"Το 2000 εισχώρησα στην κυπριακή νομισματική κοινότητα ώστε να συνδράμω όσο το δυνατόν περισσότερο, προκειμένου να εδραιωθεί το νέο νόμισμα στην χώρα μου. Δούλεψα σε ερευνητικές ομάδες στη Βρετανία και τη Σουηδία, μελετώντας τις δυνατότητες του ευρώ στην ευρύτερη αγορά εργασίας. Τότε, το ευρώ φάνταζε ως την ιδανική λύση για την επίτευξη της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Τώρα, η ιδέα αυτή εκφυλίστηκε αφού κρατάει πίσω την ανάκαμψη και τη δημιουργία νέων θέσεων και διαιρεί την Ευρώπη. Χρειαζόμαστε χαρισματικούς ηγέτες που θα αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη στα ευρωπαϊκά έθνη που κάποτε υπήρξε ανάμεσά τους. Δυστυχώς, δεν βλέπω να πραγματώνεται αυτή η προοπτική.
To ευρώ θα πρέπει, είτε να "αποξηλωθεί" με έναν ειρηνικό τρόπο, είτε οι οι κυβερνώντες θα πρέπει να φροντίσουν ώστε να έρθει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα η ανάπτυξη και η ευημερία. Δε θα οδηγηθούμε πουθενά με τις όποιες τρέχουσες ad hoc αποφάσεις και τις αντιφατικές πολιτικές αντιμετώπισης χρέους. Πάρτε για παράδειγμα τις περιπτώσεις της Ελλάδας και της Κύπρου, όπου η κατάσταση ήταν η ίδια, αλλά ο τρόπος επίλυσης τελείως διαφορετικός. Οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν για την σταθεροποίηση της Ευρωζώνης κοστίζουν στην Ευρώπη και δημιουργούν μία χαμένη γενιά νέων ανθρώπων. Αυτή η εικόνα δεν συνάδει με αυτή που μας υποσχέθηκαν οι πατέρες του έθνους μας.
Για να δώσουμε νέα πνοή στην Ευρώπη απαιτούνται γενναίες κινήσεις τόσο στην νομισματική όσο και τη δημοσιονομική πολιτική. Θα χρειαστεί ενδεχομένως μία στροφή 180 μοιρών από εκείνους που προωθούν μεσοπρόθεσμες πολιτικές λιτότητας, με όποιο κόστος. Ο μεγαλύτερος φόβος μου όπως προείπα, είναι πως οι Ευρωπαίοι εταίροι μας δεν είναι σε θέση να αναλάβουν μία τέτοια πρωτοβουλία. Η κυρία Μέρκελ και ο κύριος Ολάντ είναι εθνικοί ηγέτες, όχι Ευρωπαίοι. Ακόμη, οι οικονομικές εκτιμήσεις του κυρίου Σόϊμπλε με κάνουν να αναρωτιέμαι αν γνωρίζει πως Ευρώπη δεν είναι μόνο η Γερμανία.
Η νομισματική ένωση που παραλάβαμε δημιούργησε την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα (ECB), ως μία κεντρική τράπεζα που ηγείται της νομισματικής ένωσης αλλά δε δίνει έμφαση στην επιτήρηση. Το μάθημα που παίρνουμε από τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ευρώπη, είναι πως ο διαχωρισμός ανάμεσα στη δημοσιονομική και νομισματική ένωση είναι αδόκιμος. Οι τωρινές κυβερνήσεις πρέπει να ανακεφαλαιοποιήσουν τα τραπεζικά τους συστήματα και να εξασφαλίσουν τα αποθέματά τους. Αυτό προϋποθέτει αναδιάρθωση του χρέους και ρευστότητα. Ελλειπής τραπεζική επιτήρηση μπορεί να χειροτερέψει τη δημοσιονομική προσαρμογή. Τα σχέδια μετατροπής της ECB σε ενιαίο φορέα επιτήρησης πρέπει να προχωρήσουν άμεσα.
Εν τω μεταξύ η λιτότητα, καταστρέφει την αγορά εργασίας. Ο υπόλοιπος κόσμος βγαίνει σταδιακά έξω από τη δίνη της κρίσης και αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις, ενώ η Ευρώπη μένει πίσω, παρακολουθώντας παθητικά την ανεργία να ανεβαίνει. Η Τρόικα, η Κομισιόν, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και οι κυβενήσεις θα πρέπει να δείξουν ελαστικότητα στα προγράματα λιτότητας. Η κρίση και η λιτότητα έχουν δημιουργήσει ένα ευρωπαϊκό ρήγμα: από τη μία πλευρά η Γερμανία, από την άλλη οι μικρότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Ο ευρωπαϊκός φορέας επιτήρησης πρέπει να ιδρυθεί πάνω σε υγιείς βάσεις και να μη βασίζεται σε εμβάσματα των κρατών και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Αν η γενικότερη απάντηση στην κρίση είναι ένα αντίστοιχο κυπριακό "bail -in" σε καταθέσεις των 100.000 ευρώ και άνω, τολμώ να πω πως αυτή η προοπτική δε με βρίσκει καθόλου σύμφωνο.
Η δημοσιονομική επιτήρηση είναι αναγκαία. Η ευρωπαϊκή επιτροπή βοηθά εν μέρει πρός την κατεύθυνση αυτή, ωστόσο θα είχαμε πιο αξιόπιστα αποτελέσματα αν αναλάμβανε το έργο αυτό ένας ανεξάρτητος φορέας, βασιζόμενος σε ένα Συμβούλιο Δημοσιονομικής Προσαρμογής (Fiscal Policy Council). Οι μεταφορές χρημάτων μεταξύ λογαριασμών είναι και πάντα θα είναι αναγκαίες, αλλά θα μειωθούν σημαντικά μετά τις πρώτες ενδείξεις ενός νεοσύστατου - ανεξάρτητου FPC. Ολόενα και περισσότερες κυβερνήσεις συνειδητοποιούν ότι τέτοιοι φορείς/μηχανισμοί συνεισφέρουν στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Ο κεντρικός ρόλος του FPC θα είναι συμπληρωματικός των αντίστοιχων εθνικών και θα ενισχύει τη μεταξύ τους συνεργασία σε διακρατικό - εθνικό επίπεδο.
Πολλοί υποστηρίζουν πως δεν υπάρχει μέλλον στην Ευρώπη χωρίς νομισματική ένωση. Mε άλλα λόγια, χωρίς ομοσπονδιακό προϋπολογισμό αμερικανικού τύπου. Η νομισματική ένωση προφανώς και θα μπορούσε να τα φέρει εις πέρας: η αμερικανική δύση αναπτύχθηκε με μία μεγάλη δόση τραπεζικών εμβασμάτων από την ανατολή, μέσω του ομοσπονδιακού προύολογισμού. Αλλά για τη σήμερον ημέρα Ευρώπη, θεωρώ οτι αυτή η ιδέα είναι υπερβολική."