θα είναι οι συμβάσεις παραχώρησης μεγάλων λιμανιών και αεροδρομίων της χώρας σε στρατηγικούς επενδυτές, αλλά και το ενδεχόμενο πώλησης μέρους της συμμετοχής του δημοσίου σε μεγάλες επιχειρήσεις όπως τα κρατικά καζίνο, ο ΟΣΕ, το Τ.Τ, ο ΟΠΑΠ, η ΔΕΗ, τα ΕΛΠΕ, η ΔΕΠΑ, ο ΟΤΕ η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ. Ειλημμένη απόφαση φαίνεται να αποτελεί η παράταση της σύμβασης με τη Γερμανική εταιρεία Hochtief για το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος και η επίσπευση της αποκρατικοποίησης της ΛΑΡΚΟ. Εν ολίγοις, από το «Γενικό Πωλητήριο» φαίνεται να εξαιρούνται επί της αρχής μόνο τα «δίκτυα» στρατηγικής σημασίας για τη χώρα (ύδρευσης, ενέργειας και επικοινωνιών).
Μέτρα ενίσχυσης του ανταγωνισμού
Ταυτόχρονα με τις αποκρατικοποιήσεις, προωθείται η ενίσχυση του ανταγωνισμού μέσω της πολυθρύλητης απελευθέρωσης των κλειστών επαγγελμάτων, αλλά και υπηρεσιών που μέχρι σήμερα παρέμεναν κρατικό μονοπώλιο (π.χ. τα τυχερά παιχνίδια). Επιπλέον, αναζητούνται τρόποι αξιοποίησης της τεράστιας ακίνητης περιουσίας του δημοσίου, η αξία της οποίας υπερβαίνει αυτή τη στιγμή το ετήσιο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν. Ο στόχος αυτός ελπίζεται ότι θα επιτευχθεί μέσω της σύστασης εταιρείας ειδικού σκοπού. Τέλος, το Υπουργικό Συμβούλιο θα εξετάσει την πορεία του προγράμματος συγχώνευσης δημόσιων οργανισμών, από το οποίο προσδοκώνται σημαντικά δημοσιονομικά οφέλη. Σημειώνεται ότι τα μέτρα ενίσχυσης του ανταγωνισμού και εξοικονόμησης πόρων προβλέπονται στο μνημόνιο που υπέγραψε η Ελλάδα για την ένταξή της στο μεικτό μηχανισμό στήριξης Ε.Ε/Δ.Ν.Τ
Τα προβλήματα
Εντούτοις, το φιλόδοξο πρόγραμμα της κυβέρνησης συναντά πολλά ακανθώδη προβλήματα στην εφαρμογή του. Πρώτα απ’ όλα, η δομή ορισμένων δημόσιων επιχειρήσεων (ΟΣΕ, αστικές συγκοινωνίες) τις καθιστά κάθε άλλο παρά ελκυστικές στους υποψήφιους επενδυτές. Για αυτό και προωθείται άλλωστε η αναδιάρθρωσή τους με τη συγχώνευση των εταιρειών του ομίλου ΟΣΕ σε τρεις (από πέντε που είναι σήμερα), καθώς και η συγχώνευση των αστικών συγκοινωνιακών φορέων της πρωτεύουσας σε δύο, έναν για τα μέσα σταθερής τροχιάς και έναν για τα μη σταθερής τροχιάς.Δεύτερον, η καταβαράθρωση της αξίας των μετοχών στο χρηματιστήριο καθιστά ασύμφορη την περαιτέρω μετοχοποίησή των περισσότερων εισηγμένων ΔΕΚΟ. Τρίτον, το κλίμα αβεβαιότητας που επικρατεί σχετικά με το μέλλον της ευρωζώνης γενικότερα και της Ελλάδας ειδικότερα, καθώς και η συνεχιζόμενη αναπαραγωγή σεναρίων περί επικείμενης στάσης πληρωμών, αποτελούν ισχυρά αντικίνητρα για επενδύσεις. Τέταρτον, οι αποκρατικοποιήσεις πάντοτε προκαλούν αντιδράσεις από συνδικαλιστικούς φορείς, αλλά και την κοινή γνώμη, ενώ το κράτος πρόκειται να απωλέσει τον έλεγχό του σε τομείς της οικονομίας, όπου ακόμη δεν λειτουργεί πλήρως ο ανταγωνισμός. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του ΟΤΕ, όπου αν το δημόσιο μειώσει περαιτέρω τη συμμετοχή του (από 20% που είναι σήμερα σε κάτω από 15%), θα χάσει σημαντικά προνόμια στη διοίκηση του οργανισμού, ενώ ανάλογοι προβληματισμοί εκφράζονται και για τον ΟΠΑΠ. Με άλλα λόγια, ενώ το οικονομικό επιτελείο φαίνεται να έχει καταλήξει λίγο έως πολύ στο τι θέλει να πουλήσει, για να αποκομίσει έσοδα, μεγάλο ερωτηματικό παραμένει «ποιος θα αγοράσει» και με τι όρους. Πάντως, με δηλώσεις του στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters, ανώτατος κυβερνητικός αξιωματούχος που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων θα πετύχει τους στόχους του και το ελληνικό δημόσιο θα αντλεί μέσω αυτού τουλάχιστον ένα δισεκατμμύριο ευρώ ετησίως για τα επόμενα τρία χρόνια.