Πιο αναλυτικά, σε μελέτη του ΙΟΒΕ με τίτλο: «Γραμμική Φορολόγηση: Μια νέα αρχή;» η οποία πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό του Ελληνοβρετανικού Επιμελητηρίου, προτείνεται ένα σύστημα που προβλέπει έναν βασικό συντελεστή 20% για όλα τα εισοδήματα, ανεξαρτήτως πηγής και προσώπου, καθώς και έναν χαμηλότερο συντελεστή 10% για χαμηλούς μισθούς, συντάξεις και ενοίκια (με αφορολόγητο ποσό για μισθούς και συντάξεις).
Το σύστημα αυτό- το οποίο χαρακτηρίζεται ως δημοσιονομικά ουδέτερο- είναι "απλώς μια ένδειξη για το πώς μια τέτοια πολιτική μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος, δημιουργώντας αναπτυξιακές προϋποθέσεις", όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Στη μελέτη που παρουσίασε ο αναπληρωτής καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Νίκος Καραβίτης, σύμβουλος του υπουργού Οικονομικών, αναλύεται πώς το ισχύον φορολογικό σύστημα έχει αποδειχθεί ανεπαρκές για την αναδιανομή του εισοδήματος και πώς ο ρόλος αυτός είναι καλύτερα να αφεθεί στην πολιτική των δαπανών.
Στόχος της εκδήλωσης ήταν η εξέταση και παρουσίαση εναλλακτικών λύσεων, στο πλαίσιο του δημόσιου διαλόγου, για την διαμόρφωση μιας αξιόπιστης φορολογικής πολιτικής που αποτελεί προϋπόθεση για την πλήρη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Η μελέτη αναλύει τις παθογένειες του ελληνικού φορολογικού συστήματος μέχρι τώρα, τις οποίες εντοπίζει στην πολυδιάσπαση του συστήματος και τον διαφορετικό τρόπο φορολόγησης ομοειδών εισοδημάτων, την αδιαφάνεια, την πολυπλοκότητα, αλλά κυρίως την αδυναμία συλλογής εσόδων, παρά τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές.
Στην ανάλυση του συστήματος της γραμμικής φορολόγησης που παρατίθεται στη μελέτη, φαίνεται ότι αυτού του είδους τα συστήματα αντιμετωπίζουν πολιτικά προβλήματα, τόσο λόγω της μη εξοικείωσης των Δυτικοευρωπαϊκών δημοσιονομικών συστημάτων με αυτά, όσο και με το φόβο ότι δεν επαρκούν για να στηρίξουν το κοινωνικό κράτος του λεγόμενου Ευρωπαϊκού μοντέλου.
Παρ' όλα αυτά, η μελέτη δείχνει ότι κάτι τέτοιο δεν αληθεύει, καθώς προτείνει ένα σύστημα, το οποίο αφ' ενός μπορεί να είναι η φυσική απόληξη του νέου φορολογικού συστήματος που θα αρχίσει να ισχύει το 2014, αφ' ετέρου δε θα είναι πολύ πιο απλό και διαφανές, με χαμηλότερους συντελεστές.
Στουρνάρας: Η κυβέρνηση προχωρά σε μεγάλες τομές
Η πρόταση αυτή, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν υιοθετείται, προς στιγμή από το υπουργείο Οικονομικών. Κύρια αιτία το γεγονός μειώνεται μεν ο φόρος για επιχειρήσεις, σε χαμηλά και υψηλά εισοδήματα, αυξάνεται όμως για τα μεσαία εισοδήματα. Με δεδομένη την πολιτική συγκυρία κάτι τέτοιο εκτιμάται ότι θα επιφέρει δριμύτατη κριτική, που, πάντως, ήδη αναμένεται καθώς ο κ. Καραβίτης αποτελεί «κόκκινο πανί» για τους βουλευτές της Ν.Δ..
Ο υπουργός Οικονομικών δεν παρέστη στην εκδήλωση καθώς δεν είχε προλάβει να επιστρέψει από τις Βρυξέλλες. Ωστόσο, ανέγνωσε κείμενο για λογαριασμό του, ο πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (ΣΟΕ) καθηγητής Πάνος Τσακλόγλου.
Ο κ. Στουρνάρας, στο κείμενο του, υπογραμμίζει ότι ήδη με το νέο φορολογικό σύστημα που καθιερώνεται από το 2014, "αποδεσμεύεται σε κάποιο βαθμό η κοινωνική από τη φορολογική πολιτική. Αυτό, πέρα από τη διαφάνεια και την αποκατάσταση της κοινωνικής δικαιοσύνης, πρακτικά σημαίνει ότι 869.000 οικογένειες με ένα ή δύο παιδιά μπορούν να πάρουν για πρώτη φορά επίδομα. Η φορολογική πολιτική δεν είναι πάντα το πιο πρόσφορο εργαλείο άσκησης κοινωνικής πολιτικής".
Ειδικότερα, ο υπουργός σημείωσε τις τρεις μεγάλες νομοθετικές πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης στη φορολογική νομοθεσία: το νέο Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, το νέο Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών και τον Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Συναλλαγών.
"Η παρούσα κυβέρνηση προσπάθησε με τον πλέον δραστικό τρόπο να προβεί σε τομές και αλλαγές των οποίων το μέγεθος και οι επιπτώσεις είναι σημαντικά μεγαλύτερες από όσες έχουν πραγματοποιηθεί για πολλά χρόνια στο παρελθόν", ανέφερε. Σύμφωνα με το κείμενο του υπουργού Οικονομικών οι βασικές καινοτομίες του νέου πλαισίου είναι πολλές και δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχουν αναδειχθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο:
- Με το νέο σύστημα διευρύνεται η φορολογική βάση μέσω της υποχρεωτικής δήλωση όλων των εισοδημάτων από όλους τους πολίτες και η πλήρης ένταξη στο φορολογικό σύστημα ομάδων που μέχρι σήμερα φορολογούνταν ελλιπώς ή με αδιαφανή τρόπο.
- Βελτιώνεται σημαντικά η φορολογική δικαιοσύνη: Η συνεισφορά των επαγγελματικών και κοινωνικών ομάδων διαμοιράζεται δικαιότερα και δεν περιορίζεται πλέον στη σχεδόν αποκλειστική επιβάρυνση των μισθωτών και συνταξιούχων.
- Εξορθολογίζεται η φορολογική μεταχείριση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, η οποία πλέον θα αντιμετωπίζεται με ενιαίο τρόπο.
- Αντιμετωπίζεται τολμηρά η δημιουργία υπεραξιών για κινητές και ακίνητες περιουσίες με την εισαγωγή φόρου υπεραξίας για τα φυσικά πρόσωπα και μόνο, αφού τα Νομικά Πρόσωπα φορολογούνται μέσω της φορολογίας των κερδών τους.
- Από το 2015 εντάσσεται στο φορολογικό σύστημα το αγροτικό εισόδημα με ένα πολύ μικρό συντελεστή που έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό του μαύρου εισοδήματος των μεσαζόντων.
Ο κ. Τσακλόγλου αναφέρθηκε, ακόμα, στις σημαντικές αλλαγές που συντελούνται στη φορολογική διοίκηση με την αξιοποίηση της τεχνολογίας, αλλά και στην γενικότερη αναδιάρθρωση του φοροελεγκτικού και φοροεισπρακτικού μηχανισμού.
Ανοίγει ο διάλογος
Ο πρόεδρος του ΙΟΒΕ, Ο. Κυριακόπουλος, αναφέρθηκε στην επιτακτική ανάγκη μιας αναπτυξιακής επανεκκίνησης στην ελληνική οικονομία χωρίς να υπάρξει οπισθοδρόμηση στον τομέα της δημοσιονομικής σταθεροποίησης αλλά στη βάση μεταρρυθμίσεων. Όπως σημείωσε, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός φορολογικού συστήματος που θα χαρακτηρίζεται πρώτα απ' όλα από απλότητα και σταθερότητα αποτελεί μείζονα προϋπόθεση προς αυτή την κατεύθυνση. "Το ΙΟΒΕ συμμετέχει ενεργά στο δημόσιο διάλογο και τον υποστηρίζει στη βάση ερευνητικών μελετών", υπογράμμισε
Στην παρέμβασή του ο πρόεδρος του Ελληνοβρετανικού Επιμελητηρίου, Χ. Οικονομόπουλος, υπογράμμισε την πολυπλοκότητα και τη γραφειοκρατία που κυριαρχούν στο σημερινό καθεστώς, υπογραμμίζοντας πως με ένα σταθερό φορολογικό συντελεστή εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων το δημοσιονομικό έσοδο θα παρέμενε ανέπαφο, ενώ παράλληλα θα αντιμετωπιζόταν μια κι έξω κάθε σχετική γραφειοκρατία και εστία διαφθοράς.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Ernst & Young κ. Π. Παπάζογλου τόνισε ότι το flat tax μπορεί να συμβάλει, από κοινού με άλλα μέτρα, στην ουσιαστική αύξηση των ποσοστών φορολογικής συμμόρφωσης. "Πέρα από τα προφανή άμεσα αποτελέσματα, η αύξηση της συμμόρφωσης θα έχει και έμμεσες θετικές συνέπειες, όπως την αύξηση των εσόδων από ΦΠΑ, τη μείωση των ποσοστών μαύρης εργασίας και την επακόλουθη αύξηση των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων", σημείωσε. Ο ίδιος χαρακτήρισε "εσφαλμένη και αποτρεπτική για επενδύσεις" την άποψη ότι η αύξηση των φορολογικών συντελεστών οδηγεί σε ανάλογη αύξηση των εσόδων.
Τέλος, στην παρέμβασή του ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μ. Ματσαγγάνης ανέφερε ότι η αναδιανομή εισοδήματος μέσω της φορολογίας αποτελεί αμφιλεγόμενη επιδίωξη. "Εάν υπάρχουν αναδιανεμητικοί στόχοι, το κατάλληλο εργαλείο για την επίτευξή τους δεν είναι η φορολογική πολιτική αλλά η πολιτική δαπανών μέσω π.χ. κοινωνικής πολιτικής", είπε χαρακτηριστικά.
Το ζήτημα του Χαμηλότερου Κοινού Συντελεστή (flat tax rate) είχε αρχικά βάλει στο τραπέζι η Ελληνική Ένωση Επιχειρηματιών (ΕΕΝΕ) η οποία με παρέμβαση της σημείωνει:
Εξαιτίας του υψηλού ονομαστικού φορολογικού συντελεστή και της πολυπλοκότητας του φορολογικού συστήματος, οι φορολογούμενοι α) αποθαρρύνονται από το να δηλώσουν το πραγματικό τους εισόδημα και, β) βρίσκουν νόμιμους τρόπους σε αυτά που δηλώνουν να πληρώνουν λιγότερα. Αν ληφθεί υπόψιν και το γεγονός ότι η πλειονότητα των ελληνικών επιχειρήσεων είναι από οικογενειακές έως πολύ μικρές που είναι δύσκολο να ελεγχθούν, αντιλαμβάνεται κανείς την έκταση της φοροδιαφυγής. Το αποτέλεσμα είναι ένας πραγματικός φορολογικός συντελεστής (effective tax rate) χαμηλότερος του 23%.
Το κίνητρο του χαμηλότερου συντελεστή σε συνδυασμό με αυστηρότερο έλεγχο από τις αρχές (π.χ. ελάχιστο δηλωθέν εισόδημα με βάση το επάγγελμα) και κατάργηση οποιονδήποτε φοροαπαλλαγών για υψηλότερα εισοδήματα / κέρδη επιχειρήσεων, θα είχαν σαν αποτέλεσμα την πάταξη της φοροδιαφυγής εφόσον το ατομικό όφελος πλέον δεν θα δικαιολογούσε το ρίσκο παραβατικότητας. Παράλληλα δεν θα μείωνε τις εισφορές στο κράτος εφόσον ο τωρινός πραγματικός φορολογικός συντελεστής (effective tax rate) είναι έτσι κι αλλιώς χαμηλότερος από το 23%.
Η ΕΕΝΕ προτείνει μια Μεταβατική Φορολογία προς χαμηλότερους συντελεστές και Κίνητρα Ανάπτυξης
Στην περίπτωση που η Κυβέρνηση δεν είναι έτοιμη να εισάγει άμεσα τον χαμηλότερο κοινό συντελεστή (Flat Tax Rate) θα μπορούσε να προβεί σε μεταβατική φορολόγηση πρόσθετου εισοδήματος (π.χ. σε σχέση με το δηλωθέν προ Οικονομικής Κρίσεως εποχή εισόδημα) με συντελεστή 10%.
Σήμερα η Κυβέρνηση προσμένει κάποια συγκεκριμένα φορολογικά έσοδα το 2014. Αν ισχύσει αυτό το μέτρο του Ενιαίου Μεταβατικού Φορολογικού Συντελεστή, στην χειρότερη περίπτωση το Υπουργείο Οικονομίας θα λάβει το φορολογικό έσοδο που αναμένει. Ειδάλλως, κάθε επιπλέον δηλωτέο εισόδημα θα αποτελεί ένα καθαρό επιπλέον έσοδο για την Κυβέρνηση. Για το Φορολογούμενο το κίνητρο θα είναι υψηλό έτσι ώστε να δηλώσει πλήρως το μελλοντικό φορολογητέο του εισόδημά.
Τα οφέλη αναλυτικότερα
-
Το μέτρο μπορεί να λειτουργήσει ειδικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους Ελεύθερους Επαγγελματίες έτσι ώστε να δηλώσουν το πραγματικό μελλοντικό τους φορολογικό εισόδημα, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τα συνολικά έσοδα φορολογίας εισοδήματος της Κυβέρνησης τα οποία ανεξαρτήτως, αναμένονται μικρότερα από τα προ κρίσης έσοδα.
-
Το μεγαλύτερο όφελος που θα προκύψει είναι η δημιουργία κινήτρου ανάπτυξης και επενδύσεων καθώς όλες οι εταιρίες θα βασίσουν τις επενδυτικές τους αποφάσεις στο οριακό ενιαίο φορολογικό ποσοστό (marginal tax rate) που θα πληρώσουν στα επιπλέον έσοδα που θα δημιουργήσουν. Με απλά λόγια, αυτό θα οδηγήσει τις Ελληνικές αλλά και Πολυεθνικές εταιρίες να αναλάβουν και να αναθέσουν αναλογικά επιπλέον υπο‐ κατασκευαστικό έργο.
Ήδη και λόγω των πρόσφατων αλλαγών στην Εργατική Νομοθεσία, η Ελλάδα γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστική έτσι ώστε πολυεθνικές να επιθυμούν να αυξήσουν τον όγκο εργασιών στις Ελληνικές τους Θυγατρικές.
Αυτό το μέτρο επιπλέον θα επιφέρει άμεσα Ξένους Επενδυτές καθώς θα θεωρήσουν ακόμα πιο ελκυστικό να επενδύσουν σε και αναπτύξουν υπάρχουσες Ελληνικές Επιχειρήσεις λόγω του ελκυστικού Οριακού Ενιαίου Φορολογικού Συντελεστή.
Ο ενιαίος 10% μεταβατικός φορολογικός συντελεστής δεν καθιστά φορολογική αμνηστία καθώς επηρεάζει μελλοντικά έσοδα και όχι έσοδα του παρελθόντος. Επιπλέον, είναι μια πρόταση η οποία μειώνει τον τελικό φορολογικό συντελεστή σε 25% με 30% (μέσος όρος του υφιστάμενου φορολογικού συντελεστή 42% για βασικά έσοδα και 10% επιπλέον φόρος για κάθε έσοδο πάνω από τα προτεινόμενα επίπεδα του 2009 και 2010).
-
Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, είναι ότι η αναπτυξιακή μηχανή της Ελληνικής Οικονομίας που είναι οι Εταιρείες, συνδράμουν στην καλύτερη περίπτωση, σε 3 δις. Ευρώ ή σε 5% ‐ 6% όλων των Κρατικών Εσόδων, οπότε η Κυβέρνηση μπορεί και πρέπει να είναι πιο επιθετική στο να δίνει κίνητρα που θα αυξήσουν τις θέσεις εργασίας οι οποίες με την σειρά τους, θα μειώσουν τα Κρατικά έξοδα όπως αυτά του Ταμείου Ανεργίας.
Συνολικά, αναμένουμε ότι αυτή η πρόταση θα μας οδηγήσει σε ποιοτική μεταστροφή ("paradigm shift") ΧΩΡΙΣ να διακινδυνεύει τις τρέχουσες προβλέψεις φορολογικών εισπράξεων. Αντιθέτως, μπορεί να τις αυξήσει περαιτέρω από κάθε αισιόδοξη προσδοκία.